arthaḥ — jo ‘dravyamān paryāyo chhe te paṇ vidyamān chhe ane
tirohit eṭale ḍhaṅkāyelā chhe’ em mānīe to utpatti kahevī ja viphal
(vyartha) chhe. jem devadatta kapaḍāthī ḍhaṅkāyelo hato tene ughāḍyo eṭale kahe
ke ‘ā ūpajyo’, paṇ em ūpajavun kahevun te vāstavik nathī – vyartha chhe;
tem dravyamān paryāy ḍhāṅkī – ūghaḍīne ūpajatī kahevī te paramārtha nathī. māṭe
dravyamān avidyamān paryāyanī ja utpatti kahīe chhīe.
सव्वाणं पज्जयाणं अविज्जमाणाण होदि उप्पत्ती ।
कालाईलद्धीए अणाइणिहणम्मि दव्वम्मि ।।२४४।।
सर्वेषां पर्यायाणां अविद्यमानानां भवति उत्पत्तिः ।
कालादिलब्ध्या अनादिनिधने द्रव्ये ।।२४४।।
arthaḥ — anādinidhan dravyamān kāḷādi labdhithī sarva paryāyonī
avidyamān ja utpatti chhe.
bhāvārthaḥ — anādinidhan dravyamān kāḷādi labdhithī avidyamān
arthāt aṇachhatī paryāy ja ūpaje chhe. paṇ em nathī ke ‘badhī paryāyo
ek ja samayamān vidyamān chhe te ḍhaṅkātī – ūghaḍatī jāy chhe.’ parantu samaye
samaye kramapūrvak navīn navīn ja paryāyo ūpaje chhe. dravya to trikāḷavartī
sarva paryāyono samudāy chhe ane kāḷabhedathī paryāyo krame thāy chhe.
have dravya ane paryāyone kathañchit bhed-abhedapaṇun darshāve chheḥ —
दव्वाण पज्जयाणं धम्मविवक्खाए कीरए भेओ ।
वत्थुसरूवेण पुणो ण हि भेदो सक्कदे काउं ।।२४५।।
द्रव्याणां पर्यायाणां धर्मविवक्षया क्रियते भेदः ।
वस्तुस्वरूपेण पुनः न हि भेदः शक्यते कर्तुम् ।।२४५।।
arthaḥ — dravya ane paryāyamān dharma-dharmīnī vivakṣhāthī bhed karavāmān
āve chhe; parantu vastusvarūpathī bhed thaī shakato nathī.
bhāvārthaḥ — dravya ane paryāyamān dharma-dharmīnī vivakṣhāthī bhed
lokānuprekṣhā ]
[ 131