142
karmajanit sāmagrīmān ātmabuddhi jāṇīne rañjitapariṇāmano (परित्याग) sarvathā prakāre svīkār chhūṭī gayo chhe evo chhe (एक) sukharūp (शीलः) svabhāv jeno, evo chhe. bhāvārtha ām chhe ke — samyagdraṣhṭi jīvane vibhāvarūp mithyātvapariṇām maṭī gayā chhe, te maṭavāthī anākulatvalakṣhaṇ atīndriy sukh anubhavagochar thayun chhe. vaḷī kevo chhe? ‘‘ज्ञानं सन् तदपास्तरागरचनः’’ gnānamay hotān dūr karyo chhe rāgabhāv jemānthī, evo chhe. tethī karmajanit chhe je chār gatinā paryāy tathā pañchendriyanā bhog te badhā ākulatālakṣhaṇ duḥkharūp chhe — evo ja, samyagdraṣhṭi jīv anubhav kare chhe; e kāraṇathī jeṭalo kāī sātā-asātārūp karmano uday, tenāthī je kāī iṣhṭa viṣhayarūp athavā aniṣhṭa viṣhayarūp sāmagrī te, samyagdraṣhṭine sarva aniṣhṭarūp chhe. tethī jem koī jīvane ashubh karmanā udaye rog, shok, dāridra ādi hoy chhe, tene jīv chhoḍavāne ghaṇuny kare chhe, parantu ashubh karmanā udaye chhūṭatān nathī, tethī bhogavavān ja paḍe; tem samyagdraṣhṭi jīvane, pūrve agnān pariṇāmathī bāndhyun chhe je sātārūp-asātārūp karma, tenā udaye anek prakāranī viṣhayasāmagrī hoy chhe, tene samyagdraṣhṭi jīv duḥkharūp anubhave chhe, chhoḍavāne ghaṇuny kare chhe, parantu jyān sudhīmān kṣhapakashreṇī chaḍe tyān sudhī chhūṭavun ashakya chhe, tethī paravash thayo bhogave chhe, hr̥udayamān atyant virakta chhe, tethī arañjit chhe. māṭe bhogasāmagrī bhogavatān karmano bandh nathī, nirjarā chhe. ahīn draṣhṭānta kahe chhe — ‘‘
यत् किल कर्म कर्तारं स्वफलेन बलात् योजयेत्’’ (यत्) kāraṇ ke ām chhe, (किल) ām ja chhe, sandeh nathī ke (कर्म) rājānī sevā ādithī māṇḍīne jeṭalī karmabhūmisambandhī kriyā, (कर्तारं) kriyāmān rañjit thaīne – tanmay thaīne kare chhe je koī puruṣh tene, (स्वफलेन) — jem rājānī sevā karatān dravyanī prāpti, bhūminī prāpti, jem khetī karatān annanī prāpti thāy chhe tem — potānā phaḷ sāthe (बलात् योजयेत्) avashya joḍe chhe arthāt avashya kartāpuruṣhano kriyānā phaḷ sāthe sanyog thāy chhe. bhāvārtha ām chhe ke — je kriyāne karato nathī tene kriyānā phaḷanī prāpti thatī nathī. tevī rīte samyagdraṣhṭi jīvane bandh thato nathī, nirjarā thāy chhe; kāraṇ ke samyagdraṣhṭi jīv bhogasāmagrī-kriyāno kartā nathī, tethī kriyānun phaḷ karmabandh, te to samyagdraṣhṭine nathī. draṣhṭāntathī draḍh kare chhe — ‘‘यत् कुर्वाणः फललिप्सुः ना एव हि कर्मणः फलं प्राप्नोति’’ (यत्) kāraṇ ke pūrvokta