❈ मंद-तीव्रकषायनां प्रगट द्रष्टांत ❈
सव्वत्थ वि पियवयणं दुव्वयणे दुज्जणे वि खमकरणं ।
सव्वेसिं गुणगहणं मंदकसायाण दिट्ठंता ।।९१।।
सर्वत्र अपि प्रियवचनं दुर्वचने दुर्जने अपि क्षमाकरणम् ।
सर्वेषां गुणग्रहणं मन्दकषायाणां दृष्टान्ताः ।।९१।।
अर्थः — सर्व जग्याए शत्रु-मित्रादिमां प्रिय-हितरूप वचन
बोलवां, दुर्वचनो सांभळीने पण दुर्जनो प्रत्ये क्षमा करवी तथा सर्व
जीवोना गुण ज ग्रहण करवा — ए सर्व मंदकषायी जीवोनां द्रष्टांत छे.
अप्पपसंसणकरण पुज्जेसु वि दोसगहणसीलत्तं ।
वेरधरणं च सुइरं तिव्वकसायाण लिंगाणि❃ ।।९२।।
आत्मप्रशंसनकरणं पूज्येषु अपि दोषग्रहणशीलत्वम् ।
वैरधारणं च सुचिरं तीव्रकषायाणां लिङ्गानि ।।९२।।
अर्थः — पोतानी प्रशंसा करवी, पूज्य पुरुषोना पण दोष
ग्रहण करवानो स्वभाव राखवो तथा घणा काळ सुधी वैर धारण करी
❃हरिततृणाङ्कुरचारिणि, मन्दा मृगशावके भवति मूर्च्छा
।
उन्दरनिकरोन्माथिनि, माज्जारे सैव जायते तीव्रा ।।
(श्री पुरुषार्थसिद्धिउपाय – १२१)
अर्थः — लीला घासना अंकुर चरवावाळा हरणना बच्चामां (ए घास
चरती वेळा) पण तत्संबंधी मूर्छा मंद होय छे त्यारे ते ज हिंसा उंदरोना
समूहनुं उन्मंथन करवावाळी बिल्लीमां तीव्र होय छे. हरण तो स्वभावथी ज
लीलां घासनी अधिक शोधमां रहेतुं नथी छतां ज्यारे तेने लीलुं घास मळी जाय
तो ते थोडुं घणुं खाईने तेने छोडीने भागी जाय छे, परंतु बिल्ली तो पोताना
खाद्यपदार्थनी तपासमां स्वभावथी ज अधिक चेष्टित रहे छे. वळी ते खाद्य पदार्थ
मळतां तेमां एटली बधी अनुरक्त थाय छे के माथा उपर डांग मारवा छतां
पण तेने छोडती नथी. एटले आ हरण अने बिल्ली ए बे, मंद अने
तीव्रकषायनां सरल अने प्रगट उदाहरण छे.
आस्रवानुप्रेक्षा ]
[ ५१