bhāvārthaḥ — vastunā ek dharmanī vivakṣhā laī je lokavyavahārane
sādhe te shrutagnānano ansh nay chhe, ane te sādhyadharmane hetupūrvak sādhe
chhe. jem vastunā ‘sat’ dharmane grahaṇ karī tene hetuthī sādhavāmān āve
ke ‘potānān dravya-kṣhetra-kāḷ-bhāvathī vastu satrūp chhe’. e pramāṇe nay,
hetuthī upaje chhe.
have, ek dharmane nay kevī rīte grahaṇ kare chhe te kahe chheḥ —
णाणाधम्मजुदं पि य एयं धम्मं पि वुच्चदे अत्थं ।
तस्सेयविवक्खादो णत्थि विवक्खा हु सेसाणं ।।२६४।।
नानाधर्मयुतः अपि च एकं धर्मं अपि उच्यते अर्थः ।
तस्यैकविवक्षातः नास्ति विवक्षा स्फु टं शेषाणाम् ।।२६४।।
arthaḥ — padārtha nānā dharmathī yukta chhe topaṇ tene koī ek
dharmarūp kahevāmān āve chhe, kāraṇ ke ek dharmanī jyān vivakṣhā karavāmān
āve tyān te ja dharmane kahevāmān āve chhe paṇ bākīnā sarva dharmanī
vivakṣhā karavāmān āvatī nathī.
bhāvārthaḥ — jem jīvavastumān astitva, nāstitva, nityatva,
anityatva, ekatva, anekatva, chetanatva, amūrtatva ādi anek dharma chhe;
te badhāmānthī koī ek dharmanī vivakṣhāthī kahevāmān āve ke ‘jīv
chetanasvarūp ja chhe’ ityādi. tyān anya dharmanī vivakṣhā nathī karī paṇ
tethī em na jāṇavun ke anya dharmono abhāv chhe. parantu ahīn to
prayojananā āshrayathī tenā koī ek dharmane mukhya karī kahe chhe – anyanī
ahīn vivakṣhā nathī (em samajavun).
have vastunā dharmane, tenā vāchak shabdane tathā tenā gnānane nay
kahe chheḥ —
सो चिय एक्को धम्मो वाचयसद्दो वि तस्स धम्मस्स ।
तं जाणदि तं णाणं ते तिण्णि वि णयविसेसा य ।।२६५।।
lokānuprekṣhā ]
[ 141