हवे चोथुं देशावकाशिक शिक्षाव्रत कहे छेः —
पुव्वषमाणकदाणं सव्वदिसीणं पुणो वि संवरण ।
इंदियविसयाण तहा पुणो वि जो कुणदि संवरणं ।।३६७।।
वासादिकयपमाणं दिणे दिणे लोहकामसमणट्ठं ।
सावज्जवज्जणट्ठं तस्स चउत्थं वयं होदि ।।३६८।।
पूर्वप्रमाणकृतानां सर्वदिशानां पुनः अपि संवरणम् ।
इन्द्रियविषयाणां तथा पुनः अपि यः करोति संवरणम् ।।३६७।।
वर्षादिकृतप्रमाणं दिने दिने लोभकामशमनार्थम् ।
सावद्यवर्जनार्थं तस्य चतुर्थं व्रतं भवति ।।३६८।।
अर्थः — श्रावके पहेलां सर्व दिशाओनुं प्रमाण कर्युं हतुं तेमां
संवरण करे – संकोच करे तथा पहेलां इन्द्रियोना विषयो संबंधी
भोगोपभोगपरिमाण कर्युं हतुं तेमां पण संकोच करे. केवी रीते? ते कहे
छे – वर्ष आदि, तथा दिवस – दिवस प्रत्ये काळनी मर्यादा सहित करे. तेनुं
प्रयोजन कहे छे – अंतरंगमां तो लोभ तथा काम – इच्छाना शमन एटले
घटाडवा अर्थे तथा बाह्य पाप – हिंसादिकने छोडवा अर्थे करे ते श्रावकने
आ चोथुं देशावकाशिक नामनुं शिक्षाव्रत होय छे.
भावार्थः — पहेलां दिग्व्रतमां जे मर्यादा करी हती ते तो
नियमरूप हती अने हवे अहीं तेमां पण काळनी मर्यादापूर्वक घर
– हाट – गाम वगेरे सुधीनी गमनागमननी मर्यादा करे, तथा
भोगोपभोगव्रतमां पण पहेलां यमरूप इन्द्रियविषयोनी मर्यादा करी हती
तेमां पण काळनी मर्यादापूर्वक नियम करे. अहीं सत्तर नियम कह्या छे
तेनुं पालन करे, प्रतिदिन मर्यादा कर्या करे. आथी लोभ – तृष्णा
– वांच्छानो संकोच (हानि) थाय छे तथा बाह्य हिंसादि पापोनी पण
हानि थाय छे. ए प्रमाणे चार शिक्षाव्रत कह्यां. आ चारे व्रत श्रावकने
यत्नथी अणुव्रत तथा महाव्रत पालन करवानी शिक्षारूप छे
२०२ ]
[ स्वामिकार्त्तिकेयानुप्रेक्षा