३० ]
[ स्वामिकार्त्तिकेयानुप्रेक्षा
हवे शारीरिक दुःखथी मानसिक दुःख मोटुं छे — एम कहे छेः —
सारीरियदुक्खादो माणसदुक्खं हवेइ अइपउरं ।
माणसदुक्खजुदस्स हि विसया वि दुहावहा हुंति ।।६०।।
शारीरिकदुःखतः मानसदुःखं भवति अतिप्रचुरम् ।
मानसदुःखयुतस्य हि विषयाः अपि दुःखावहाः भवन्ति ।।६०।।
अर्थः — कोई समजे के शरीरसंबंधी दुःख मोटुं छे अने मानसिक दुःख अल्प छे. तेने अहीं कहे छे के शारीरिक दुःखथी मानसिक दुःख घणुं तीव्र छे – मोटुं छे; जुओ, मानसिक दुःख सहित पुरुषने अन्य घणा विषयो होय तोपण तेओ दुःखदायक भासे छे.
भावार्थः — मनमां चिंता थाय त्यारे सर्व सामग्री दुःखरूप ज भासे छे.
देवाणं पि य सुक्खं मणहरविसएहिं कीरदे जदि ही ।
विसयवसं जं सुक्खं दुक्खस्स वि कारणं तं पि ।।६१।।
देवानां अपि च सुखं मनोहरविषयैः क्रियते यदि हि ।
विषयवशं यत्सुखं दुखस्य अपि कारणं तत् अपि ।।६१।।
अर्थः — देवोने मनोहर विषयोथी जो सुख छे एम विचारवामां आवे तो ते प्रगटपणे सुख नथी. जे विषयोने आधीन सुख छे ते दुःखनुं ज कारण छे (दुःख ज छे).
भावार्थः — अन्य निमित्तथी सुख मानवामां आवे ते भ्रम छे, कारण के जे वस्तु सुखना कारणरूप मानवामां आवे छे ते ज वस्तु काळान्तरमां दुःखना ज कारणरूप थाय छे.
ए प्रमाणे विचार करतां संसारमां कोई ठेकाणे पण सुख नथी एम कहे छेः —
एवं सुट्ठु असारे संसारे दुक्खसायरे घोरे ।
किं कत्थ वि अत्थि सुहं वियारमाणं सुणिच्छयदो ।।६२।।