यो ज्ञानमात्रमयतां न जहाति भावः ।
तद्द्रव्यपर्ययमयं चिदिहास्ति वस्तु ।।१-२६४।।
khaṇḍānvay sahit arthaḥ — ‘‘इह तत् चिद् वस्तु द्रव्यपर्ययमयं अस्ति’’ (इह) vidyamān (तत्) pūrvokta (चिद् वस्तु) gnānamātra jīvadravya (द्रव्यपर्ययमयं अस्ति) dravya-guṇ- paryāyarūp chhe. bhāvārtha ām chhe ke jīvadravyanun dravyapaṇun kahyun. kevun chhe jīvadravya? ‘‘एवं क्रमाक्रमविवर्तिविवर्तचित्रं’’ (एवं) pūrvokta prakāre (क्रम) pahelo vinashe to āgaḷano ūpaje ane (अक्रम) visheṣhaṇarūp chhe parantu na ūpaje, na vinashe, – e rūpe chhe (विवर्ति) ansharūp bhedapaddhati tenāthī (विवर्त) pravartī rahyo chhe (चित्रं) param achambo jemān, evun chhe. bhāvārtha ām chhe ke kramavartī paryāy, akramavartī guṇ; – e rīte guṇ-paryāyamay chhe jīvavastu. vaḷī kevun chhe te arthāt kevī chhe jīvavastu? ‘‘यः भावः इत्याद्यनेकनिजशक्तिसुनिर्भरः अपि ज्ञानमात्रमयतां न जहाति’’ (यः भावः) gnānamātra jīvavastu (इत्यादि) dravya-guṇ-paryāy ityādithī māṇḍīne (अनेकनिजशक्ति) astitva, vastutva, prameyatva, agurulaghutva, sūkṣhmatva, kartr̥utva, bhoktr̥utva, sapradeshatva, amūrtatva – evun chhe anant gaṇanārūp dravyanun sāmarthya tenā vaḍe (सुनिर्भरः) sarva kāḷ bharitāvastha chhe; (अपि) evī chhe topaṇ (ज्ञानमात्रमयतां न जहाति) gnānamātra bhāvane tyāgatī nathī. bhāvārtha ām chhe ke je guṇ chhe athavā paryāy chhe te sarva chetanārūp chhe, tethī chetanāmātra jīvavastu chhe, pramāṇ chhe. bhāvārtha ām chhe ke pūrve