kahānajainashāstramāḷā ]
ghaṭagnānarūp ā gnānano paryāy pariṇame chhe. tethī syādvād vastuno sādhak chhe, ekāntapaṇun vastunun nāshakartā chhe. 2-248.
र्विश्वाद्भिन्नमविश्वविश्वघटितं तस्य स्वतत्त्वं स्पृशेत् ।।३-२४९।।
khaṇḍānvay sahit arthaḥ — bhāvārtha ām chhe ke koī mithyādraṣhṭi evo chhe ke gnānane dravyarūp māne chhe, paryāyarūp mānato nathī; tethī jem jīvadravyane gnānavasturūpe māne chhe tem gney je pudgal-dharma-adharma-ākāsh-kāḷadravya temane paṇ gneyavastu mānato nathī, gnānavastu māne chhe. tenā prati samādhān ām chhe ke gnān gneyane jāṇe chhe evo gnānano svabhāv chhe topaṇ gneyavastu gneyarūp chhe, gnānarūp nathī.
‘‘पशुः स्वच्छन्दम् आचेष्टते’’ (पशुः) ekāntavādī mithyādraṣhṭi jīv, (स्वच्छन्दम्) svechchhāchārapaṇe ‘kāīk heyarūp, kāīk upādeyarūp’ evo bhed nahi karato thako, ‘samasta trailokya upādey’ evī buddhi karato thako (आचेष्टते) — evī pratīti karato thako — niḥshaṅkapaṇe pravarte chhe. konī māphak? ‘‘पशुः इव’’ tiryañchanī māphak. kevo thaīne pravarte chhe? ‘‘विश्वमयः भूत्वा’’ ‘अहं विश्वम् arthāt hun vishva’ em jāṇī pote vishvarūp thaīne pravarte chhe. evo kem chhe? kāraṇ ke ‘‘सक लं स्वतत्त्वाशया द्रष्टवा’’ (सक लं) samasta gneyavastune (स्वतत्त्वाशया) gnānavastunī buddhie (द्रष्टवा) pragāḍh pratīt karīne. evī pragāḍh pratīti kem thāy chhe? kāraṇ ke ‘‘विश्वं ज्ञानम् इति प्रतर्क्य’’ ‘trailokyarūp je kāī chhe te gnānavasturūp chhe’ em jāṇīne. bhāvārtha ām chhe ke gnānavastu paryāyarūpe gneyākār thāy chhe; tyān mithyādraṣhṭi paryāyarūp bhed mānato nathī, samasta gneyane gnānavasturūp māne chhe. tenā prati uttar ām chhe ke gneyavastu gneyarūp chhe, gnānarūp nathī. e ja kahe chhe — ‘‘पुनः स्याद्वाददर्शी स्वतत्त्वं स्पृशेत्’’ (पुनः) ekāntavādī je rīte kahe chhe te rīte gnānane vastupaṇun siddha thatun nathī, syādvādī je rīte kahe chhe te rīte