bhāvārthaḥ — pr̥ithvī ādi sthāvarakāyathī nīkaḷī chintāmaṇiratnanī
māphak trasaparyāy pāmavī durlabh chhe.
have kahe chhe ke – trasapaṇun paṇ pāme to tyān pañchendriyapaṇun pāmavun
durlabh chheḥ —
वियलिंदिएसु जायदि तत्थ वि अच्छेदि पुव्वकोडीओ ।
तत्तो णीसरिदूणं कहमवि पंचिंदिओ होदि ।।२८६।।
विकलेन्द्रियेषु जायते तत्र अपि आस्ते पूर्वकोटयः ।
ततः निःसृत्य कथमपि पञ्चेन्द्रियः भवति ।।२८६।।
arthaḥ — sthāvaramānthī nīkaḷī tras thāy tyān paṇ be indriy,
traṇ indriy, chār indriyarūp vikalatrayapaṇāne pāme. tyān (utkr̥uṣhṭa) karoḍo
pūrva rahe chhe. tyānthī nīkaḷī mahākaṣhṭethī pañchendriyapaṇun pāme chhe.
bhāvārthaḥ — vikalatrayamānthī nīkaḷī pañchendriyapaṇun pāmavun durlabh
chhe. jo vikalatrayamānthī pharī sthāvarakāyamān jaī utpanna thāy to tyān
pharī ghaṇo kāḷ bhogave; eṭalā māṭe pañchendriyapaṇun pāmavun atishay
durlabh chhe.
सो वि मणेण विहीणो ण य अप्पाणं परं पि जाणेदि ।
अह मणसहिदो होदि हु तह वि तिरिक्खो हवे रुद्दो ।।२८७।।
सः अपि मनसा विहीनः न च आत्मानं परं अपि जानाति ।
अथ मनःसहितः भवति स्फु टं तथा अपि तिर्यक् भवेत् रुद्रः ।।२८७।।
arthaḥ — vikalatrayamānthī nīkaḷī pañchendriy kadī thāy to asañgnī
– manarahit thāy chhe. tyān sva tathā parano bhed jāṇato nathī. kadāchit
manasahit sañgnī paṇ thāy to rudra tiryañch thāy chhe arthāt billī, ghuvaḍ,
sarpa, sinh ane machchhādi krūr tiryañch thāy chhe.
bhāvārthaḥ — kadāchit pañchendriy thāy to asañgnī thāy chhe paṇ
154 ]
[ svāmikārttikeyānuprekṣhā