Page 237 of 297
PDF/HTML Page 261 of 321
single page version
arthaḥ — kāraṇ ke puṇyanī vāñchchhāthī kāī puṇyabandh thato nathī, parantu vāñchchhā rahit puruṣhane puṇyabandh thāy chhe eṭalā māṭe paṇ arthāt em jāṇīne paṇ he yatīshvar! tame puṇyamān paṇ vāñchchhā – ādar na karo!
bhāvārthaḥ — ahīn munijanone upadeshyā chhe ke — puṇyanī vāñchchhāthī puṇyabandh thato nathī, puṇyabandh to āshā maṭatān bandhāy chhe. māṭe puṇyanī āshā paṇ na karo, mātra potānā svarūpanī prāptinī āshā karo.
arthaḥ — mandakaṣhāyarūp pariṇamelo jīv puṇyane bāndhe chhe, māṭe puṇyabandhanun kāraṇ mandakaṣhāy chhe, paṇ vāñchchhā puṇyabandhanun kāraṇ nathī. puṇyabandh mandakaṣhāyathī thāy chhe ane tenī (puṇyabandhanī) vāñchchhā chhe te to tīvrakaṣhāy chhe māṭe vāñchchhā karavī nahi. nirvāñchchhak puruṣhane puṇyabandh thāy chhe. laukikamān paṇ kahe chhe ke je chāhanā kare tene kāī maḷatun nathī ane chāhavinānāne ghaṇun maḷe chhe; māṭe vāñchchhāno to niṣhedh ja chhe.
prashnaḥ — adhyātmagranthomān to puṇyano niṣhedh ghaṇo karyo chhe ane purāṇomān puṇyano ja adhikār chhe; māṭe ame to em jāṇīe chhīe ke sansāramān puṇya ja moṭī vastu chhe, tenāthī to ahīn indriyonān sukh maḷe chhe. manuṣhyaparyāy, sārī saṅgati, bhalun sharīr ane mokṣhasādhananā upāy enāthī maḷe chhe, tyāre pāpathī to narak-nigodamān jāy, tyān mokṣhanun sādhan paṇ kyāthī maḷe? māṭe evān puṇyanī vāñchchhā kem na karavī?
samādhānaḥ — e kahyun te to sāchun chhe, parantu mātra bhoganā arthe puṇyanī vāñchchhāno atyant niṣhedh chhe. kāraṇ ke bhoganā arthe puṇyanī
Page 238 of 297
PDF/HTML Page 262 of 321
single page version
vāñchchhā kare chhe tene pratham to sātishay puṇyabandh thato ja nathī, ane tapashcharāṇādi karī kāīk puṇya bāndhī bhog pāme ane tyān ati tr̥uṣhṇāpūrvak bhogone seve to narak – nigod ja pāme, tathā bandh-mokṣhanun svarūp sādhavā māṭe puṇya pāme teno to niṣhedh chhe nahi. puṇyathī mokṣha sādhavānī sāmagrī maḷe evo upāy rākhe to tyān paramparāe mokṣhanī ja vāñchchhā thaī – puṇyanī vāñchchhā na thaī. jem koī puruṣh bhojan karavānī vāñchchhāthī rasoīnī sāmagrī bheḷī kare tenī vāñchchhā pahelī hoy to tene bhojananī ja vāñchchhā kahevāy, parantu bhojananī vāñchchhā vinā mātra sāmagrīnī ja vāñchchhā kare to tyān sāmagrī maḷavā chhatān paṇ prayāsamātra ja thayo paṇ kāī phaḷ to na thayun em samajavun. purāṇomān puṇyano adhikār chhe te paṇ mokṣhanā ja arthe chhe, sansārano to tyān paṇ niṣhedh ja chhe.
have dashalakṣhaṇadharma chhe te dayāpradhān chhe ane dayā chhe te ja samyaktvanun mukhya chihna chhe, kāraṇ ke samyaktva chhe te jīv, ajīv, āsrav, bandh, samvar, nirjarā, mokṣha e tattvārthonān gnānapūrvak shraddhānasvarūp chhe, e hoy to sarva jīvone te potā samān avashya jāṇe, teone duḥkh thāy to potānān duḥkh māphak jāṇe eṭale teonī karuṇā avashya thāy.
