bhāvārthaḥ — jem jīvadravyano chetanaguṇ tenī sarva paryāyomān
mojud chhe – anādinidhan chhe, te sāmānyasvarūpathī ūpajato – viṇasato
nathī paṇ visheṣharūpathī paryāyamān vyaktarūp (pragaṭarūp) thāy ja chhe, evo
guṇ chhe. tevī rīte badhāy dravyomān pot-potānā sādhāraṇ (sāmānya)
tathā asādhāraṇ (visheṣh) guṇo samajavā.
have kahe chhe ke dravya, guṇ ane paryāyanun ekapaṇun chhe te ja
paramārthe vastu chheḥ —
सो वि विणस्सदि जायदि विसेसरूवेण सव्वदव्वेसु ।
दव्वगुणपज्जयाणं एयत्तं वत्थु परमत्थं ।।२४२।।
सः अपि विनश्यति जायते विशेषरूपेण सर्वद्रव्येषु ।
द्रव्यगुणपर्यायाणं एक त्वं वस्तु वत्थु परमार्थं ।।२४२।।
arthaḥ — sarva dravyomān je guṇ chhe te paṇ visheṣharūpathī ūpaje
– viṇashe chhe. e pramāṇe dravya-guṇ-paryāyonun ekapaṇun chhe ane te ja
paramārthabhūt vastu chhe.
bhāvārthaḥ — guṇanun svarūp evun nathī ke je vastuthī sarvathā bhinna
ja hoy. guṇ-guṇīne kathañchit abhedapaṇun chhe tethī je paryāy ūpaje –
viṇase chhe te guṇ – guṇīno vikār chhe (visheṣh ākār chhe). eṭalā māṭe
guṇane paṇ ūpajatā – viṇasatā kahīe chhīe. evun ja nityānityātmak
vastunun svarūp chhe. e pramāṇe dravya-guṇ-paryāyonī ekatā e ja
paramārthabhūt vastu chhe.
have āshaṅkā thāy chhe ke — dravyomān paryāy vidyamān ūpaje chhe
ke avidyamān ūpaje chhe? evī āshaṅkānun samādhān kare chheḥ –
जदि दव्वे पज्जाया वि विज्जमाणा तिरोहिदा संति ।
ता उप्पत्ति विहला पडपिहिदे देवदत्तिव्व ।।२४३।।
यदि द्रव्ये पयार्याः अपि विद्यमानाः तिरोहिताः सन्ति ।
तत् उत्पत्तिः विफला पटपिहिते देवदत्ते इव ।।२४३।।
130 ]
[ svāmikārttikeyānuprekṣhā