artha — je nay sarva vastune vA tenA deshane arthAt ek vastunA
sarva bhedone anek prakAr dravya-paryAyasahit anvayaling-vishiShTa sangrah
kare – ekarUp kahe te sangrahanay chhe.
bhAvArtha — sarva vastu utpAd-vyay-dhrauvyalakShaN satthI — dravya
– paryAyothI anvayarUp ‘ek satmAtra chhe’ em kahe, vA sAmAnya
satsvarUp dravyamAtra chhe vA visheSh satrUp paryAyamAtra chhe, vA jIvavastu
chitsAmAnyathI ek chhe vA siddhatvasAmAnyathI sarva siddho ek chhe, vA
sansArItvasAmAnyathI sarva sansArIjIv ek chhe, ityAdi. tathA
ajIvasAmAnyathI pudgalAdi pAnche dravya ek ajIvadravya chhe vA
pudgalatvasAmAnyathI aNu – skandh – ghaT – paTAdi ek pudgaladravya chhe,
ityAdi sangraharUp kahe te sangrahanay chhe.
AgaL vyavahAranay kahe chhe —
जो संगहेण गहिदं विसेसरहिदं पि भेददे सददं ।
परमाणूपज्जंतं ववहारणओ हवे सो हु ।।२७३।।
यत् संग्रहेण गृहीतं विशेषरहितं अपि भेदयति सततम् ।
परमाणुपर्यन्तं व्यवहारनयः भवेत् सः खलु ।।२७३।।
artha — sangrahanay dvArA vastune visheSharahit grahaN karI hatI
tene paramANu paryant nirantar je nay bhede te vyavahAranay chhe.
bhAvArtha — sangrahanaye sarvane sat kahyun, tyAn vyavahAranay bhed kare
chhe ke – dravyasat chhe, paryAyasat chhe. sangrahanay dravyasAmAnyane grahe chhe tyAn
vyavahAranay bhed kare chhe ke dravya jIv-ajIv be bhedarUp chhe. sangrahanay
jIvasAmAnyane grahe chhe tyAn vyavahAranay bhed kare chhe ke – jIv sansArI
ne siddha be bhedarUp chhe; ityAdi. vaLI sangrahanay paryAyasAmAnyane
sangrahaN kare chhe, tyAn vyavahAranay bhed kare chhe ke paryAy arthaparyAy tathA
vyanjanaparyAyarUp be bhedathI chhe. e ja pramANe sangrahanay ajIvasAmAnyane
grahaN kare chhe, tyAn vyavahAranay bhed karI ajIv evAn pudgalAdi pAnche
146 ]
[ svAmikArttikeyAnuprekShA