60
khaṇḍānvay sahit arthaḥ — ‘‘अमी स्वयम् शुद्धज्ञानमयाः अपि अज्ञानात् आकुलाः कर्त्रीभवन्ति’’ (अमी) sarva sansārī mithyādraṣhṭi jīv (स्वयम्) sahajathī (शुद्धज्ञानमयाः) shuddhasvarūp chhe (अपि) topaṇ (अज्ञानात्) mithyā draṣhṭine līdhe (आकुलाः) ākulit thatā thakā (कर्त्रीभवन्ति) baḷajorīthī ja kartā thāy chhe. shā kāraṇathī? ‘‘विकल्पचक्रकरणात्’’ (विकल्प) anek rāgādinā (चक्र) samūhane (करणात्) karavāthī. konī māphak? ‘‘वातोत्तरङ्गाब्धिवत्’’ (वात) pavanathī (उत्तरङ्ग) ḍolatā-ūchhaḷatā (अब्धिवत्) samudranī māphak. bhāvārtha ām chhe ke jevī rīte samudra svarūpe nishchaḷ chhe, pavanathī prerit thaīne ūchhaḷe chhe ane ūchhaḷavāno kartā paṇ thāy chhe, tevī rīte jīvadravya svarūpathī akartā chhe, karmasanyogathī vibhāvarūpe pariṇame chhe tethī vibhāvapaṇāno kartā paṇ thāy chhe; parantu agnānathī, svabhāv to nathī. draṣhṭānta kahe chhe – ‘‘मृगाः मृगतृष्णिकां अज्ञानात् जलधिया पातुं धावन्ति’’ (मृगाः) jem haraṇo (मृगतृष्णिकां) mr̥ugajaḷane (अज्ञानात्) mithyā bhrāntithī (जलधिया) pāṇīnī buddhie (पातुं धावन्ति) pīvā māṭe doḍe chhe ane ‘‘जनाः रज्जौ तमसि अज्ञानात् भुजगाध्यासेन द्रवन्ति’’ (जनाः) jem manuṣhya jīvo (रज्जौ) doraḍāmān (तमसि) andhakār viṣhe (अज्ञानात्) bhrāntine līdhe (भुजगाध्यासेन) sarpanī buddhithī (द्रवन्ति) ḍare chhe. 13 – 58.
जानाति हंस इव वाःपयसोर्विशेषम् ।
जानीत एव हि करोति न किञ्चनापि ।।१४-५९।।
khaṇḍānvay sahit arthaḥ — ‘‘यः तु परात्मनोः विशेषम् जानाति’’ (यः तु) je koī samyagdraṣhṭi jīv (पर) dravyakarmapiṇḍ ane (आत्मनोः) shuddha chaitanyamātranun (विशेषम्) bhinnapaṇun (जानाति) anubhave chhe. shun karīne anubhave chhe? ‘‘ज्ञानात् विवेचकतया’’ (ज्ञानात्) samyaggnān dvārā (विवेचकतया) lakṣhaṇabhed karīne. tenun vivaraṇ — shuddha chaitanyamātra jīvanun lakṣhaṇ, achetanapaṇun pudgalanun lakṣhaṇ; tethī jīv ane pudgal