૬૬ ][ સ્વમિકર્ત્તિકેયાનુપ્રેક્ષા છે. તેમાંથી એક ઘટાડતાં ઉત્કૃષ્ટ યુક્તાસંખ્યાત થાય છે. વચ્ચેના નાના ભેદ મધ્યમ યુક્તાસંખ્યાતના જાણવા.

હવે એ જઘન્ય અસંખ્યાતાસંખ્યાતપ્રમાણ ત્રણ રશિ કરવી. એક શલાકારશિ, એક વિરલનરશિ, એક દેયરશિ. ત્યાં વિરલનરશિને વિખેરી એક એક જુદા જુદા કરવા, એક એકના ઉપર એક એક દેયરશિ મુકવી. તેને પરસ્પર ગુણતાં જ્યારે સર્વ ગુણાકાર થઈ રહે ત્યારે એક રૂપ શલાકારશિમાંથી ઘટાડવું. વળી ત્યાં જે રશિ થઈ તે પ્રમાણે વિરલન દેયરશિ કરવી. ત્યાં એ વિરલનને વિખેરી એક એકને જુદા કરી એક એકના ઉપર દેયરશિ મૂકવી અને તેનો પરસ્પર ગુણાકાર કરતાં જે રશિ ઊપજે ત્યારે એક શલાકારશિમાંથી પાછો ઘટાડવો. વળી જે રશિ ઉપજી તેના પ્રમાણમાં વિરલન દેયરશિ કરવી. પછી વિરલનને વિખેરી દેયને એક એકના ઉપર સ્થાપી પરસ્પર ગુણાકાર કરવો અને એક રૂપ શલાકામાંથી ઘટાડવું. એ પ્રમાણે વિરલનરશિ દેય વડે ગુણાકાર કરતા જવું તથા શલાકામાંથી ઘટાડતા જવું, એમ કરતાં કરતાં જ્યારે શલાકારશિ પૂરેપૂરી નિઃશેષ થઈ જાય ત્યારે જે કંઈ પ્રમાણ આવે તે મધ્યમ અસંખ્યાતાસંખ્યાતનો ભેદ છે. વળી તેટલા તેટલા પ્રમાણ શલાકા, વિરલન, દેય

પ્રમાણે કરતાં જ્યારે શલાકારશિ નિઃશેષ થઈ જાય ત્યારે જે મહારશિ પ્રમાણ આવે તે પણ મધ્યમ અસંખ્યાતાસંખ્યાતનો ભેદ છે. વળી તે રશિ પ્રમાણ ફરીથી શલાકા, વિરલન, દેયરશિ કરી તેને પૂર્વોક્ત વિધાનથી ગુણતાં જે મહારશિ થઈ તે પણ મધ્યમ અસંખ્યાતાસંખ્યાતનો ભેદ છે. ત્યાં શલાકાત્રયનિષ્ઠાપન એક વાર થયું.

વળી તે રશિમાં અસંખ્યાતાસંખ્યાત પ્રમાણ છ રશિ બીજી મેળવવી. તે છ રશિ આ પ્રમાણે – (૧) લોકપ્રમાણ ધર્મદ્રવ્યના પ્રદેશ, (૨) અધર્મદ્રવ્યના પ્રદેશ, (૩) એક જીવના પ્રદેશ, (૪) લોકાકાશના પ્રદેશ, (૫) તે લોકથી અસંખ્યાત ગણા અપ્રતિષ્ઠિત પ્રત્યેક વનસ્પતિ જીવોનું પ્રમાણ, તથા (૬) તેનાથી અસંખ્યાત ગણા સપ્રતિષ્ઠિત પ્રત્યેક