234
vastupaṇun gnānane sadhāy chhe; kāraṇ ke ekāntavādī evun māne chhe ke samasta gnānavastu chhe, parantu evun mānatān lakṣhya-lakṣhaṇano abhāv thāy chhe, tethī lakṣhya-lakṣhaṇano abhāv thatān vastunī sattā sadhātī nathī. syādvādī evun māne chhe ke ‘gnānavastu chhe, tenun lakṣhaṇ chhe samasta gneyanun jāṇapaṇun,’ tethī em kahetān svabhāv sadhāy chhe, sva- svabhāv sadhātān vastu sadhāy chhe. āthī ja em kahyun ke (स्याद्वाददर्शी स्वतत्त्वं स्पृशेत्) vastune dravya-paryāyarūp māne chhe evo syādvādadarshī arthāt anekāntavādī jīv gnānavastu chhe em sādhavāne samartha hoy chhe. syādvādī gnānavastune kevī māne chhe? ‘‘विश्वात् भिन्नम्’’ (विश्वात्) samasta gneyathī (भिन्नम्) nirāḷī chhe. vaḷī kevī māne chhe? ‘‘अविश्वविश्वघटितं’’ (अविश्व) samasta gneyathī bhinnarūp, (विश्व) potānān dravya-guṇ- paryāyathī (घटितं) jevī chhe tevī anādithī svayansiddha niṣhpanna chhe — evī chhe gnānavastu. evun kem māne chhe? ‘‘यत् तत्’’ je je vastu chhe ‘‘तत् पररूपतः न तत्’’ te vastu paravastunī apekṣhāe vasturūp nathī. bhāvārtha ām chhe ke jevī rīte gnānavastu gneyarūpathī nathī, gnānarūpathī chhe, tevī ja rīte gneyavastu paṇ gnānavastuthī nathī, gneyavasturūp chhe. tethī āvo artha pragaṭ thayo ke paryāy dvārā gnān vishvarūp chhe, dravya dvārā potārūp chhe. — āvo bhed syādvādī anubhave chhe. tethī syādvād vastusvarūpano sādhak chhe, ekāntapaṇun vastunun ghātak chhe. 3-249.
ज्ञेयाकारविशीर्णशक्तिरभितस्त्रुटयन्पशुर्नश्यति ।
न्नेकं ज्ञानमबाधितानुभवनं पश्यत्यनेकान्तवित् ।।४-२५०।।
khaṇḍānvay sahit arthaḥ — bhāvārtha ām chhe ke koī ekāntavādī mithyādraṣhṭi jīv paryāyamātrane vastu māne chhe, vastune mānato nathī; tethī gnānavastu anek gneyane jāṇe chhe, tene jāṇatī thakī gneyākāre pariṇame chhe — em jāṇīne gnānane anek māne chhe, ek mānato nathī. tenā prati uttar ām chhe ke ‘ek’