[ 5 ]
1. adhāruvānuprekṣhā
जं किंचि वि उप्पप्णं तस्स विणासो हवेइ णियमेण ।
परिणामसरूवेण वि ण य किंचि वि सासयं अत्थि ।।४।।
यत्किंचिदपि उत्पन्नं तस्य विनाशो भवति नियमेन ।
परिणामस्वरूपेणापि न च किंचिदपि शाश्वतमस्ति ।।४।।
arthaḥ — je kāī utpanna thayun teno niyamathī nāsh thāy chhe
arthāt pariṇāmasvarūpathī to koī paṇ (vastu) shāshvat nathī.
bhāvārthaḥ — sarva vastu sāmānya-visheṣhasvarūp chhe; tyān sāmānya to
dravyane kahevāmān āve chhe tathā visheṣh, guṇ-paryāyane kahevāmān āve chhe.
have dravyathī to vastu nitya ja chhe, guṇ paṇ nitya ja chhe; ane paryāy
chhe te anitya chhe, tene pariṇām paṇ kahevāmān āve chhe. ā jīv
paryāyabuddhivāḷo hovāthī paryāyane ūpajatī-viṇasatī dekhīne harṣha-shok kare
chhe tathā tene nitya rākhavā ichchhe chhe; ane e agnān vaḍe te vyākuḷ thāy
chhe. tethī teṇe ā bhāvanā (anuprekṣhā) chintavavī yogya chheḥ —
hun dravyathī shāshvat ātmadravya chhun, ā ūpaje chhe – viṇase chhe te
paryāyano svabhāv chhe; temān harṣha-viṣhād sho? manuṣhyapaṇun chhe te jīv ane
pudgalanā sanyogajanit paryāy chhe ane dhan-dhānyādik chhe te pudgalanā
paramāṇuono skandhaparyāy chhe, eṭale tenun maḷavun – vikharāvun niyamathī
avashya chhe, chhatān temān sthiratānī buddhi kare chhe e ja mohajanit bhāv
chhe. māṭe vastusvarūp jāṇī temān harṣha-viṣhādādirūp na thavun. āgaḷ tene
ja visheṣhatāthī kahe chheḥ —
जम्मं मरणेण समं संपज्जइ जोव्वणं जरासहियं ।
लच्छी विणाससहिया इय सव्वं भंगुरं मुणह ।।५।।