Yogsar Doha-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 58-95 ; Yogsar Doha Gatha : 76-108.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 3 of 4

 

Page 31 of 58
PDF/HTML Page 41 of 68
single page version

background image
रत्नं दीपः दिनकरः दधि दुग्धं घृतं पाषाणः ।
सुवर्ण रूप्यं स्फ टिकं अग्निः नव द्रष्टान्तान् जानीहि ।।५७।।
ratna dīp ravi dūdh dahīn, ghī paththar ne hem;
sphaṭik rajat ne agni nav, jīv jāṇavo tem. 57.
anvayārthaḥ — [रत्नं] ratna,1 [दीपः] dīp,2 [दिनकरः] sūrya3
[दधि दुग्धं धृतं] dahīn dūdh4 ghī, [पाषाणः] pāṣhāṇ5 [सुवर्णं] suvarṇa6
[रूप्यं] rūpun,7 [स्फ टिकं] sphaṭikamaṇi8 ane [अग्निः] agni9 e [नव
द्रष्टान्तान् जानीहि] nav draṣhṭānt jāṇo. e nav draṣhṭānto mokṣhanā viṣhayamān
jāṇavā. 57 (juo dravyasaṅgrah gujarātī pā. nan. 177)
dehādirūp hun nathī e gnān mokṣhanun bīj chhe.
देहादिउ जो परु मुणइ जेहउ सुण्णु अयासु ।
सो लहु पावइ (?) बंभु परु केवलु करइ पयासु ।।५८।।
देहादिकं यः परं मन्यते यथा शून्यं आकाशम् ।
स लघु प्राप्नोति ब्रह्म परं केवलं करोति प्रकाशम् ।।५८।।
dehādikane par gaṇe, jem shūnya ākāsh;
to pāme parabrahma jhaṭ, kevaḷ kare prakāsh. 58.
anvayārthaḥ — [यथा शून्यं आकाशं] shūnya ākāshanī jem
[यः] je [देहादिकं] dehādine [परं मन्यते] par jāṇe chhe [सः] te [लघु]
shīghra [परं ब्रह्म] param brahmane [प्राप्नोति] pāme chhe ane te [केवलं प्रकाशं
करोति] keval prakāshane kare chhe – kevalagnān utpanna kare chhe. 58.
ākāshanī jem ātmā shuddha chheḥ —
जेहउ सुद्ध अयासु जिय तेहउ अप्पा वुत्तु ।
आयासु वि जहु जाणि जिय अप्पा चेयणु वंतु ।।५९।।

Page 32 of 58
PDF/HTML Page 42 of 68
single page version

background image
याद्रक् शुद्धं आकाशं जीव ताद्रशः आत्मा उक्त : ।
आकाशं अपि जडं जानीहि जीव आत्मानं चैतन्यवन्तम् ।।५९।।
jem shuddha ākāsh chhe, tem shuddha chhe jīv;
jaḍarūp jāṇo vyomane, chaitanyalakṣhaṇ jīv. 59.
anvayārthaḥ — [जीव] he jīv! [याद्रक्] jevī rīte [आकाशं
शुद्धं] ākāsh shuddha chhe [ताद्रशः] tevī rīte [आत्मा उक्त :] ātmā shuddha
chhe, [अपि] paṇ he jīv! [आकाशं जडं जानीहि] ākāshane jaḍ jāṇ
ane [आत्मानं चैतन्यवन्तं] ātmāne chetanavant jāṇ (chaitanya lakṣhaṇathī
yukta jāṇ). 59.
potānī andar ja mokṣhamārga chheḥ —
णासग्गिं अब्भिंतरहं जे जोवहिं असरीरु ।
बाहुडि जम्मि ण संभवहिं पिवहिं ण जणणी-खीरु ।।६०।।
नासाग्रेण अभ्यन्तरे (?) ये पश्यन्ति अशरीरम् ।
लज्जाकरे जन्मनि न संभवन्ति पिबन्ति न जननीक्षीरम् ।।६०।।
dhyān vaḍe abhyantare, dekhe je asharīr;
sharamajanak janmo ṭaḷe, pīe na jananīkṣhīr. 60
anvayārthaḥ — [ये] jeo [नासाग्रेण] nāsikā par draṣhṭi
rākhīne [अभ्यन्तरे] abhyantaramān [अशरीरं पश्यन्ति] asharīrane (ātmāne)
dekhe chhe, teo [लज्जाकरे जन्मनि] pharī ā lajjājanak janmamān [न
संभवन्ति] upajatā nathī ane [जननीक्षीरं न पिबन्ति] teo mātānun dūdh
pītā nathī. 60
nirmohī thaīne sharīrane potānun na mānoḥ —