vaḷī potānun shuddhasvarūp jāṇe tyāre kaṣhāyone aparādharūp - duḥkharūp jāṇe ane temanāthī potāno ghāt jāṇe tyāre kaṣhāyabhāvanā abhāvane potānī dayā māne; e pramāṇe ahinsāne dharma jāṇe tathā hinsāne adharma māne ane evun shraddhān, te ja samyaktva chhe. tenān niḥshaṅkitādi āṭh aṅg chhe, tene jīvadayā upar ja lagāvīne ahīn kahe chhe. tyān —
pratham niḥshaṅkitaaṅg kahe chheḥ —
Page 239 of 297
PDF/HTML Page 263 of 321
single page version
arthaḥ — ām vichār kare ke – shun jīvadayā dharma chhe ke yagnamān pashuono vadh karavārūp hinsā chhe te dharma chhe? ityādi dharmamān sanshay thāy te shaṅkā chhe ane tevī shaṅkā na karavī te niḥshaṅkit (guṇ) chhe.
bhāvārthaḥ — ahīn ‘ādi’ shabdathī em kahyun chhe ke – digambar yatino ja mokṣha chhe ke tāpasano — pañchāgni ādi tap kare chhe temano – paṇ chhe? athavā digambarano ja mokṣha chhe ke shvetāmbarano paṇ chhe? athavā kevalī kavalāhār kare chhe ke nathī karatā? athavā strīno mokṣha chhe ke nahi? athavā jinadeve vastune anekānta kahī chhe te satya chhe ke asatya? āvī āshaṅkā na karavī te niḥshaṅkit aṅg chhe.
arthaḥ — nishchayathī dayābhāv ja dharma chhe paṇ hinsābhāvane dharma kahī shakāy nahi āvo nishchay thatān sandehano abhāv thāy chhe, te ja nirmal niḥshaṅkitaguṇ chhe.
bhāvārthaḥ — anyamatīe mānel je viparīt dev-dharma-guruno vā tattvanā svarūpano sarvathā niṣhedh karī jinamatamān kahelun shraddhān karavun te niḥshaṅkitaguṇ chhe. jyān sudhī shaṅkā rahe tyān sudhī shraddhān nirmaḷ thāy nahi.
have niḥkāṅkṣhitaguṇ kahe chheḥ —
Page 240 of 297
PDF/HTML Page 264 of 321
single page version
arthaḥ — je samyagdraṣhṭi durdhar tap karavā chhatān paṇ svarganān sukhone māṭe dharma ācharato nathī tene niḥkāṅkṣhitaguṇ hoy chhe. kevo chhe te? te durdhar tap karī mātra ek mokṣhane ja vāñchchhe chhe.
bhāvārthaḥ — je mātra ek mokṣhābhilāṣhāthī ja dharmanun ācharaṇ kare chhe, durdhar tap kare chhe, paṇ svargādikanān sukhone vāñchchhato nathī tene niḥkāṅkṣhitaguṇ hoy chhe.
hane nirvichikitsāguṇ kahe chheḥ —
arthaḥ — pratham to dehano svabhāv ja durgandha – ashuchimay chhe ane bahāramān snānādi sanskāranā abhāvathī vadhāre ashuchi – durgandharūp dekhāy chhe evā, dash prakāranā yatidharma sanyukta, munirājanā dehane dekhīne temanī avagnā na karavī te nirvichikitsāguṇ chhe.
bhāvārthaḥ — samyagdraṣhṭipuruṣhanī draṣhṭi mukhyapaṇe samyagdarshan – gnān – chāritrarūp guṇo upar paḍe chhe, deh to svabhāvathī ja ashuchi – durgandharūp chhe, tethī munirājanā deh taraph shun dekhe? temanā ratnatray (samyagdarshan – gnān – chāritra) taraph dekhe to glāni shī rīte āve? e glāni na upajāvavī te ja nirvichikitsāguṇ chhe. paṇ jene samyaktvaguṇ pradhān nathī tenī draṣhṭi pahelī deh upar paḍatān ja tene glāni ūpaje chhe, ane tyāre ā guṇ tene nathī (em samajavun).
