तत्त्व छे अने ते ज नानारूपथी बिराजे छे.’ तेने कहे छे के – जो
ज्ञानमात्र छे तो ज्ञेय कांई पण न रह्युं अने ज्ञेय नथी तो ज्ञान केवी
रीते कहो छो? कारण के ज्ञेयने जाणे ते ज ज्ञान कहेवाय छे पण
ज्ञेय विना ज्ञान नथी.
घडपडजडदव्वाणि हि णेयसरूवाणि सुप्पसिद्धाणि ।
णाणं जाणेदि जदो अप्पादो भिण्णरूवाणि ।।२४८।।
घटपटजडद्रव्याणि हि ज्ञेयस्वरूपाणि सुप्रसिद्धानि ।
ज्ञानं जानाति यतः आत्मनः भिन्नरूपाणि ।।२४८।।
अर्थः — घट, पट आदि समस्त जड द्रव्यो ज्ञेयस्वरूपथी भला
प्रकारे प्रसिद्ध छे अने तेमने ज्ञान जाणे छे तेथी तेओ आत्माथी
– ज्ञानथी भिन्नरूप जुदां ठरे छे.
भावार्थः — जडद्रव्य एवा ज्ञेयपदार्थो आत्माथी भिन्नरूप जुदा
जुदा प्रसिद्ध छे तेनो लोप शी रीते करी शकाय? जो तेने न मानवामां
आवे तो ज्ञान पण न ठरे, कारण के जाण्या विना ज्ञान शानुं?
जं सव्वलोयसिद्धं देहं गेहादिबाहिरं अत्थं ।
जो तं पि णाण मण्णदि ण मुणदि सो णाणणामं पि ।।२४९।।
यत् सर्वलोकसिद्धं देहं गेहादिबाह्यं अर्थं ।
यः तदपि ज्ञानं मन्यते न जानाति सः ज्ञाननाम अपि ।।२४९।।
अर्थः — देह-मकान आदि बाह्य पदार्थो सर्वलोकप्रसिद्ध छे, तेमने
पण जो ज्ञान ज मानशो, तो ते वादी ज्ञाननुं नाम पण जाणतो नथी.
भावार्थः — बाह्य पदार्थने पण ज्ञान ज मानवावाळो ज्ञाननुं स्वरूप
ज जाणतो नथी ए तो दूर रहो, पण ज्ञाननुं नाम पण जाणतो नथी.
हवे नास्तिकवादी प्रत्ये कहे छेः —
अच्छीहिं पिच्छमाणो जीवाजीवादि-बहुविहं अत्थं ।
जो भणदि णत्थि किंचि वि सो झुठ्ठाणं महाझुठ्ठो ।।२५०।।
लोकानुप्रेक्षा ]
[ १३३