90
प्रवृत्ते नैष्कर्म्ये न खलु मुनयः सन्त्यशरणाः ।
स्वयं विन्दन्त्येते परमममृतं तत्र निरताः ।।५-१०४।।
khaṇḍānvay sahit arthaḥ — ahīn koī prashna kare chhe ke shubh kriyā tathā ashubh kriyā sarva niṣhiddha karī, to munīshvar kone avalambe chhe? tenun ām samādhān karavāmān āve chhe – ‘‘सर्वस्मिन् सुकृतदुरिते कर्मणि निषिद्धे’’ (सर्वस्मिन्) āmūlāgra arthāt samagra (सुकृत) vrat-sanyam-taparūp kriyā athavā shubhopayogarūp pariṇām, (दुरिते) viṣhay-kaṣhāyarūp kriyā athavā ashubhopayogarūp saṅklesh pariṇām – evān (कर्मणि) kāryarūp (निषिद्धे) mokṣhamārga nathī evun mānatā thakā, ‘‘किल नैष्कर्म्ये प्रवृत्ते’’ (किल) nishchayathī (नैष्कर्म्ये) sūkṣhma-sthūlarūp antarjalpa-bahirjalparūp samasta vikalpothī rahit nirvikalpa shuddha chaitanyamātraprakāsharūp vastu mokṣhamārga chhe evun — (प्रवृत्ते) ekarūp evo ja chhe evun — nishchayathī ṭharāvatā thakā, ‘‘खलु मुनयः अशरणाः न सन्ति’’ (खलु) kharekhar, (मुनयः) sansār-sharīr-bhogathī virakta thaī dhāraṇ karyun chhe yatipaṇun jemaṇe teo (अशरणाः न सन्ति) ālamban vinā shūnyaman evā to nathī. to kevā chhe? ‘‘तदा हि एषां ज्ञानं स्वयं शरणं’’ (तदा) je kāḷe evī pratīti āve chhe ke ashubh kriyā mokṣhamārga nathī, shubh kriyā paṇ mokṣhamārga nathī, te kāḷe (हि) nishchayathī (एषां) munīshvarone (ज्ञानं स्वयं शरणं) gnān arthāt shuddhasvarūpano anubhav sahaj ja ālamban chhe. kevun chhe gnān? ‘‘ज्ञाने प्रतिचरितम्’’ je brāhyarūp pariṇamyun hatun te ja potānā shuddhasvarūpe pariṇamyun chhe. shuddhasvarūpano anubhav thatān kāī visheṣh paṇ chhe. te kahe chhe — ‘‘एते तत्र निरताः परमम् अमृतं विन्दन्ति’’ (एते) vidyamān je samyagdraṣhṭi munīshvar (तत्र) shuddhasvarūpanā anubhavamān (निरताः) magna chhe te (परमम् अमृतं) sarvotkr̥uṣhṭa atīndriy sukhane (विन्दन्ति) āsvāde chhe. bhāvārtha ām chhe ke shubh-ashubh kriyāmān magna thatān jīv vikalpī