have amūḍhadraṣhṭiguṇ kahe chheḥ —
Page 241 of 297
PDF/HTML Page 265 of 321
single page version
arthaḥ — je bhayathī, lajjāthī tathā lābhathī paṇ hinsānā ārambhane dharma na māne te puruṣh amūḍhadraṣhṭiguṇ sanyukta chhe. kevo chhe te? jinavachanamān līn chhe, bhagavāne ‘ahinsāne ja dharma kahyo chhe’ evī draḍh shraddhā yukta chhe.
bhāvārthaḥ — anyamatīo yagnādik hinsāmān dharma sthāpe chhe tene rājānā bhayathī, koī vyantaranā bhayathī, lokanī lajajāthī vā koī dhanādikanā lobhathī ityādi anek kāraṇothī paṇ dharma na māne, parantu evī shraddhā rākhe ke ‘dharma to bhagavāne ahinsāne ja kahyo chhe’ tene amūḍhadraṣhṭiguṇ kahe chhe. ahīn hinsārambh kahevāthī hinsānā prarūpak dev -shāstra-guru ādimān paṇ mūḍhadraṣhṭivān na thāy — em samajavun.
have upagūhanaguṇ kahe chheḥ —
arthaḥ — je samyagdraṣhṭi paranā doṣhane ḍhāṅke – gopave tathā potānā sukr̥ut arthāt puṇya – guṇo lokamān prakāshe nahi – kaheto phare nahi, paṇ āvī bhāvanāmān līn rahe ke ‘je bhavitavya chhe te thāy chhe tathā thashe’ te upagūhanaguṇavāḷo chhe.
bhāvārthaḥ — ‘je karmano uday chhe te anusār lokamān mārī pravr̥utti chhe ane je thavā yogya chhe te ja thāy chhe’ evī bhāvanā samyagdraṣhṭine
Page 242 of 297
PDF/HTML Page 266 of 321
single page version
rahe chhe. tethī te potānā guṇane ane paranā doṣhane prakāshato pharato nathī. vaḷī sādharmījanamān vā pūjya puruṣhomān karmodayavash koī doṣh jaṇāy to tene chhupāve – upadeshādikathī te doṣh chhoḍāve, paṇ em na kare ke jethī tenī ane dharmanī nindā thāy. dharma tathā dharmātmāmānthī doṣhano abhāv karavo. tyān chhupāvavun e paṇ abhāv karavā tulya chhe arthāt jene lok na jāṇe te abhāv barābar ja chhe. e pramāṇe upagūhanaguṇ hoy chhe.
have sthitikaraṇaguṇ kahe chheḥ —
arthaḥ — dharmathī chalāyamān thatā evā anyane dharmamān sthāpavo tathā potānā ātmāne paṇ (dharmathī) chalit thato (dharmamān) draḍh karavo. tene nishchayathī sthitikaraṇaguṇ hoy chhe.
bhāvārthaḥ — dharmathī chalit thavānān anek kāraṇo hoy chhe, tyān nishchay – vyavahārarūp dharmathī parane tathā potāne chalit thato jāṇī upadeshathī vā jem bane tem draḍh karavo tene sthitikaraṇaguṇ hoy chhe.
have vātsalyaguṇ kahe chheḥ —
arthaḥ — je samyagdraṣhṭijīv dhārmik arthāt samyagdraṣhṭishrāvak – munijanomān bhaktivān hoy, paramashraddhāpūrvak teonā anusāre pravarte tathā priyavachan bolato thako pravarte te bhavyane vātsalyaguṇ hoy chhe.
Page 243 of 297
PDF/HTML Page 267 of 321
single page version
bhāvārthaḥ — vātsalyaguṇamān dharmānurāg pradhān hoy chhe. dharmātmāpuruṣhomān jene utkr̥uṣhṭapaṇe bhakti – anurāg hoy, teomān priyavachan sahit je pravarte, temanān bhojan – gaman – āgaman ādi kriyāmān anuchar jevo banī je pravarte tathā gāy – vāchharaḍā jevī prīti rākhe tene vātsalyaguṇ hoy chhe.
have prabhāvanāguṇ kahe chheḥ —
arthaḥ — je samyagdraṣhṭi, bhavyajīvonī pāse potānā gnān dvārā dashabhedarūp dharmane pragaṭ kare, tathā potānā ātmāne paṇ dashaprakārarūp dharmathī prakāshit kare tene prabhāvanāguṇ hoy chhe.
