नवनवकार्यविशेषाः त्रिषु अपि कालेषु भवन्ति वस्तूनाम् ।
एकैकस्मिन् च समये पूर्वोत्तरभावं आसाद्यं ।।२२९।।
अर्थः — त्रणे काळमां एक एक समयमां पूर्व-उत्तर परिणामनो
आश्रय करी जीवादिक वस्तुओमां नवा नवा कार्यविशेष थाय छे अर्थात्
नवा नवा पर्याय ऊपजे छे.
हवे पूर्व-उत्तरभावमां कारण-कार्यभाव द्रढ करे छेः —
पुव्वपरिणामजुत्तं कारणभावेण वट्टदे दव्वं ।
उत्तरपरिणामजुदं तं चिय कज्जं हवे णियमा ।।२३०।।
पूर्वपरिणामयुक्तं कारणभावेन वर्त्तते द्रव्यं ।
उत्तरपरिणामयुतं तत् एव कार्यं भवेत् नियमात् ।।२३०।।
अर्थः — पूर्वपरिणामयुक्त द्रव्य छे ते तो कारणभावथी वर्ते छे
तथा ते ज द्रव्य उत्तरपरिणामथी युक्त थाय त्यारे कार्य थाय छे एम
तमे नियमथी जाणो.
भावार्थः — जेम पिंडरूपे परिणमेल माटी तो कारण छे अने
तेनुं, घटरूपे परिणमेल माटी ते कार्य छे. तेम पूर्वपर्याय (प्रथमना
पर्याय)नुं स्वरूप कही हवे जीव उत्तरपर्याययुक्त थयो त्यारे ते ज
कार्यरूप थयो; एवो नियम छे. ए प्रमाणे वस्तुनुं स्वरूप कहीए छीए.
हवे जीवद्रव्यने पण ए ज प्रमाणे अनादिनिधन कार्य-कारणभाव
साधे छेः —
जीवो अणाइणिहणो परिणममाणो हु णवणवं भावं ।
सामग्गीसु पवट्टदि कज्जाणि समासदे पच्छा ।।२३१।।
जीवः अनादिनिधनः परिणममानः स्फु टं नवं नवं भावम् ।
सामग्रीषु प्रवर्त्तते कार्याणि समाश्रयते पश्चात् ।।२३१।।
अर्थः — जीवद्रव्य छे ते अनादिनिधन छे अने ते नवा नवा
१२४ ]
[ स्वामिकार्त्तिकेयानुप्रेक्षा