यत् जानाति जीवः इन्द्रियव्यापारकायचेष्टाभिः ।
तत् अनुमानं भण्यते तमपि नयं बहुविधं जानीहि ।।२६७।।
arthaḥ — indriyonā vyāpār ane kāyanī cheṣhṭāothī sharīramān
jīvane je jāṇe chhe tene anumānapramāṇ kahe chhe. te anumānagnān paṇ
nay chhe ane te anek prakāranā chhe.
bhāvārthaḥ — pahelān shrutagnānanā vikalpone nay kahyā hatā, ahīn
anumānanun svarūp kahyun ke, sharīramān rahelo jīv pratyakṣha grahaṇamān āvato
nathī. tethī sparshan, svādan, vāṇī, sūṅghavun, sāmbhaḷavun, dekhavun vagere
(indriyonā vyāpār) tathā gaman-āgamanādi kāyānī cheṣhṭāothī
jāṇavāmān āve chhe ke ‘sharīramān jīv chhe’. ā anumānagnān chhe, kāraṇ
ke sādhanathī sādhyanun gnān thāy tene anumān kahe chhe ane te paṇ nay
ja chhe. tene parokṣhapramāṇanā bhedomān kahyun chhe paṇ te paramārthathī nay ja
chhe. te anumān svārtha-paramārthanā bhedathī tathā hetu-chihnanā bhedathī anek
prakāranun kahyun chhe.
have nayonā bhedone kahe chheḥ —
सो संगहेण एक्को दुविहो वि य दव्वपज्जएहिंतो ।
तेसिं च विसेसादो णइगमपहुदी हवे णाणं ।।२६८।।
सः संग्रहेन एकः द्विविधः अपि च द्रव्यपर्यायाभ्याम् ।
तयोः च विशेषात् नैगमप्रभृतिः भवेत् ज्ञानं ।।२६८।।
arthaḥ — te nay saṅgrahapaṇāthī arthāt sāmānyapaṇe to ek chhe.
dravyārthik ane paryāyārthik bhedathī be prakāranā chhe. tathā visheṣhatāthī e
bannenā bhedothī naigamanay ādithī laīne chhe te nay chhe, ane te gnān
ja chhe.
have dravyārthikanayanun svarūp kahe chheḥ —
जो साहदि सामण्णं अविणाभूदं विसेसरूवेहिं ।
णाणाजुत्तिबलादो दव्वत्थो सो णओ होदि ।।२६९।।
lokānuprekṣhā ]
[ 143