bhāvārthaḥ — dharmane vikhyāt karavo te prabhāvanāguṇ chhe, tyān upadeshādikathī to paramān dharmane pragaṭ kare tathā potānā ātmāne paṇ dashavidhadharmanā aṅgīkārathī karmakalaṅkarahit prakāshit kare tene prabhāvanāguṇ hoy chhe.
arthaḥ — je samyagdraṣhṭipuruṣh, potānā gnānabaḷathī anek prakāranī yuktipūrvak vādijanonun nirākaraṇ karī tathā nyāy, vyākaraṇ, chhand, alaṅkār ane sāhityavidyāthī vaktāpaṇā vā shāstrarachanā – dvārā anek
Page 244 of 297
PDF/HTML Page 268 of 321
single page version
prakāranī yuktithī vādijanonun nirākaraṇ karī vā atishay – chamatkār – pūjāpratiṣhṭhā vaḍe vā mahān durdhar tapashcharaṇathī jinashāsananun māhātmya pragaṭ kare tene prabhāvanāguṇ nirmaḷ thāy chhe.
bhāvārthaḥ — ā prabhāvanāguṇ mahān guṇ chhe. tenāthī anek jīvone dharmanī abhiruchi – shraddhā utpanna thāy chhe. samyagdraṣhṭi puruṣhone (prabhāvanāguṇ) avashya hoy chhe.
have ‘niḥshaṅkitādi guṇo kevā puruṣhane hoy chhe?’ te kahe chheḥ —
arthaḥ — je puruṣh paranī nindā na kare, shuddha ātmāne vāramvār chintavato hoy, tathā indriyasukhanī apekṣhā – vāñchchhārahit hoy tene niḥshaṅkitādi āṭh guṇ ane ahinsādharmarūp samyaktva hoy chhe.
bhāvārthaḥ — ahīn traṇ visheṣhaṇ chhe. temanun tātparya e chhe ke je paranī nindā kare tene nirvichikitsā, upagūhan, sthitikaraṇ tathā vātsalyaguṇ kyāthī hoy? māṭe parano nindak na hoy tyāre ā chār guṇ hoy chhe. vaḷī jene potānā ātmānā vastusvarūpamān shaṅkā – sandeh hoy tathā mūḍhadraṣhṭi hoy te potānā ātmāne vāramvār shuddha kayānthī chintave? tethī je potāne shuddha bhāve (chantave) tene ja niḥshaṅkit ane amūḍhadraṣhṭiguṇ hoy chhe tathā prabhāvanā paṇ tene ja hoy chhe. vaḷī jene indriyasukhanī vāñchchhā hoy tene niḥkāṅkṣhitaguṇ hoto nathī, paṇ indriyasukhanī vāñchchhārahit thatān ja niḥkāṅkṣhitaguṇ hoy chhe. e pramāṇe āṭh guṇo hovānān ā traṇ visheṣhaṇo chhe.
have kahe chhe ke jem ā āṭh guṇ dharmamān kahyā tem dev-guru ādimān paṇ samajavāḥ —
Page 245 of 297
PDF/HTML Page 269 of 321
single page version
arthaḥ — jem ā niḥshaṅkitādi āṭh guṇ dharmamān pragaṭ thāy chhe tem devanā svarūpamān, gurunā svarūpamān, chha dravya – pañchāstikāy – sātatattva – navapadārthanā svarūpamān paṇ hoy chhe. tene pravachan — siddhāntathī samajavā. ā āṭh guṇ samyaktvane niratichār vishuddha karavāvāḷā chhe.
bhāvārthaḥ — dev, guru ane tattvamān shaṅkā na karavī, tenī yathārtha shraddhā vaḍe indriyasukhanī vāñchchhārūp kāṅkṣhā na karavī, temān glāni na lāvavī, temān mūḍhadraṣhṭi na rākhavī, tenā doṣhono abhāv karavo vā tene ḍhāṅkavā, tenun shraddhān draḍh karavun, temān vātsalya eṭale visheṣh anurāg karavo ane tenun māhātmya pragaṭ karavun — e āṭh guṇ temān (dev – guru tathā tattvādikamān) jāṇavā. āgaḷ samyagdraṣhṭi thaī gayā teonī kathā jinapravachanathī jāṇavī. ā āṭhe guṇo atichāradoṣh dūr karī samyaktvane nirmaḷ karavāvāḷā chhe, em samajavun.