Page 33 of 58
PDF/HTML Page 43 of 68
single page version

background image
अशरीरु वि सुसरीरु मुणि इहु सरीरु जडु जाणि ।
मिच्छा-मोहु परिच्चयहि मुत्ति णियं वि ण माणि ।।६१।।
अशरीरं अपि सु (स – ) शरीरं मन्यस्व इदं शरीरं जडं जानीहि ।
मिथ्यामोहं परित्यज मूर्ति निजां अपि न मन्यस्व ।।६१।।
tanavirahit chaitanyatan, pudgalatan jaḍ jāṇ;
mithyā moh dūre karī, tan paṇ mārun na mān. 61
anvayārthaḥ — [अशरीरं अपि] asharīrane ja (ātmāne ja)
[सु शरीरं मन्यस्व] sundar sharīr jāṇo ane [इदं शरीरं जडं जानीहि] ā
pudgalasharīrane jaḍ jāṇo; [मिथ्यामोहं परित्यज] mithyāmohano tyāg
karo [अपि] ane [मूर्ति] potānā sharīrane [निजां न मन्यस्व] potānun na
māno. 61.
ātmānubhavanun phaḷ kevalagnān ane avināshī sukhanī prāpti
chheḥ —
अप्पइ अप्पु मुणंतयहं किं णेहाफलु होइ ।
केवल-णाणु वि परिणवइ सासय-सुक्खु लहेइ ।।६२।।
आत्मना आत्मानं जानतां किं न इह फलं भवति ।
के वलज्ञानं अपि परिणमति शाश्वतसुखं लभ्यते ।।६२।।
nijane nijathī jāṇatān, shun phaḷ prāpta na thāy?
pragaṭe kevalagnān ne shāshvat sukh pamāy. 62.
anvayārthaḥ — [आत्मानं आत्मना जानतां] ātmāthī ātmāne
jāṇatān, [इह] ahīn [किं फलं न भवति] kyun phaḷ na maḷe? (bījun
to shun) tethī to [केवलज्ञानं अपि परिणमति] jīvane kevalagnān paṇ

Page 34 of 58
PDF/HTML Page 44 of 68
single page version

background image
pariṇame chhe (utpanna thāy chhe) ane [शाश्वत् सुखं लभ्यते] shāshvat sukh
maḷe chhe. 62.
ātmagnān sansārathī chhūṭavānun kāraṇ chheḥ —
जे परभाव चएवि मुणि अप्पा अप्प मुणंति ।
केवल-णाण-सरुव लइ (लहि?) ते संसारु मुंचति ।।६३।।
ये परभावं त्यक्त्वा मुनयः आत्मना आत्मानं मन्यन्ते ।
केवलज्ञानस्वरुपं लात्वा (लब्ध्वा?) ते संसारं मुञ्चन्ति ।।६३।।
jo parabhāv tajī muni, jāṇe āpathī āp;
kevalagnānasvarūp lahī, nāsh kare bhavatāp. 63.
anvayārthaḥ — [ये मुनयः] je munio [परभावं त्यक्त वा]
parabhāv chhoḍīne [आत्मना आत्मानं मन्यते] ātmāne ātmā vaḍe
jāṇe chhe. (potāne potā vaḍe jāṇe chhe) [ते] teo [केवलज्ञानस्वरूपं
लात्वा] kevaḷagnān svarūp pāmīne [संसारं] sansārane [मुञ्चन्ति] chhoḍe
chhe. 63.
dhanya te bhagavantoneḥ —
धण्णा ते भयवंत बुह जे परभाव चयंति ।
लोया – लोय – पयासयरु अप्पा विमल मुणंति ।।६४।।
धन्याः ते भगवन्तः बुधाः ये परभावं त्यजन्ति ।
लोकालोकप्रकाशकरं आत्मानं विमलं मन्यन्ते ।।६४।।
dhanya aho bhagavant budh, je tyāge parabhāv;
lokālokaprakāshakar, jāṇe vimaḷ svabhāv. 64.
anvayārthaḥ — [धन्याः ते भगवन्तः बुधाः] dhanya te bhagavān

