Swami Kartikeyanupreksha (Gujarati). Gatha: 341-342.

< Previous Page   Next Page >


Page 188 of 297
PDF/HTML Page 212 of 321

 

background image
यः परिमाणं कुर्वते धनधान्यसुवर्णक्षेत्रादीनाम्
उपयोगं ज्ञात्वा अणुव्रतं पञ्चमं तस्य ।।३४०।।
અર્થઃજે પુરુષ લોભકષાયને અલ્પ કરી સંતોષરૂપ રસાયણથી
સંતુષ્ટ થતો થકો સર્વ ધનધાન્યાદિક પરિગ્રહને વિનાશી માની દુષ્ટ
તૃષ્ણાને અતિશય હણે છે, તથા ધનધાન્યસુવર્ણક્ષેત્રાદિ પરિગ્રહનું,
પોતાના ઉપયોગસામર્થ્યને અને કાર્યવિશેષને જાણી તેના અનુસાર,
પરિમાણ કરે છે તેને આ પાંચમું અણુવ્રત હોય છે. અંતરંગપરિગ્રહ તો
લોભ
તૃષ્ણા છે તેને ક્ષીણ કરે છે તથા બાહ્યપરિગ્રહનું પરિમાણ કરે છે.
દ્રઢચિત્તથી પ્રતિજ્ઞાભંગ ન કરે તે અતિચાર* રહિત પંચમઅણુવ્રતી છે.
એ પ્રમાણે પાંચ અણુવ્રત નિરતિચાર પાલન કરે છે તે વ્રતપ્રતિમાધારી
શ્રાવક છે. એ પ્રમાણે પાંચ અણુવ્રતનું વ્યાખ્યાન કર્યું.
હવે તે વ્રતોની રક્ષા કરવાવાળાં સાત શીલ છે. તેનું વ્યાખ્યાન કરે
છે. તેમાં પ્રથમ ત્રણ ગુણવ્રતમાં પહેલું ગુણવ્રત કહે છેઃ
जह लोहणासणट्ठं संगपमाणं हवेई जीवस्स
सव्व--दिसाण पमाणं तह लोहं णासए णियमा ।।३४१।।
जं परिमाणं कीरदि दिसाण सव्वाण सुप्पसिद्धाणं
उवओगं जाणित्ता गुणव्वदं जाण तं पढमं ।।३४२।।
यथा लोभनाशनार्थं सङ्गप्रमाणं भवति जीवस्य
सर्वदिशानां प्रमाणं तथा लोभं नाशयति नियमात् ।।३४१।।
यत् परिमाणं क्रियते दिशानां सर्वासां सुप्रसिद्धानाम्
उपयोगं ज्ञात्वा गुणव्रतं जानीहि तत् प्रथमम् ।।३४२।।
અર્થઃલોભનો નાશ કરવા અર્થે જીવને પરિગ્રહનું પરિમાણ
* ક્ષેત્રવાસ્તુ, હિરણ્યસુવર્ણ, ધનધાન્ય, દાસીદાસ અને કુપ્યભાંડ આ વસ્તુઓના
પરિમાણનું ઉલ્લંઘન કરવું તે પરિગ્રહત્યાગઅણુવ્રતના પાંચ અતિચાર છે.
(જુઓ અર્થપ્રકાશિકાટીકા, પૃષ્ઠ૨૮૭)
૧૮૮ ]
[ સ્વામિકાર્ત્તિકેયાનુપ્રેક્ષા