Swami Kartikeyanupreksha (Gujarati). Gatha: 335-336.

ધર્માનુપ્રેક્ષા ]

[ ૧૮૫

હવે ત્રીજું અચૌર્યાણુવ્રત કહે છેેઃ —

जो बहुमुल्लं वत्थुं अप्ययमुल्लेण णेव गिह्णेदि ।

वीसरियं पि ण गिह्णदि लाहे थोवे वि तूसेदि ।।३३५।।

जो परदव्वं ण हरदि मायालोहेण कोहमाणेण ।

दिढचित्तो सुद्धमई अणुव्वई सो हवे तिदिओ ।।३३६।।

यः बहुमूल्यं वस्तु अल्पमूल्येन नैव गृह्णाति ।

विस्मृतं अपि न गृह्णाति लाभे स्तोके अपि तुष्यति ।।३३५।।

यः परद्रव्यं न हरति मायालोभेन क्रोधमानेन ।

दृढचित्तः शुद्धमतिः अणुव्रती सः भवेत् तृतीयः ।।३३६।।

અર્થઃ — જે શ્રાવક બહુમૂલ્ય વસ્તુ અલ્પમૂલ્યમાં ન લે, કપટથી – લોભથી – ક્રોધથી – માનથી પરનું દ્રવ્ય ન લે, તે ત્રીજા અણુવ્રતધારી શ્રાવક છે. કેવો છે તે? દ્રઢ છે ચિત્ત જેનું, કારણ પામવા છતાં પ્રતિજ્ઞા બગાડતો નથી તથા શુદ્ધ છે – ઉજ્જ્વળ છે બુદ્ધિ જેની (એવો છે).

ભાવાર્થઃ — સાત વ્યસનના ત્યાગમાં ચોરીનો ત્યાગ તો કર્યો જ છે. તેમાં આ વિશેષ છે કે – બહુમૂલ્યની વસ્તુ અલ્પમૂલ્યમાં લેવાથી ઝગડો ઉત્પન્ન થાય છે. કોણ જાણે શું કારણથી સામો માણસ અલ્પ મૂલ્યમાં આપે છે? વળી પરની ભૂલી ગયેલી વસ્તુ તથા માર્ગમાં પડેલી વસ્તુ પણ ન લે, એમ ન જાણે કે પેલો નથી જાણતો પછી તેનો ડર ૩. પરને ઠગવા માટે અછતા – જૂઠા લેખ લખવા, એવો એવો બધો, કુટલેખક્રિયા

નામનો અતિચાર છે.

૪. કોઈ રૂપિયા – મહોર – આભરણાદિ પોતાને સોપીં ગયો હોય અને પાછળથી

તેની ગણતરી ભૂલી અલ્પ પ્રમાણમાં માગવા લાગ્યો તેને ‘હા ઠીક છે તમારું
આ છે તે લઈ જાઓ’ એમ કહેવું તે ન્યાસાપહાર – અતિચાર છે.

૫. અંગવિકાર ભૃકુટીક્ષેપાદિકથી અન્યનો અભિપ્રાય જાણી ઇર્ષાભાવથી લોકમાં

પ્રગટ કરવો તે સાકારમંત્રભેદ નામનો અતિચાર છે. આ સત્યાણુવ્રતના પાંચ
અતિચારદોષ છે તે છોડવા યોગ્ય છે. (અર્થપ્રકાશિકા ટીકા, પા. ૨૮૫)

< Previous Page Next Page >