Page 35 of 58
PDF/HTML Page 45 of 68
single page version

background image
gnānīone [ये परभावं त्यजन्ति] ke jeo parabhāvane chhoḍe chhe ane
[लोकालोकप्रकाशकरं विमलं आत्मानं] lokālokaprakāshak nirmal ātmāne
[मन्यन्ते] jāṇe chhe. 64.
ātmaramaṇatā shivasukhano upāy chhe.
सागारु वि णागारु कु वि जो अप्पाणि वसेइ ।
सो लहु पावइ सिद्धि – सुहु जिणवरु एम भणेइ ।।६५।।
सागारः अपि अनगारः कः अपि यः आत्मनि वसति ।
स लघु प्राप्नोति सिद्धिसुखं जिनवरः एवं भणति ।।६५।।
munijan ke koī gr̥uhī, je rahe ātamalīn;
shīghra siddhisukh te lahe, em kahe prabhu jin. 65.
anvayārthaḥ — [सागारः अपि अनगारः] shrāvak ho ke muni ho
[यः कः अपि] koī paṇ ho, paṇ je [आत्मनि वसति] ātmāmān vase
chhe. [सः] te [लघु] shīghra ja [सिद्धिसुखं प्राप्नोति] mokṣhanā sukhane pāme
chhe, [एवं] em [जिनवरः भणति] jinavar kahe chhe. 65.
koī viralā ja tattvagnānī hoy chheḥ —
विरला जाणहिं तत्तु बुह विरला णिसुणहिं तत्तु ।
विरला झायहिं तत्तु जिय विरला धारहिं तत्तु ।।६६।।
विरलाः जानन्ति तत्त्वं बुधाः विरला निशृण्वन्ति तत्त्वम् ।
विरलाः ध्यायन्ति तत्त्वं जीव विरलाः धारयन्ति तत्त्वम् ।।६६।।
viralā jāṇe tattvane, vaḷī sāmbhaḷe koī;
viralā dhyāve tattvane, viralā dhāre koī. 66
anvayārthaḥ — [जीव] he jīv! [विरलाः बुधाः] koī viral

Page 36 of 58
PDF/HTML Page 46 of 68
single page version

background image
gnānīo [तत्त्वं जानन्ति] tattvane jāṇe chhe [विरलाः] koī viralā ja
[तत्त्वं निशृण्वन्ति] tattvane sāmbhaḷe chhe. [विरलाः] koī viralā ja [तत्त्वं
ध्यायन्ति] tattvane dhyāve chhe ane [विरलाः तत्त्वं धारयन्ति] koī viralā
ja tattvane dhāre chhe. 66.
kuṭumbamoh tyāgavā yogya chheḥ —
इहु परियण ण हु महुतणउ इहु सुहु-दुक्खहं हेउ ।
इम चिंतंतहं किं करइ लणु संसारहं छेउ ।।६७।।
एषः परिजनः न खलु मदीयः एष सुखदुःखयो हेतुः ।
एवं चिन्तयतां किं क्रियते लघु संसारस्य छेदः ।।६७।।
ā parivār na mujataṇo, chhe sukh – duḥkhanī khāṇ;
gnānījan em chintavī, shīghra kare bhavahāṇ. 67
anvayārthaḥ — [एषः परिजनः] ā kuṭumb parivār [न खलु
मदीयः] kharekhar māro nathī, [एषः] e [सुखदुःखयोः हेतुः] e mātra
sukhaduḥkhanun ja kāraṇ chhe, [एवं किं चिन्तयतां] em kanīk chintavatān,
[लघु] shīghra ja [संसारस्य छेदः] sansārano chhed [क्रियते] karavāmān āve
chhe. 67.
asharaṇabhāvanā (sansāramān koī potāne sharaṇ thatun nathī)ḥ —
इदं फणिंद-णरिंदय वि जीवहं सरणु ण होंति ।
असरणु जाणिवि मुणि-धवला अप्पा अप्प मुणंति ।।६८।।
इन्द्रफ णीन्द्रनरेन्द्राः अपि जीवानां शरणं न भवन्ति ।
अशरणं ज्ञात्वा मुनिधवलाः आत्मना आत्मानं मन्यते ।।६८।।
indra, phaṇīndra, narendra paṇ nahīn sharaṇ dātār;
sharaṇ na jāṇī munivaro, nijarūp vede āp. 68

