kahānajainashāstramāḷā ]
khaṇḍānvay sahit arthaḥ — ‘‘अयं जीवः अकर्ता इति स्वरसतः स्थितः’’ (अयं जीवः) vidyamān chhe je chaitanyadravya te (अकर्ता) gnānāvaraṇādinun athavā rāgādi ashuddha pariṇāmanun kartā nathī (इति) evun sahaj (स्वरसतः स्थितः) svabhāvathī anādinidhan em ja chhe. kevun chhe? ‘‘विशुद्धः’’ dravyanī apekṣhāe dravyakarma-bhāv- karma-nokarmathī bhinna chhe. ‘‘स्फु रच्चिज्ज्योतिर्भिश्छुरितभुवनाभोगभवनः’’ (स्फु रत्) prakāsharūp evā (चिज्ज्योतिर्भिः) chetanāguṇ dvārā (छुरित) pratibimbit chhe (भुवनाभोगभवनः) anant dravya potānā atīt-anāgat-vartamān samasta paryāyo sahit jemān, evun chhe. ‘‘तथापि किल इह अस्य प्रकृतिभिः यत् असौ बन्धः स्यात्’’ (तथापि) shuddha chhe jīvadravya topaṇ (किल) nishchayathī (इह) sansār-avasthāmān (अस्य) jīvane (प्रकृतिभिः) gnānāvaraṇādi karmarūp (यत् असौ बन्धः स्यात्) je kāī bandh thāy chhe ‘‘सः खलु अज्ञानस्य कः अपि महिमा स्फु रति’’ (सः) te (खलु) nishchayathī (अज्ञानस्य कः अपि महिमा स्फु रति) mithyātvarūp vibhāvapariṇamanashaktino koī evo ja svabhāv chhe. kevo chhe? ‘‘गहनः’’ asādhya chhe. bhāvārtha ām chhe ke — jīvadravya sansār-avasthāmān vibhāvarūp mithyātva-rāg-dveṣh-mohapariṇāmarūp pariṇamyun chhe, tethī jevun pariṇamyun chhe tevā bhāvonun kartā thāy chhe — ashuddha bhāvonun kartā thāy chhe. ashuddha bhāvo maṭatān jīvano svabhāv akartā chhe. 3-195.
khaṇḍānvay sahit arthaḥ — ‘‘अस्य चितः भोक्तृत्वं स्वभावः न स्मृतः’’ (अस्य चितः) chetanadravyano (भोक्तृत्वं) bhoktāpaṇun — gnānāvaraṇādi karmanā phaḷano athavā sukhaduḥkharūp karmaphaḷachetanāno athavā rāgādi ashuddha pariṇāmarūp karmachetanāno bhoktā jīv chhe — evo (स्वभावः) svabhāv arthāt jīvadravyano sahaj guṇ evun to (न स्मृतः) gaṇadharadeve kahyun nathī; jīvano bhoktā svabhāv nathī em kahyun chhe; [draṣhṭānta kahe chhe — ] ‘‘कर्तृत्ववत्’’ jem jīvadravya karmanun kartā paṇ nathī tem. ‘‘अयं जीवः भोक्ता’’ ā ja jīvadravya potānā sukhaduḥkharūp pariṇāmane bhogave chhe evun