प्रत्येकाः अपि च द्विविधाः निगोदसहिताः तथैव रहिताः च ।
द्विविधाः भवन्ति त्रसाः अपि च द्वित्रिचतुरक्षाः तथैव पञ्चाक्षाः ।।१२८।।
arthaḥ — pratyek vanaspati paṇ be prakāranī chhe. te nigod sahit
chhe tathā nigod rahit paṇ chhe. vaḷī tras paṇ be prakāranā chhe. be
indriy, traṇ indriy tathā chār indriy e traṇ to vikalatray (tras)
tathā e ja pramāṇe pañchendriy (tras) chhe.
bhāvārthaḥ — je vanaspatinā āshraye nigod hoy te to sādhāraṇ
chhe tene sapratiṣhṭhit paṇ kahevāmān āve chhe; tathā jenā āshraye nigod
nathī tene pratyek ja kahevāmān āve chhe ane ene ja apratiṣhṭhit paṇ
kahevāmān āve chhe. vaḷī be indriyādikane tras kahevāmān āve chhe.❃
gommaṭasāramān kahyun chhe ke —
❃मूलग्गपोरबीजा कंदा तह खंदबीज बीजरुहा ।
सम्मुच्छिमा य भणिया पत्तेयाणंतकाया य ।।
(go. jī. gā. 185)
मूलाग्रपर्वबीजाः कन्दाः तथा स्कन्धबीजाः बीजरुहाः ।
सम्मूर्च्छनाः च भणिताः प्रत्येकाः अनन्तकायाः च ।।
arthaḥ — je vanaspati mūḷ, agra, parva, kand, skandh tathā bījathī utpanna
thāy chhe tathā je sammūrchchhan chhe te vanaspatio sapratiṣhṭhit tathā apratiṣhṭhit banne
prakāranī hoy chhe.
bhāvārthaḥ — ghaṇīkharī vanaspatio mūḷathī utpanna thāy chhe; jem ke
adarak – haḷadī vagere vagere. koī vanaspati agrabhāgathī utpanna thāy chhe; jemake
gulāb. koī vanaspatinī utpatti parvathī thāy chhe; jem ke ikṣhu – vent ādi. koī
vanaspati kandathī utpanna thāy chhe, jem ke sūraṇ vagere. koī vanaspati skandhathī utpanna
thāy chhe; jem ke ḍhāk vagere. ghaṇīkharī vanaspati bījathī utpanna thāy chhe; jem ke
chaṇā – ghaun vagere, koī vanaspati pr̥ithvī-jaḷ ādinā sambandhathī utpanna thaī jāy chhe
ane te sammūrchchhan chhe; jem ke ghās vagere. ā badhī vanaspati sapratiṣhṭhit tathā
apratiṣhṭhit banne prakāranī hoy chhe.
lokānuprekṣhā ]
[ 77