have ‘ā dharmane jāṇavāvāḷā tathā ācharavāvāḷā durlabh chhe’ em kahe chheḥ —
arthaḥ — ā sansāramān pratham to jīv dharmane jāṇato ja nathī, vaḷī koī prakārathī ghaṇān kaṣhṭa vaḍe jo jāṇe chhe to tyān moharūp pishāchathī bhramit thato thako dharma ācharavāne samartha thato nathī.
Page 246 of 297
PDF/HTML Page 270 of 321
single page version
bhāvārthaḥanādi sansārathī mithyātva vaḍe bhramit evo ā prāṇī pratham to dharmane jāṇato ja nathī. vaḷī koī kāḷalabdhithī, gurunā sanyogathī ane gnānāvaraṇīnā kṣhayopashamathī kadāpi jāṇe chhe to tyān ene ācharavo durlabh chhe.
have dharmagrahaṇanun māhātmya draṣhṭāntapūrvak kahe chheḥ —
arthaḥ — jem ā jīv putra – kalatramān tathā kām – bhogamān rati – prīti kare chhe tem jo jinendranā vītarāgadharmamān kare to līlāmātra alpa kāḷamān ja sukhane prāpta thāy.
bhāvārthaḥ — ā prāṇīne jevī sansāramān tathā indriyaviṣhayomān prīti chhe, tevī jo jineshvaranā dashalakṣhaṇadharmasvarūp vītarāgadharmamān prīti thāy to thoḍā ja kāḷamān te mokṣhane pāme.
have kahe chhe ke jīv lakṣhmī ichchhe chhe paṇ te dharma vinā kyāthī hoy?
arthaḥ — ā jīv lakṣhmīne ichchhe chhe paṇ jinendranā kahelā muni – shrāvakadharmamān ādar-prīti karato nathī, parantu lakṣhmīnun kāraṇ to dharma chhe eṭale e vinā te kyāthī āve? jem bīj vinā dhānyanī utpatti kyāy dekhāy chhe? nathī dekhātī.
Page 247 of 297
PDF/HTML Page 271 of 321
single page version
bhāvārthaḥ — jem bīj vinā dhānya na thāy tem dharma vinā sampadā paṇ na thāy e prasiddha chhe.
have dharmātmājīvonī pravr̥utti kahe chheḥ —
arthaḥ — je jīv dharmamān sthir chhe te vairīonā samūh par paṇ kṣhamābhāv kare chhe, paradravyane taje chhe – aṅgīkār karato nathī tathā parastrīne mātā, bahen ane putrī samān gaṇe chhe.
arthaḥ — je jīv dharmamān sthir chhe tenī sarva lokamān kīrti (prasanshā) thāy chhe, sarva lok teno vishvās kare chhe; vaḷī te puruṣh sarvane priy vachan kahe chhe jethī koī duḥkhī thato nathī, te puruṣh potānā ane paranā dilane shuddha – ujjvaḷ kare chhe, koīne tenā māṭe kaluṣhatā rahetī nathī, tem tene paṇ koīnā māṭe kaluṣhatā rahetī nathī, ṭūṅkamān dharma sarva prakārathī sukhadāyak chhe.
have dharmanun māhātmya kahe chheḥ —
Page 248 of 297
PDF/HTML Page 272 of 321
single page version
arthaḥ — samyaktva sahit uttamadharmayukta jīv bhale tiryañch ho topaṇ uttam devapadane prāpta thāy chhe tathā samyaktva sahit uttam dharmathī chaṇḍāl paṇ devono indra thāy chhe.
arthaḥ — ā jīvane uttam dharmanā prasādathī agni paṇ baraph thaī jāy chhe, sarpa chhe te uttam ratnamāḷā thaī jāy chhe tathā dev chhe te kiṅkar – dās banī jāy chhe.