Page 37 of 58
PDF/HTML Page 47 of 68
single page version

background image
anvayārthaḥ — [इन्द्रफ णीन्द्रनरेन्द्राः अपि] indra, phaṇīndra ane
narendra paṇ [जीवानां] jīvone [शरणं न भवन्ति] sharaṇabhūt thaī
shakatā nathī, [अशरणं ज्ञात्वा] e rīte potāne asharaṇ jāṇīne
[मुनिधवलाः] uttam munio [आत्मना आत्मानं मन्यन्ते] potā vaḍe
potāne jāṇe chhe. 68.
ekatvabhāvanā (jīv ekalo ja sukh-duḥkh bhogave chhe)ḥ —
इक्क उपज्जइ मरइ कु वि दुहु सुहु भुंजइ इक्कु ।
णरयहं जाइ वि इक्क जिउ तह णिव्वाणहं इक्कु ।।६९।।
एकः उत्पद्यते म्रियते एकः अपि दुःखं सुखं भुनक्ति एकः ।
नरकेभ्यः याति अपि एकः जीवः तथा निर्वाणाय एकः ।।६९।।
janma – maraṇ ek ja kare, sukh – duḥkh vede ek;
narkagaman paṇ ekalo, mokṣha jāy jīv ek. 69
anvayārthaḥ — [जीवः] jīv [एकः] ekalo ja ūpaje chhe
[एकः अपि] ane ekalo ja [म्रियते] mare chhe, [एकः] ekalo ja [दुःखं
सुखं] sukh-duḥkhane [भुनक्ति ] bhogave chhe, [नरकेभ्यः] narakamān paṇ [एकः
अपि] ekalo ja [याति] jāy chhe [तथा] ane [निर्वाणाय] nirvāṇane
paṇ [एकः] ekalo ja pāme chhe. 69.
ekatva bhāvanā jāṇavānun prayojanaḥ —
एक्कुलउ जइ जाइसिहि तो परभाव चएहि ।
अप्पा सायहि णाणमउ लहु सिव-सुक्ख लहेहि ।।७०।।
एकाकी यदि यास्यसि तर्हि परभावं त्यज ।
आत्मानं ध्यायस्व ज्ञानमयं लघु शिवसुखं लभसे ।७०।।

Page 38 of 58
PDF/HTML Page 48 of 68
single page version

background image
jo jīv tun chhe ekalo, to taj sau parabhāv;
ātmā dhyāvo gnānamay, shīghra mokṣha sukh thāy. 70
anvayārthaḥ — he jīv [यदि] jo [एकाकी यास्यसि] tun
ekalo ja chho [तर्हि] to [परभावं त्यज] parabhāvane chhoḍ ane [ज्ञानमयं
आत्मानं] gnānamay ātmānun [ध्यायस्व] dhyān kar, jethī tun [लघु] shīghra
ja [शिवसुखं लभसे] mokṣhasukhane pāmīsh. 70.
puṇyane pāp kahenārā koī viralā ja chheḥ —
जो पाउ वि सो पाउ मुणि सव्वु इ को वि मुणेइ ।
जो पुण्णु वि पाउ वि भणइ सो बुह (?) को वि हवइ ।७१।
यत् पापं अपि तत् पापं जानाति (?) सर्वः इति कः अपि जानाति ।
यत् पुण्यं अपि पापं इति भणति स बुधः कः अपि भवति ।।७१।।
pāparūpane pāp to jāṇe jag sahu koī;
puṇyatattva paṇ pāp chhe, kahe anubhavī budh koī. 71
anvayārthaḥ — [यत् पापं अपि] je pāp chhe [तत् पापं जानाति]
te pāp chhe [इति] em to [सर्वः कः अपि] sarva koī [जानाति] jāṇe
chhe, paṇ [यत् पुण्यं अपि] je puṇya chhe te paṇ [पापं] pāp chhe [इति
भणति] em kahe chhe [सः कः अपि बुधः भवति] evo buddhimān paṇḍit
koī viral ja hoy chhe. 71.
puṇya ane pāp banne hey chheḥ —
जह लोहम्मिय णियड बुह तह सुण्णम्मिय जाणि ।
जं सुहु असुह परिच्चयहिं ते वि हवंति हु णाणि ।।७२।।

