लोकानुप्रेक्षा ]
[ ८१
संमुच्छिणा मणुस्सा अज्जवखंडेसु होंति णियमेण ।
ते पुण लद्धिअपुण्णा णारयदेवा वि ते दुविहा ।।१३३।।
सम्मूर्च्छनाः मनुष्याः आर्यखण्डेषु भवन्ति नियमेन ।
ते पुनः लब्धिअपूर्णाः नारकदेवाः अपि ते द्विविधाः ।।१३३।।
अर्थः — सम्मूर्च्छन मनुष्य नियमथी आर्यखंडमां ज होय अने ते लब्ध्यपर्याप्तक ज होय छे. वळी नारकी तथा देवना, पर्याप्त अने निर्वृत्त्यपर्याप्तना भेदथी, चार प्रकार छे. ए प्रमाणे तिर्यंचना पंचाशी भेद, मनुष्यना नव भेद, नारकी तथा देवना चार भेद एम बधाय मळी अठ्ठाणुं भेद थया. घणाने समानताथी भेगा करी — संक्षेपताथी संग्रह करी — कहेवामां आवे तेने समास कहे छे. अहीं घणा जीवोनो संक्षेप करीने कहेवुं तेने जीवसमास जाणवो. ए प्रमाणे जीवसमास कह्या.
हवे पर्याप्तिनुं वर्णन करे छेः —
आहारसरीरिंदियणिस्सासुस्सासभासमणसाणं ।
परिणइवावारेसु य जाओ छ च्चेव सत्तीओ ।।१३४।।
आहारशरीरेन्द्रियनिःश्वासोच्छ्वासभाषामनसाम् ।
परिणतिव्यापारेषु च याः षडेव शक्तयः ।।१३४।।
अर्थः — आहार, शरीर, इन्द्रिय, श्वासोच्छ्वास, भाषा अने मनना परिणमननी प्रवृत्तिमां जे सामर्थ्य छे तेना छ प्रकार छे.
भावार्थः — आत्माने यथायोग्य कर्मनो उदय थतां आहारादि ग्रहणनी शक्ति होवी तेने शक्तिरूप पर्याप्ति कहीए छीए. तेना छ प्रकार छे.
हवे शक्तिनुं कार्य कहे छेः —
तस्सेव कारणाणं पुग्गलखंधाण जा हु णिप्पत्ति ।
सा पज्जत्ती भण्णदि छब्भेया जिणवरिंदेहिं ।।१३५।।