२४ ]
[ स्वामिकार्त्तिकेयानुप्रेक्षा
दुःख पामे छे, ते आने खाय अने आ तेने खाय. ज्यां जेना गर्भमां उत्पन्न थयो छे एवी माता पण पुत्रने भक्षण करी जाय, तो पछी अन्य कोण रक्षण करे?
तिव्वतिसाए तिसिदो तिव्वविभुक्खाइ भुक्खिदो संतो ।
तिव्वं पावदि दुक्खं उयरहुयासेण डज्झंतो ।।४३।।
तीव्रतृषया तृषितः तीव्रबुभुक्षया भुक्षितः सन् ।
तीव्रं प्राप्नोति दुःखं उदरहुताशेनः दह्यमानः ।।४३।।
अर्थः — ए तिर्यंचगतिमां जीव तीव्र तरसथी तृषातुर तथा तीव्र भूखथी क्षुधातुर थयो थको तेम ज उदराग्निथी बळतो थको (घणां) तीव्र दुःख पामे छे.
हवे ए कथनने संकोचे छेः —
एवं बहुप्पयारं दुक्खं विसहेदि तिरियजोणीसु ।
तत्तो णीसरिदूणं लद्धि-अपुण्णो णरो होदि ।।४४।।
एवं बहुप्रकारं दुःखं विषहते तिर्यग्योनिषु ।
ततः निःसृत्य लब्धि-अपूर्णः नरः भवति ।।४४।।
अर्थः — ए प्रमाणे पूर्वोक्त प्रकारथी तिर्यंचयोनिमां जीव अनेक प्रकारथी दुःख पामे छे अने तेने सहे छे. ए तिर्यंचगतिमांथी नीकळीने (कदाचित्) मनुष्य थाय तो केवो थाय? लब्धिअपर्याप्त के ज्यां पर्याप्ति ज पूरी न थाय.
हवे मनुष्यगतिनां जे दुःखो छे तेने बार गाथाओ द्वारा कहे छे. त्यां प्रथम ज गर्भमां ऊपजे ते अवस्था कहे छेः —
❈ मनुष्यगतिनां दुःखो ❈
अह गभ्भे वि य जायदि तत्थ वि णिवडीकयंगपच्चंगो ।
विसहदि तिव्वं दुक्खं णिग्गममाणो वि जोणीदो ।।४५।।