हवे कहे छे के — बधां द्रव्योने जे परस्पर उपकार छे ते
सहकारीकारणभावथी छेः —
सव्वाणं दव्वाणं जो उवयारो हवेइ अण्णोण्णं ।
सो चिय कारणभावो हवदि हु सहयारिभावेण ।।२१८।।
सर्वेषां द्रव्याणां यः उपकारः भवति अन्योन्यम् ।
सः च एव कारणभावः भवति स्फु टं सहकारिभावेन ।।२१८।।
अर्थः — बधांय द्रव्योने जे परस्पर उपकार छे ते
सहकारीभावथी कारणभाव थाय छे अने ते प्रगट छे.
हवे द्रव्योमां स्वभावभूत नाना (प्रकारनी) शक्ति छे तेने कोण
निषेधी शके छे? ते कहे छेः —
कालाइलद्धिजुत्ता णाणासत्तीहिं संजुदा अत्था ।
परिणममाणा हि सयं ण सक्कदे को वि वारेदुं ।।२१९।।
कालादिलब्धियुक्ताः नानाशक्तिभिः संयुताः अर्थाः ।
परिणममानाः हि स्वयं न शक्यते कः अपि वारयितुं ।।२१९।।
अर्थः — नाना शक्तियुक्त बधाय पदार्थो काळादि लब्धि सहित
थतां स्वयं परिणमे छे. तेमने तेम परिणमतां कोई अटकाववा समर्थ नथी.
भावार्थः — सर्व द्रव्यो, पोतपोताना परिणामरूप द्रव्य-क्षेत्र-काळ
सामग्रीने पामी पोते ज भावरूप परिणमे छे; तेमने कोई अटकावी
शकतुं नथी.
हवे व्यवहारकाळनुं निरूपण करे छेः –
जीवाण पुग्गलाणं जे सुहुमा बादरा य पज्जाया ।
तीदाणागदभूदा सो ववहारो हवे कालो ।।२२०।।
जीवानां पुद्गलानां ये सूक्ष्माः बादराः च पर्यायाः ।
अतीतानागतभूताः सः व्यवहारः भवेत् कालः ।।२२०।।
लोकानुप्रेक्षा ]
[ ११९