एकेन्द्रियैः भृतः पंचप्रकारैः सर्वतः लोकः ।
त्रसनाडयां अपि त्रसा न बाह्याः भवन्ति सर्वत्र ।।१२२।।
arthaḥ — ā lok pr̥ithvī, ap, tej, vāyu ane vanaspati
— e pāñch prakāranī kāyānā dhārak evā je ekendriy jīvo tenāthī
sarvatra bharelo chhe; vaḷī tras jīvo trasanāḍīmān ja chhe – bahār nathī.
bhāvārthaḥ — samān pariṇāmanī apekṣhāe upayog lakṣhaṇavān
jīvadravya sāmānyapaṇe ek chhe topaṇ vastu (jīvo) bhinnapradeshapaṇāthī
potapotānā svarūp sahit judī judī anant chhe. temān je ekendriy chhe
te to sarvalokamān chhe tathā be indriy, traṇ indriy, chār indriy ane
pañchendriy tras jīvo chhe te trasanāḍīmān ja chhe.
have bādar-sūkṣhmādi bhed kahe chheḥ —
पुण्णा वि अपुण्णा वि य थूला जीवा हवंति साहारा ।
छविहसुहुमा जीवा लोयायासे वि सव्वत्थ ।।१२३।।
पूर्णाः अपि अपूर्णाः अपि च स्थूलाः जीवाः भवन्ति साधाराः ।
षड्विधसूक्ष्माः जीवाः लोकाकाशे अपि सर्वत्र ।।१२३।।
arthaḥ — je jīv ādhār sahit chhe te to sthūḷ eṭale
bādar chhe, ane te paryāpta chhe tathā aparyāpta paṇ chhe; tathā je
lokākāshamān sarvatra anya ādhār rahit chhe te jīv sūkṣhma chhe. tenā
chha prakār chhe.
have bādar tathā sūkṣhma koṇ koṇ chhe te kahe chheḥ —
पुढवीजलग्गिवाऊ चत्तारि वि होंति बायरा सुहुमा ।
साहारणपत्तेया वणप्फ दी पंचमा दुविहा ।।१२४।।
पृथ्वीजलाग्निवायवः चत्वारः अपि भवन्ति बादराः सूक्ष्माः ।
साधारणप्रत्येकाः वनस्पतयः पंचमाः द्विविधाः ।।१२४।।
74 ]
[ svāmikārttikeyānuprekṣhā