विषयासक्तः अपि सदा सर्वारम्भेषु वर्त्तमानः अपि ।
मोहविलासः एषः इति सर्वं मन्यते हेयम् ।।३१४।।
अर्थः — जोके अविरतसम्यग्द्रष्टि इन्द्रियविषयोमां आसक्त छे,
त्रस – स्थावरजीवोनो घात जेमां थाय एवा सर्व आरंभमां वर्ती रह्यो छे,
तथा अप्रत्याख्यानावरणादि कषायोना तीव्र उदयोथी विरक्त थयो नथी
तो पण ते एम जाणे छे के आ मोहकर्मना उदयनो विलास छे, मारा
स्वभावमां ते नथी, उपाधि छे – रोगवत् छे – तजवा योग्य छे. वर्तमान
कषायोनी पीडा सहन थती नथी तेथी असमर्थ बनी आ विषयोनुं सेवन
तथा घणा आरंभमां प्रवर्तवुं थाय छे एम ते माने छे.१
णो इन्दियेसु विरदो णो जीवे थावरे तसे वापि ।
जो सद्दहदि जिणुत्तं सम्माइट्ठी अविरदो सो ।।
(गोम्मटसार जी० गा० २९)
जीवा चोद्दसभेया इंदियविसया तहठ्ठवीसं तु ।
जे तेसु णेव विरया असंजदा ते मुणेदव्वा ।।
(गोम्मटसार जी० गा० ४७७)
अर्थः — जे इन्द्रियोना विषयोथी तथा त्रस-स्थावरजीवोनी हिंसाथी विरक्त
नथी, परंतु जिनेन्द्रदेव द्वारा कथित प्रवचननुं श्रद्धान करे छे ते अविरतसम्यग्द्रष्टि
छे. संयम बे प्रकारनो छेः एक इन्द्रियसंयम तथा बीजो प्राणसंयम. इन्द्रिय
– विषयोथी विरक्त थवाने इन्द्रियसंयम कहे छे तथा स्वपरजीवना प्राणोनी रक्षाने
प्राणसंयम कहे छे. आ (चोथा) गुणस्थानमां ए बंने संयमोमांथी कोई पण
संयम होतो नथी तेथी तेने अविरतसम्यग्द्रष्टि कहे छे. हा, एटलुं खरुं के
– प्रयोजन विना कोई पण हिंसामां ते प्रवृत्त पण थतो नथी.
अर्थः — चौद प्रकारना जीवसमासमां अने अठ्ठावीस प्रकारना इन्द्रिय
-विषयोमां जे विरक्त न थवुं तेने असंयम कहे छे. (गा० ४७७). पांच रस,
पांच वर्ण, बे गंध, आठ स्पर्श, सात स्वर अने एक मन ए इन्द्रियोना
अठ्ठावीस विषय छे. (जुओ – गो० जी० गा० ४७८)
१७२ ]
[ स्वामिकार्त्तिकेयानुप्रेक्षा