Page 39 of 58
PDF/HTML Page 49 of 68
single page version

background image
यथा लोहमयं निगडं बुध तथा सुवर्णमयं जानीहि ।
ये शुभं अशुभं परित्यजन्ति ते अपि भवन्ति खलु ज्ञानिनः ।।७२।।
lohabeḍī bandhan kare, sonānī paṇ tem;
jāṇī shubhāshubh dūr kare, te ja gnānīno marma. 72
anvayārthaḥ — [बुध] he paṇḍit! [यथा] jevī rīte [लोहमय
निगडं] loḍhānī paṇ beḍī chhe [तथा] tevī rīte [सुवर्णमयं जानीहि]
sonānī paṇ beḍī chhe, em tun jāṇ (arthāt jevī rīte loḍhānī
beḍī bandhan kare chhe tevī rīte sonānī beḍī paṇ bandhan kare chhe e
draṣhṭāntathī puṇya-pāpane bannene bandhanarūp jāṇī) [ये] jeo [शुभं
अशुभं] shubh ashubh banne bhāvone [परित्यजन्ति] chhoḍe chhe [ते अपि]
teo ja [खलु] kharekhar [ज्ञानिनः भवन्ति] gnānīo chhe. 72.
bhāvanirgranth ja mokṣhamārgī chheḥ —
जइया मणु णिग्गंथु जिय तइया तुहुं णिग्गंथु ।
जइया तुहुं णिग्गंथु जिय तो लब्भइ सिवपंथु ।।७३।।
यदा मनः निर्ग्रंथः जीव तदा त्वं निर्ग्रंथः ।
यदा त्वं निर्ग्रंथः जीव ततः लभ्यते शिवपन्थाः ।।७३।।
jo tuj man nirgranth chhe, to tun chhe nirgranth;
jyān pāme nirgranthatā, tyān pāme shivapanth. 73
anvayārthaḥ — [जीव] he jīv! [यदा] jo [मनः] man
[निर्ग्रंथः] nirgranth hoy [तदा] to [त्वं] tun [निर्ग्रन्थः] nirgrantha chho; ane
[जीव] he jīv! [यदा] jo [त्वं] tun [निर्ग्रन्थः] nirgranth ho [ततः] to
[शिवपन्थाः लभ्यते] tane mokṣhamārganī prāpti hoy chhe. 73.
dehamān dev chheḥ —

Page 40 of 58
PDF/HTML Page 50 of 68
single page version

background image
जं वडमज्सहं बीउ फु डु बीयहं वडु वि हु जाणु ।
तं देहहं देउ वि मुणहि जो तइलोय पहाणु ।।७४।।
यद् वटमध्ये बीजं स्फु टं बीजे वटं अपि खलु जानीहि ।
तं देहे देवं अपि मन्यस्व यः त्रिलोकप्रधानः ।।७४।।
jem bījamān vaḍ pragaṭ, vaḍamān bīj jaṇāy;
tem dehamān dev chhe, je trilokapradhān. 74.
anvayārthaḥ — [यत्] jevī rīte [स्फु टं] nishchayathī [वडमध्ये]
vaḍamān [बीजं] bīj chhe ane [खलु] nishchayathī [बीजे] bījamān [वटं अपि
जानीहि] vaḍ paṇ chhe [तं] tevī rīte [देहे] dehamān [देवं अपि] dev chhe,
[यः त्रिलोकप्रधानः] ke je traṇ lokamān pradhān chhe, [मन्यस्व] em jāṇo.
74
‘hun ja parameshvar chhun’ evī bhāvanā ja mokṣhanun kāraṇ chheḥ —
जो जिण सो हउं सो जि हउं एहउ भाउ णिभंतु ।
मोक्खहं कारण जोइया अण्णु ण तंतु णभंतु ।।७५।।
यः जिनः स अहं स एव अहं एतद् भावय निर्भ्रान्तम् ।
मोक्षस्य कारणं योगिन् अन्य न तन्त्रः न मन्त्रः ।।७५।।
je jin te hun, te ja hun, kar anubhav nirbhrānta;
he yogī! shivahetu e, anya na mantra na tantra. 75.
anvayārthaḥ — [योगिन्] he yogī! [यः जिनः] je jinadev
chhe [सः अहं] te hun chhun, [अहं स एव] hun jinadev ja chhun [एतत्]
em [निर्भ्रान्तं भावय] niḥshaṅk bhāv, [मोक्षस्य कारणं] e mokṣhanun
kāraṇ chhe, [अन्य न तन्त्रः न मन्त्रः] koī anya tantra ke mantra mokṣhanun
kāraṇ nathī. 75.

