56
chhe, pudgaladravya paN potAnA achetan lakShaNarUpe — shuddha paramANurUpe athavA gnAnAvaraNAdi karmapinDarUpe potAnAmAn vyApya-vyApakapaNe pariName chhe, vastunun svarUp evun to chhe parantu jIvadravya ane pudgaladravya banne maLIne, ashuddha chetanArUp chhe je rAg-dveSharUp pariNAm te-rUpe pariName chhe em to nathI; athavA jIv ane pudgal maLIne gnAnAvaraNAdi pudgalakarmapinDarUpe pariName chhe em to nathI;]
परिणामः न प्रजायेत’’ (उभयोः) jIvadravya ane pudgaladravya temanA (परिणामः) banne maLIne ekaparyAyarUp pariNAm (न प्रजायेत) thatA nathI; ‘‘उभयोः परिणतिः न स्यात्’’ (उभयोः) jIv ane pudgalanI (परिणतिः) maLIne ek kriyA (न स्यात्) thatI nathI; – vastunun svarUp Avun ja chhe; ‘‘यतः अनेकम् अनेकम् एव सदा’’ (यतः) kAraN ke (अनेकम्) bhinna sattArUp chhe jIv-pudgal (अनेकम् एव सदा) te to jIv-pudgal sadAy bhinnarUp chhe, ekarUp kem thaI shake? bhAvArtha Am chhe ke jIvadravya-pudgaladravya bhinna sattArUp chhe te jo pahelAn bhinna sattApaNun chhoDI ek sattArUp thAy to pachhI kartA-karma-kriyApaNun ghaTe. te to ekarUp thatAn nathI tethI jIv-pudgalanun paraspar kartA- karma-kriyApaNun ghaTatun nathI. 8 – 53.
khanDAnvay sahit artha — ahIn koI matAntar nirUpashe ke dravyanI ananta shaktio chhe, to ek shakti evI paN hashe ke ek dravya be dravyonA pariNAmane kare; jevI rIte jIvadravya potAnA ashuddha chetanArUp rAg-dveSh- mohapariNAmane vyApya-vyApakapaNe kare tevI ja rIte gnAnAvaraNAdi karmapinDane vyApya- vyApakapaNe kare. uttar Am chhe ke dravyane ananta shaktio to chhe parantu evI shakti to koI nathI ke jenAthI, jevI rIte potAnA guN sAthe vyApya-vyApakapaNe chhe tevI ja rIte paradravyanA guN sAthe paN vyApya-vyApakapaNe thAy. ‘‘हि एकस्य द्वौ कर्तारौ न’’ (हि) nishchayathI (एकस्य) ek pariNAmanA (द्वौ कर्तारौ न) be dravya kartA nathI; [bhAvArtha Am chhe ke ashuddha chetanArUp rAg-dveSh-mohapariNAmanun jevI rIte