have lokano AkAr to nitya chhe — em dhArIne tenA vyAsAdi
(mAp) kahe chhe —
सत्तेक्क-पंच-इक्का मूले मज्झे तहेव बंभंते ।
लोयंते रज्जूओ पुव्वावरदो य वित्थारो ।।११८।।
सप्त-एकः-पंच-एकाः मूले मध्ये तथैव ब्रह्मान्ते ।
लोकान्ते रज्जवः पूर्वापरतः च विस्तारः ।।११८।।
artha — lokano nIche mULamAn pUrva-pashchim to sAt rAju vistAr
chhe, madhyamAn ek rAju vistAr chhe. upar brahmasvarganA antamAn pAnch rAju
vistAr chhe tathA lokanA antamAn ek rAjuno vistAr chhe.
bhAvArtha — A lokanA nIchalA bhAgamAn pUrva-pashchimadishAmAn
sAt rAju pahoLo chhe, tyAnthI anukrame ghaTato ghaTato madhyalokamAn ek
rAju rahe chhe, pachhI upar anukrame vadhato vadhato brahmasvarganA antamAn
pAnch rAju pahoLo thAy chhe, pachhI ghaTato ghaTato antamAn ek rAju rahe
chhe, e pramANe thatAn doDh mRudang UbhAn mUkIe tevA AkAr thAy chhe.
have dakShiN-uttar vistAr vA unchAI kahe chhe —
दक्खिण-उत्तरदो पुण सत्त वि रज्जू हवंति सव्वत्थ ।
उड्ढो चउदश रज्जू सत्त वि रज्जू घणो लोओ ।।११९।।
दक्षिणोत्तरतः पुनः सप्त अपि रज्जवः भवन्ति सर्वत्र ।
ऊर्ध्वः चतुर्दश रज्जवः सप्त अपि रज्जवः घनः लोकः ।।११९।।
artha — dakShiN-uttar dishAmAn sarvatra A lokano vistAr sAt
rAju chhe, unchAI chaud rAju chhe tathA sAt rAjunun ghanapramAN chhe.
bhAvArtha — dakShiN-uttar sarvatra sAt rAju pahoLo ane chaud
rAju UnchAImAn chhe evA lokanun ghanaphaL karavAmAn Ave tyAre te 343
ghanarAju thAy chhe. ek rAju pahoLAI, ek rAju lambAI tathA ek
rAjunI UnchAIvALA samAn kShetrakhanDane ghanaphaL kahevAmAn Ave chhe.
72 ]
[ svAmikArttikeyAnuprekShA