arthaḥ — uttam dharma sahit jīvane tīkṣhṇa khaḍga paṇ phūlanī māḷā banī jāy chhe, jītyo na jāy evo durjay verī paṇ sukh karavāvāḷo svajan arthāt mitra banī jāy chhe, tathā haḷāhaḷ jher chhe te paṇ amr̥utarūp pariṇamī jāy chhe; ghaṇun shun kahīe mahān āpadā paṇ sampadā banī jāy chhe.
arthaḥ — dharmanā prabhāvathī jīvanān jūṭh vachan paṇ satya thaī jāy chhe, udyam rahitane paṇ lakṣhmīnī prāpti thāy chhe tathā anyāyakārya
Page 249 of 297
PDF/HTML Page 273 of 321
single page version
paṇ sukh karavāvāḷān thāy chhe.
bhāvārthaḥ — ahīn ā artha samajavo ke jo pūrve dharma sevyo hoy to tenā prabhāvathī ahīn jūṭh bole te paṇ sāch banī jāy chhe, udyam vinā paṇ sampatti maḷī jāy chhe, anyāyarūp varte topaṇ te sukhī rahe chhe, athavā koī jūṭh vachanano tukko lagāve topaṇ antamān te sācho thaī jāy chhe tathā ‘anyāy karyo’ em loko kahe chhe, to tyān nyāyavāḷānī sahāy ja thāy chhe em paṇ samajavun.
have dharma rahit jīvanī nindā kahe chheḥ —
arthaḥ — dharma rahit jīv chhe te mithyātvavash dev paṇ vanaspatikāy ekendriy banī jāy chhe, tathā dharma rahit chakravartī paṇ narakamān paḍe chhe; temān koī sandeh nathī.
arthaḥ — dharmarahit jīv joke moṭun, bījāthī na thaī shake tevun, sāhasik parākram kare topaṇ tene iṣhṭa vastunī prāpti thatī nathī, paṇ ulaṭo mātra atishay aniṣhṭane prāpta thāy chhe.
bhāvārthaḥ — pāpanā udayathī bhalun karatān paṇ būrun thāy chhe e jagaprasiddha chhe.
Page 250 of 297
PDF/HTML Page 274 of 321
single page version
arthaḥ — he prāṇī! ā pramāṇe dharma tathā adharmanun anek prakāranun māhātmya pratyakṣha joīne tame dharmanun ācharaṇ karo tathā pāpane dūrathī ja chhoḍo!
bhāvārthaḥ — dash prakārathī dharmanun svarūp kahī āchāryadeve adharmanun phaḷ paṇ batāvyun; ane have ahīn ā upadesh āpyo ke, he prāṇī! dharma – adharmanun pratyakṣha phaḷ lokamān joīne tame dharmane ācharo tathā pāpane chhoḍo! āchārya mahān niṣhkāraṇ upakārī chhe, potāne kāī joītun nathī, mātra nispr̥uh thayā thakā jīvonā kalyāṇ arthe ja vāramvār kahī prāṇīone jagāḍe chhe; evā shrīguru vandan – pūjan yogya chhe. e pramāṇe yatidharmanun vyākhyān karyun.
Page 251 of 297
PDF/HTML Page 275 of 321
single page version
have dharmānuprekṣhānī chūlikā kahetā thakā āchāryadev bār prakāranān tapavidhānanun nirūpaṇ kare chheḥ —
arthaḥ — jināgamamān bār prakāranun tap saṅkṣhepamān kahyun chhe. kevun chhe tap? karma nirjarānun kāraṇ chhe. tenā prakār have kahīshun te jāṇavā.
bhāvārthaḥ — nirjarānun kāraṇ tap chhe ane tenā bār prakār chhe. anashan, avamaudarya, vr̥uttiparisaṅkhyān, rasaparityāg, viviktashaiyāsan ane kāyaklesh e chha prakāranān bāhyatap chhe tathā prāyashchit, vinay, vaiyāvr̥utya, svādhyāy, vyutsarga ane dhyān e chha prakāranān antaraṅgatap chhe. tenun ja vyākhyān have karīe chhīe. temān pahelān anashan nāmanā tapane chār gāthāmān kahe chheḥ —
arthaḥ — indriyonā upashamanane arthāt temane viṣhayomān na javā devī tathā manane potānā ātmasvarūpamān joḍavun tene munīndroe upavās kahyo chhe. eṭalā māṭe jitendriy puruṣhane, āhār karato chhatān paṇ, upavās sahit ja kahyo chhe.
