लोकानुप्रेक्षा ]
[ ९५
हवे देव-नारकीओनुं उत्कृष्ट तेम ज जघन्य आयु कहे छेः —
देवाण णारयाणं सायरसंखा हवंति तेत्तीसा ।
उक्किट्ठं च जहण्णं वासाणं दस सहस्साणि ।।१६५।।
देवानां नारकाणां सागरसंख्या भवन्ति त्रयस्त्रिंशत् ।
उत्कृष्टं च जघन्यं वर्षाणां दशसस्राणि ।।१६५।।
अर्थः — देवोनुं तथा नारकी जीवोनुं उत्कृष्ट आयु तेत्रीस सागरनुं छे तथा तेमनुं जघन्य आयु दस हजार वर्षनुं छे.
भावार्थः — आ (आयु) सामान्य देवोनी अपेक्षाए कह्युं छे. विशेष त्रिलोकसार आदि ग्रंथोमांथी जाणवुं.
हवे एकेन्द्रिय आदि जीवोनां शरीरनी उत्कृष्ट-जघन्य अवगाहना दस गाथामां कहे छेः —
अंगुलअसंखभागो एयक्खचउक्कदेहपरिमाणं ।
जोयणसहस्समहियं पउमं उक्कस्सयं जाण ।।१६६।।
अङ्गुलासंख्यातभागः एकांक्षचतुष्तकदेहपरिमाणम् ।
योजनसहस्रं अधिकं पद्मं उत्कृष्टकं जानीहि ।।१६६।।
अर्थः — एकेन्द्रियचतुष्क अर्थात् पृथ्वी-अप-तेज-वायुकायना जीवोनी अवगाहना जघन्य तथा उत्कृष्ट घनअंगुलना असंख्यातमा भाग छे, त्यां सूक्ष्म अने बादर पर्याप्त-अपर्याप्तनुं शरीर नानुं-मोटुं छे तो पण घनअंगुलना असंख्यातमां भाग ज सामान्यपणे कह्युं छे. विशेष श्री गोम्मटसारमांथी जाणवुं. वळी अंगुलनुं (माप) उत्सेध अंगुल-आठ यवप्रमाण लेवुं पण प्रमाणअंगुल न लेवुं. प्रत्येक वनस्पतिकायमां उत्कृष्ट अवगाहनायुक्त कमळ छे. तेनी अवगाहना कंईक अधिक एक हजार योजन छे.
बारसजोयण संखो कोसतियं गोब्भिया समुद्दिट्ठा ।
भमरो जोयणमेगं सहस्स सम्मुच्छिमो मच्छो ।।१६७।।