Swami Kartikeyanupreksha (Gujarati). Gatha: 357-358.

ધર્માનુપ્રેક્ષા ]

[ ૧૯૭

किच्चा देसपमाणं सव्वंसावज्जवज्जिदो होउं ।

जो कुव्वदि सामइय सो मुणिसरिसो हवे ताव ।।३५७।।

बद्ध्वा पर्यंकं अथवा उर्ध्वेन ऊर्ध्वतः स्थित्वा ।

कालप्रमाणं कृत्वा इन्द्रियव्यापारवर्जितः भूत्वा ।।३५५।।

जिनवचनैकाग्रमनाः संवृतकायः च अञ्जलिं कृत्वा ।

स्वस्वरूपे संलीनः वन्दनार्थं विचिन्तयन् ।।३५६।।

कृत्वा देशप्रमाणं सर्वसावद्यवर्जितः भूत्वा ।

यः कुर्वते सामायिकं सः मुनिसदृशः भवेत् तावत् ।।३५७।।

અર્થઃ — પર્યંકાસન બાંધી અથવા ઊભા ખડગાસને રહીને, કાળનું પ્રમાણ કરી, વિષયોમાં ઇન્દ્રિઓનો વ્યાપાર નહિ થવા અર્થે જિનવચનમાં એકાગ્રચિત્ત કરી, કાયાને સંકોચી, હાથની અંજલિ જોડી, પોતાના સ્વરૂપમાં લીન થયો થકો અથવા સામાયિક – વંદનાના પાઠના અર્થને ચિંતવતો થકો, ક્ષેત્રનું પરિમાણ કરી સર્વ સાવદ્યયોગ જે ઘર – વ્યાપારાદિ પાપયોગ તેનો ત્યાગ કરી, પાપયોગરહિત બની સામાયિકમાં પ્રવર્તે તે શ્રાવક તે કાળમાં મુનિ જેવો છે.

ભાવાર્થઃ — આ શિક્ષાવ્રત છે. ત્યાં એ અર્થ સૂચિત છે કે જે સામાયિક છે તેમાં સર્વ રાગ-દ્વેષરહિત બની, બહારની સર્વ પાપયોગક્રિયાથી રહિત થઈ, પોતાના આત્મસ્વરૂપમાં તલ્લીન બની મુનિ પ્રવર્તે છે. આ સામાયિકચારિત્ર મુનિનો ધર્મ છે. એ જ શિક્ષા શ્રાવકને પણ આપવામાં આવે છે કે સામાયિકના કાળની મર્યાદા કરી તે કાળમાં મુનિની માફક પ્રવર્તે છે; કારણ કે મુનિ થયા પછી આ પ્રમાણે સદા રહેવું થશે. એ અપેક્ષાથી શ્રાવકને તે કાળમાં મુનિ જેવો કહ્યો છે.

હવે પ્રોષધોપવાસ નામનું બીજું શિક્ષાવ્રત કહે છેઃ —

ण्हाणविलेवणभूसणइत्थीसंसग्गगंधधूवादी ।

जो परिहरेदि णाणी वेरग्गाभूसणं किच्चा ।।३५८।।

< Previous Page Next Page >