Page 252 of 297
PDF/HTML Page 276 of 321
single page version
bhāvārthaḥ — indriyone jītavī te upavās chhe; eṭalā māṭe bhojan karatā hovā chhatān paṇ yatipuruṣh upavāsī ja chhe, kāraṇ ke teo indriyone vash karī pravarte chhe.
arthaḥ — je man ane indriyono jītavāvāḷo chhe, ā bhav parabhavanā viṣhayasukhomān apekṣhārahit chhe arthāt vāñchchhā karato nathī, potānā ātmasvarūpamān ja rahe chhe vā svādhyāyamān tatpar chhe, tathā karmanirjarā arthe krīḍā eṭale līlāmātra klesharahit harṣhasahit ek divas ādinī maryādāpūrvak je āhārane chhoḍe chhe tene anashanatap hoy chhe.
bhāvārthaḥ — upavāsano evo artha chhe ke – indriy tathā man viṣhayomān pravr̥uttirahit thaī ātmāmān rahe te upavās chhe. ālok – paralok sambandhī viṣhayonī vāñchchhā na karavī te indriyajay chhe tathā ātmasvarūpamān līn rahevun vā shāstranā abhyās – svādhyāyamān man lagāvavun e upavāsamān pradhān chhe; vaḷī jem klesh na ūpaje evī rīte krīḍāmātrapaṇe ek divas ādinī maryādārūp āhārano tyāg karavo te upavās chhe. e pramāṇe upavās nāmanun anashanatap thāy chhe.
Page 253 of 297
PDF/HTML Page 277 of 321
single page version
arthaḥ — je upavās karato thako paṇ mohathī ārambh – gr̥uh kāryādikane kare chhe tene pratham gr̥uhakāryano klesh to hato ja ane bījo ā bhojan vinā kṣhudhā – tr̥uṣhāno klesh thayo. eṭale e pramāṇe thatān to klesh ja thayo paṇ karmanirjarā to na thaī.
bhāvārthaḥ — je āhārane to chhoḍe paṇ viṣhay – kaṣhāy – ārambhane na chhoḍe tene pahelān to klesh hato ja ane have ā bījo klesh bhūkh -tarasano thayo, evā upavāsamān karmanirjarā kyāthī thāy? karma nirjarā to sarva klesh chhoḍī sāmyabhāv karatān ja thāy chhe. em samajavun.
have avamodaryatap be gāthāmān kahe chheḥ —
arthaḥ — je tapasvī āhāranī ati gr̥uddhi rahit thaī sūtramān kahyā pramāṇe charyānā mārgānusār yogya prāsuk āhār paṇ ati alpa grahaṇ kare tene avamodaryatap hoy chhe.
bhāvārthaḥ — munirāj āhāranā chhentālīs doṣh, batrīs antarāy ṭāḷī chaud maḷadoṣharahit prāsuk yogya bhojan grahaṇ kare chhe topaṇ te ūṇodaratap kare chhe, temān paṇ potānā āhāranā pramāṇathī thoḍo āhār le chhe. āhāranun pramāṇ ek grāsathī batrīs grās sudhī kahyun chhe temān yathāichchhānusār ghaṭatā pramāṇamān (āhār) le te avamodaryatap chhe.
Page 254 of 297
PDF/HTML Page 278 of 321
single page version
arthaḥ — je muni kīrtine māṭe vā māyā – kapaṭ karī vā miṣhṭa bhojananā lābh arthe alpa bhojan karī tene tapanun nām āpe chhe tenun ā bījun avamodaryatap niṣhphaḷ chhe.
bhāvārthaḥ — je em vichāre chhe ke alpa bhojan karavāthī mārī prasanshā thashe, tathā kapaṭathī lokane bhūlāvāmān nākhī potānun koī prayojan sādhavā māṭe vā thoḍun bhojan karavāthī miṣhṭaras sahit bhojan maḷashe evā abhiprāyathī ūṇodaratap je kare chhe te tap niṣhphaḷ chhe. e tap nathī paṇ pākhaṇḍ chhe.
