वळी आलोचनाना दश दोष छे.★ तेनां नाम – आकंपित,
अनुमानित, बादर, सूक्ष्म, द्रष्ट, प्रच्छन, शब्दाकुलित, बहुजन, अव्यक्त
अने तत्सेवी — ए दश दोष छे. तेनो अर्थ आ प्रमाणे छे केः —
१. आचार्यने उपकरणादिक आपी पोता प्रत्ये करुणा उपजावी
जाणे के ‘आम करवाथी मने प्रायश्चित्त थोडुं आपशे’ एम विचारी
आलोचना करे ते आकंपितदोष छे.
२. वचन द्वारा ज आचार्यनां वखाण आदि करी आलोचना करे
ते एवा अभिप्रायथी के ‘आचार्य मारा प्रत्ये प्रसन्न रहे तो प्रायश्चित्त
थोडुं आपशे’; ते अनुमानितदोष छे.
३. प्रत्यक्ष देखाता दोष होय ते कहे पण अणदेखाता न कहे
ते द्रष्टदोष छे.
४. स्थूल – मोटा दोष तो कहे पण सूक्ष्म न कहे ते बादर दोष छे.
५. ‘सूक्ष्म जेणे कही दीधा ते बादर दोष शा माटे छुपावे’ एवा
मायाचारथी जे सूक्ष्मदोष ज कहे पण बादर न कहे ते सूक्ष्म दोष छे.
६. छुपावीने कहे, ते एम के कोई बीजाए पोतानो दोष कही
दीधो होय त्यारे ज कहे के ‘एवो ज दोष मने लाग्यो छे’ पण दोषनुं
नाम प्रगट न करे ते प्रच्छन्नदोष छे.
७. ‘रखे कोई सांभळी न जाय!’ एवा अभिप्रायथी घणां
शब्दोना कोलाहलमां पोताना दोष कहे ते शब्दाकुलितदोष छे.
८. पोताना गुरु पासे आलोचना करी फरी पाछो अन्य गुरु
पासे पण आलोचना करे ते आवा अभिप्रायथी के ‘आनुं प्रायश्चित्त
२६० ]
[ स्वामिकार्त्तिकेयानुप्रेक्षा
★आकंपिय अणुमाणिय जं दिट्ठं बादरं च सुहुमं च ।
छण्णं सद्दाउलियं बहुजणमव्वत्त तस्सेवी ।।
(भगवती आराधना पृष्ठ २५७ तथा
मूलाचार भा. २ शीलगुणाधिकार – गा. १५)