have traṇ lokanī ūñchāīnā vibhāg kahe chheḥ —
मेरुस्स हिट्ठभाए सत्त वि रज्जू हवेइ अहलोओ ।
उड्ढम्हि उड्ढलोओ मेरुसमो मज्झिमो लोओ ।।१२०।।
मेरोः अधोभागे सप्त अपि रज्जवः भवति अधोलोकः ।
ऊर्ध्वे ऊ र्ध्वलोकः मेरुसमः मध्यमः लोकः ।।१२०।।
arthaḥ — merunā nīchenā bhāgamān sāt rāju adholok chhe, upar
sāt rāju ūrdhvalok chhe ane vachche meru samān lākh yojanano madhyalok
chhe. e pramāṇe traṇ lokano vibhāg jāṇavo.
have ‘lok’ shabdano artha kahe chheḥ —
दीसंति जत्थ अत्था जीवादीया स भण्णदे लोओ ।
तस्स सिहरम्मि सिद्धा अंतविहीणा विरायंते ।।१२१।।
दृश्यन्ते यत्र अर्थाः जीवादिकाः स भण्यते लोकः ।
तस्य शिखरे सिद्धाः अन्तविहीनाः विराजन्ते ।।१२१।।
arthaḥ — jyān jīvādik padārtha jovāmān āve chhe tene lok kahe
chhe; tenā shikhar upar anant siddho birāje chhe.
bhāvārthaḥ — vyākaraṇamān darshananā arthamān ‘लुक्’ nāmano dhātu chhe;
tenā āshrayārthamān akār pratyayathī ‘lok’ shabda nīpaje chhe. tethī jemān
jīvādik dravyo jovāmān āve tene ‘lok’ kahevāmān āve chhe. tenā upar
ant(bhāg)mān karmarahit ane anant guṇasahit avināshī anant shuddha
jīv birāje chhe.
have, ā lokamān jīvādik chha dravya chhe tenun varṇan kare chhe. tyān
pratham ja jīvadravya viṣhe kahe chheḥ —
एइंदिएहिं भरिदो पंचपयारेहिं सव्वदो लोओ ।
तसणाडीए वि तसा ण बाहिरा१ होंति सव्वत्थ ।।१२२।।
1‘वायरा’ evo paṇ pāṭh chhe. teno evo artha chhe ke sarva lokamān pr̥ithvīkāyādik
sthūl tathā tras nathī.
lokānuprekṣhā ]
[ 73