have vr̥uttiparisaṅkhyānatap kahe chheḥ —
arthaḥ — muni āhār levā nīkaḷe tyāre prathamathī ja manamān āvī maryādā karī nīkaḷe ke – āj ek ghare vā be ghare vā traṇ ghare ja āhār maḷī jāy to levo, nahi to pāchhā pharavun. vaḷī ek rasanī, āpavāvāḷānī tathā pātranī maryādā kare ke āvo dātār, āvī paddhatithī, āvā pātramān dhāraṇ karī āhār āpe to ja levo, saras – nīras vā phalāṇo āhār maḷe to ja levo em āhāranī paṇ maryādā kare, ityādik vr̥uttinī saṅkhyā – gaṇanā – maryādā manamān vichārī e ja pramāṇe (āhār) maḷe to ja le, bījā prakāre na le. vaḷī, āhār le to gāy vagere pashunī māphak āhār kare arthāt jem gāy ām tem joyā sivāy mātra chāro charavā taraph ja draṣhṭi rākhe chhe, tem (muni āhār) le tene vr̥uttiparisaṅkhyānatap kahe chhe.
Page 255 of 297
PDF/HTML Page 279 of 321
single page version
bhāvārthaḥ — bhojananī āshāno nirās karavā sārun ā tap karavāmān āve chhe, kāraṇ ke saṅkalpa anusār vidhi maḷī javī e daivayog chhe ane evun mahān kaṭhaṇ tap mahāmuni kare chhe.
have rasaparityāgatap kahe chheḥ —
arthaḥ — je muni sansāraduḥkhathī bhayabhīt thaī ā pramāṇe vichāre chhe ke – indriyonā viṣhayo viṣh jevā chhe, viṣh khātān to ek vār maraṇ thāy chhe paṇ viṣhayarūp viṣhathī ghaṇān janma-maraṇ thāy chhe. em vichārī je nīrasabhojan kare chhe tene rasaparityāgatap nirmaḷ thāy chhe.
bhavārthaḥ — ras chha prakāranā chhe – ghī, tel, dahīn, mīṭhāī, lavaṇ ane dūdh evo tathā khāṭo, khāro, mīṭho, kaḍavo, tīkho ane kaṣhāyelo e paṇ ras chhe.★
ja ras chhoḍe, be ras chhoḍe vā badhāy ras chhoḍe. e pramāṇe rasaparityāgatap thāy chhe.
prashnaḥ — koī rasatyāgane jāṇato na hoy ane manamān ja tyāg kare to e pramāṇe ja vr̥uttiparisaṅkhyān paṇ chhe to pachhī temān ane āmān taphāvat sho?
samādhānaḥ — vr̥uttiparisaṅkhyānamān to anek prakāranā tyāganī saṅkhyā chhe ane āmān rasano ja tyāg chhe eṭalī visheṣhatā chhe. vaḷī e paṇ
Page 256 of 297
PDF/HTML Page 280 of 321
single page version
visheṣhatā chhe ke – rasaparityāg to ghaṇā divasano paṇ thāy chhe ane tene shrāvak jāṇī paṇ jāy chhe tyāre vr̥uttiparisaṅkhyān ghaṇā divasanun thatun nathī.
have viviktashaiyāsanatap kahe chheḥ —
arthaḥ — je muni rāg-dveṣhanā kāraṇarūp āsan, shaiyā vagerene chhoḍe chhe, sadāy potānā ātmasvarūpamān sthir rahe chhe tathā nirviṣhay arthāt indriyaviṣhayothī virakta thāy chhe te munine ā pāñchamun viviktashaiyāsanatap utkr̥uṣhṭa thāy chhe.
bhāvārthaḥ — besavānun sthān te āsan chhe ane sūvānun sthān te shaiyā chhe tathā ‘ādi’ shabdathī maḷamūtrādi nākhavānun sthān samajavun. e traṇe evān hoy ke jyān rāg – dveṣh utpanna thāy nahi ane vītarāgatā vadhe, evā ekānta sthānamān (muni) bese – sūve, kāraṇ ke munijanone to potānun svarūp sādhavun chhe paṇ indriyaviṣhay sevavā nathī; māṭe ekāntasthān kahyun chhe.