हवे सर्वप्रत्यक्ष एवा केवळज्ञाननुं स्वरूप कहे छेः —
जं सव्वं पि पयासदि दव्वपज्जायसंजुदं लोयं ।
तह य अलोयं सव्वं तं णाणं सव्वपच्चक्खं ।।२५४।।
यत् सर्वं अपि प्रकाशयति द्रव्यपर्यायसंयुतं लोकम् ।
तथा च अलोकं सर्वं तत् ज्ञानं सर्वप्रत्यक्षम् ।।२५४।।
अर्थः — जे ज्ञान, द्रव्य-पर्यायसहित सर्व लोक तथा सर्व
अलोकने प्रकाशे छे — जाणे छे ते सर्वप्रत्यक्ष केवळज्ञान छे.
हवे ज्ञानने सर्वगत कहे छेः —
सव्वं जाणदि जम्हा सव्वगयं तं पि वुच्चदे तम्हा ।
ण य पुण विसरदि णाणं जीवं चइऊण अण्णत्थ ।।२५५।।
सर्वं जानाति यस्मात् सर्वगतं तदपि उच्यते तस्मात् ।
न च पुनः विसरति ज्ञानं जीवं त्यक्त्वा अन्यत्र ।।२५५।।
अर्थः — ज्ञान सर्व लोक-अलोकने जाणे छे तेथी ज्ञानने सर्वगत
पण कहीए छीए, वळी ज्ञान छे ते जीवने छोडी अन्य ज्ञेय पदार्थोमां
जतुं नथी.
भावार्थः — ज्ञान सर्व लोकालोकने जाणे छे तेथी तेने सर्वगत
वा सर्वव्यापक कहीए छीए. परंतु ते जीवद्रव्यनो गुण छे माटे जीवने
छोडी अन्य पदार्थोमां जतुं नथी.
हवे ‘ज्ञान जीवना प्रदेशोमां रहीने ज सर्वने जाणे छे’ एम कहे
छेः —
णाणं ण जादि णेयं णेयं पि ण जादि णाणदेसम्मि ।
णियणियदेसठियाणं ववहारो णाणणेयाणं ।।२५६।।
ज्ञानं न याति ज्ञेयं ज्ञेयं अपि न याति ज्ञानदेशे ।
निजनिजदेशस्थितानां व्यवहारः ज्ञानज्ञेयानाम् ।।२५६।।
१३६ ]
[ स्वामिकार्त्तिकेयानुप्रेक्षा