50
viparītapaṇun, tene dūr karatun thakun gnān pragaṭ thāy chhe. bhāvārtha ām chhe ke ahīnthī kartr̥ukarma-adhikārano prārambh thāy chhe. 1 – 46.
निदमुदितमखण्डं ज्ञानमुच्चण्डमुच्चैः ।
रिह भवति कथं वा पौद्गलः कर्मबन्धः ।।२-४७।।
khaṇḍānvay sahit arthaḥ — ‘‘इदम् ज्ञानम् उदितम्’’ (इदम्) vidyamān chhe evī (ज्ञानम्) chidrūpashakti (उदितम्) pragaṭ thaī. bhāvārtha ām chhe ke jīvadravya gnānashaktirūpe to vidyamān ja chhe, parantu kāḷalabdhi pāmīne potānā svarūpanun anubhavashīl thayun. kevun thatun thakun gnān (chidrūpashakti) pragaṭ thayun? ‘‘परपरिणतिम् उज्झत्’’ (परपरिणतिम्) jīv-karmanī ekatvabuddhine (उज्झत्) chhoḍatun thakun. vaḷī shun karatun thakun? ‘‘भेदवादान् खण्डयत्’’ (भेदवादान्) utpād-vyay-dhrauvya athavā dravya-guṇ-paryāy athavā ‘ātmāne gnānaguṇ vaḍe anubhave chhe,’ — ityādi anek vikalpone (खण्डयत्) mūḷathī ukhāḍatun thakun. vaḷī kevun chhe? ‘‘अखण्डं’’ pūrṇa chhe. vaḷī kevun chhe? ‘‘उच्चैः उच्चण्डम्’’ (उच्चैः) atishayarūp (उच्चण्डम्) prachaṇḍ chhe arthāt koī varjanashīl nathī. ‘‘ननु इह कर्तृकर्मप्रवृत्तेः कथम् अवकाशः’’ (ननु) aho shiṣhya! (इह) ahīn shuddhagnān pragaṭ thatān (कर्तृकर्मप्रवृत्तेः) ‘jīv kartā ane gnānāvaraṇādi pudgalapiṇḍ karma’ evo viparītapaṇe buddhino vyavahār teno (कथम् अवकाशः) avasar kevo? bhāvārtha ām chhe ke jem sūryano prakāsh thatān andhakārano avasar nathī tem shuddhasvarūp-anubhav thatān viparītarūp mithyātvabuddhino pravesh nathī. ahīn koī prashna kare chhe ke shuddhagnānano anubhav thatān mātra viparīt buddhi maṭe chhe ke karmabandh maṭe chhe? uttar ām chhe ke viparīt buddhi maṭe chhe, karmabandh paṇ maṭe chhe.
(पौद्गलः) pudgalasambandhī chhe je dravyapiṇḍarūp (कर्मबन्धः) gnānāvaraṇādi karmonun