bhAvArtha — evAn dukho sAgaropam (kAL) sudhI sahan kare chhe
to paN AyuShya pUrNa karyA vinA tyAnthI nIkaLavun banatun nathI.
have tiryanchagatinAn dukhone sADAchAr gAthAo dvArA kahe chhe —
❈ tiryanchagatinAn dukho ❈
तत्तो णीसरिदूणं जायदि तिरिएसु बहुवियप्पेसु ।
तत्थ वि पावदि दुःखं गब्भे वि य छेयणादीयं ।।४०।।
ततः निःसृत्य जायते तिर्यक्षु बहुविकल्पेषु ।
तत्र अपि प्राप्नोति दुःखं गर्भे अपि च छेदनादिकम् ।।४०।।
artha — e narakamAnthI nIkaLIne anek prakAranA bhedovALI je
tiryanchagati temAn (jIv) utpanna thAy chhe; tyAn paN garbhamAn te dukh
pAme chhe. ‘अपि’ shabdathI sammUrchhan thaI chhedanAdikanAn dukh pAme chhe.
तिरिएहिं खज्जमाणो दुट्ठमणुस्सेहिं हण्णमाणो वि ।
सव्वत्थ वि संतट्ठो भयदुक्खं विसहदे भीमं ।।४१।।
तिर्यग्भिः खाद्यमानः दुष्टमनुष्यैः हन्यमानः अपि ।
सर्वत्र अपि संत्रस्तः भयदुःखं विषहते भीमम् ।।४१।।
artha — e tiryanchagatimAn jIv, sinh – vAgh Adi vaDe bhakShaN
thato tathA duShTa manuShya (mlechchha, pAradhI, mAchhImAr Adi) vaDe mAryo
jato thako sarva ThekANe trAsayukta banI raudra – bhayAnak dukhone atishay
sahan kare chhe.
अण्णोण्णं खज्जंता तिरिया पावंति दारुणं दुक्खं ।
माया वि जत्थ भक्खदि अण्णो को तत्थ रक्खेदि ।।४२।।
अन्योऽन्यं खादन्तः तिर्यञ्चः प्राप्नुवन्ति दारुणं दुःखम् ।
माता अपि यत्र भक्षति अन्यः कः तत्र रक्षति ।।४२।।
artha — e tiryanchagatimAn jIv paraspar bhakShaN thatA thakA utkRuShTa
sansArAnuprekShA ]
[ 23