4
‘‘समयसारव्याख्यया एव’’ (समयसार) shuddha jīv, tenā (व्याख्यया एव) upadeshathī ja amane shuddhasvarūpanī prāpti thāo. bhāvārtha ām chhe — ā shāstra paramārtharūp chhe, vairāgya- utpādak chhe; bhārat-rāmāyaṇ peṭhe rāgavardhak nathī. kevo chhun hun? ‘‘अनुभूतेः’’ anubhūti — atīndriy sukh, te ja chhe svarūp jenun evo chhun. vaḷī kevo chhun? ‘‘शुद्धचिन्मात्रमूर्तेः’’ (शुद्ध) rāgādi-upādhirahit (चिन्मात्र) chetanāmātra (मूर्तेः) svabhāv chhe jeno evo chhun. bhāvārtha ām chhe ke — dravyārthikanayathī dravyasvarūp āvun ja chhe. vaḷī kevo chhun hun? ‘‘अविरतमनुभाव्यव्याप्तिकल्माषितायाः’’ (अविरतं) nirantarapaṇe anādi santānarūpe (अनुभाव्य) viṣhay-kaṣhāyādirūp ashuddha chetanā, tenī sāthe chhe (व्याप्ति) vyāpti arthāt te-rūp chhe vibhāv-pariṇaman, evun chhe (कल्माषितायाः) kalaṅkapaṇun jene evo chhun. bhāvārtha ām chhe — paryāyārthikanayathī jīvavastu ashuddhapaṇe anādinī pariṇamī chhe. te ashuddhatāno vināsh thatān jīvavastu gnānasvarūp sukhasvarūp chhe. have koī prashna kare chhe ke jīvavastu anādithī ashuddhapaṇe pariṇamī chhe, tyān nimittamātra koī chhe ke nahīn? uttar ām chhe — nimittamātra paṇ chhe. te koṇ? te ja kahe chhe — ‘‘मोहनाम्नोऽनुभावात्’’ (मोहनाम्नः) pudgalapiṇḍarūp āṭh karmomān moh ek karmajāti chhe, teno (अनुभावात्) uday arthāt vipāk-avasthā. bhāvārtha ām chhe — rāgādi-ashuddha-pariṇāmarūp jīvadravya vyāpya-vyāpakarūpe pariṇame chhe, pudgalapiṇḍarūp mohakarmano uday nimittamātra chhe. jem koī dhatūro pīvāthī ghūme chhe, nimittamātra dhatūrānun tene chhe. kevun chhe mohanāmak karma? ‘‘परपरिणतिहेतोः’’ (पर) ashuddha (परिणति) jīvanā pariṇām jenun (हेतोः) kāraṇ chhe. bhāvārtha ām chhe — jīvanā ashuddha pariṇāmanā nimitte evā ras sahit mohakarma bandhāy chhe, pachhī udayasamaye nimittamātra thāy chhe. 3.
जिनवचसि रमन्ते ये स्वयं वान्तमोहाः ।
रनवमनयपक्षाक्षुण्णमीक्षन्त एव ।।४।।