260
मितः क्षणविभङ्गुरं ध्रुवमितः सदैवोदयात् ।
रहो सहजमात्मनस्तदिदमद्भुतं वैभवम् ।।१०-२७३।।
khaṇḍānvay sahit arthaḥ — ‘‘अहो आत्मनः तत् इदम् सहजम् वैभवम् अद्भुतं’’ (अहो) ‘aho’ sambodhan vachan chhe. (आत्मनः) jīvavastunī (तत् इदम् सहजम्) anekāntasvarūp evī (वैभवम्) ātmānā guṇasvarūp lakṣhmī (अद्भुतं) achambo upajāve chhe. shā kāraṇathī evī chhe? ‘‘इतः अनेकतां गतम्’’ (इतः) paryāyarūp draṣhṭithī jotān (अनेकतां) ‘anek chhe’, evā bhāvane (गतम्) prāpta thayelī chhe; ‘‘इतः सदा अपि एकताम् दधत्’’ (इतः) te ja vastune dravyarūpe jotān (सदा अपि एकताम् दधत्) sadāy ek chhe evī pratītine upajāve chhe. vaḷī kevī chhe? ‘‘इतः क्षणविभङ्गुरं’’ (इतः) samay samay prati akhaṇḍ dhārāpravāharūp pariṇame chhe evī draṣhṭithī jotān (क्षणविभङ्गुरं) vinashe chhe, ūpaje chhe; ‘‘इतः सदा एव उदयात् ध्रुवम्’’ (इतः) sarva kāḷ ekarūp chhe evī draṣhṭithī jotān, (सदा एव उदयात्) sarva kāḷ avinashvar chhe em vichāratān, (ध्रुवम्) shāshvat chhe. ‘‘इतः परमविस्तृतं’’ (इतः) vastune pramāṇadraṣhṭithī jotān (परमविस्तृतं) pradeshothī lokapramāṇ chhe, gnānathī gneyapramāṇ chhe; ‘‘इतः निजैः प्रदेशैः धृतम्’’ (इतः) nij pramāṇanī draṣhṭithī jotān (निजैः प्रदेशैः) potānā pradeshamātra (धृतम्) pramāṇ chhe. 10-273.
भवोपहतिरेकतः स्पृशति मुक्तिरप्येकतः ।
स्वभावमहिमात्मनो विजयतेऽद्भुतादद्भुतः ।।११-२७४।।
khaṇḍānvay sahit arthaḥ — ‘‘आत्मनः स्वभावमहिमा विजयते’’ (आत्मनः)