Page 41 of 58
PDF/HTML Page 51 of 68
single page version

background image
lakṣhaṇathī paramātmāne jāṇoḥ —
बे ते चउ पंच वि णवहं सत्तहं छह पंचाहं ।
चउगुण-सहियउ सो मुणह एयइं लक्खण जाहं ।।७६।।
द्वित्रिचतुःपञ्चापि नवानां सप्तानां षट् पञ्चानाम् ।
चतुर्गुणसहितं तं मन्यस्व, एतानि लक्षणानि यस्य ।।७६।।
be, traṇ, chār, ne pāñch, chha, sāt, pāñch ne chār;
nav guṇayut paramātamā, kar tun e nirdhār. 76.
anvayārthaḥ — [द्वित्रि चतुः पंच अपि] be, traṇ, chār ane
pāñch, [नवानां सप्तानां षट् पंचानां चतुर्गुणसहितं] nav, sāt, chha, pāñch
ane chār guṇ [यस्य एतानि लक्षणानि] e jenān lakṣhaṇo chhe [तं मन्यस्व]
tene (te ātmāne) jāṇ. 76.
ratnatray nirvāṇanun kāraṇ chheḥ —
बे छंडिवि बे-गुण-सहिउ जो अप्पाणि वसेइ ।
जिणु सामिउ एमंई भणइ लहु णिव्वाणु लहेइ ।।७७।।
द्वौ त्यक्त्वा द्विगुणसहितः यः आत्मनि वसति ।
जिनः स्वामी एवं भणति लघु निर्वाणं लभते ।।७७।।
be tyāgī be guṇ sahit, je ātamaras līn;
shīghra lahe nirvāṇapad, em kahe prabhu jin. 77.
anvayārthaḥ — [द्वौ त्यक्त्वा] rāgadveṣh e beno tyāg karīne
[द्वि गुणसहितः] samyagdarshan, samyaggnān e be guṇothī yukta thaīne
[यः] je [आत्मनि] ātmāmān [वसति] vase chhe te [लघु] shīghra ja
[निर्वाणं लभते] nirvāṇane pāme chhe, [एवं] e pramāṇe [जिन स्वामी
भणति] jinasvāmī kahe chhe. 77.

Page 42 of 58
PDF/HTML Page 52 of 68
single page version

background image
ratnatray shāshvat sukhanun kāraṇ chheḥ —
तिहिं रहियउ तिहिं गुण-सहिउ जो अप्पाणि वसेइ ।
सो सासय-सुह-भायणु वि जिणवरु एम भणेइ ।।७८।।
त्रिभिः रहितः त्रिभिः गुणसहितः यः आत्मनि वसति ।
स शाश्वतसुखभाजनं अपि जिनवरः एवं भणति ।।७८।।
traṇ rahit traṇ guṇ sahit, nijamān kare nivās;
shāshvat sukhanā pātra te, jinavar kare prakāsh. 78.
anvayārthaḥ — [यः] je [त्रिभिः रहितः] rāg, dveṣh, moh e
traṇathī rahit thaīne [त्रिभिः गुणसहितः] samyagdarshan, samyaggnān ane
samyakchāritra e traṇ guṇo yukta thaīne [आत्मनि निवसति]
ātmāmān vase chhe [सः अपि] te ja [शाश्वत सुखभाजनं] shāshvat
sukhanun bhājan thāy chhe, [एव] em [जिनवरः भणति] jinavaradev kahe
chhe. 78.
chār guṇ sahit ātmāne dhyāvaḥ —
चउ-कसाय-सण्णा-रहिउ चउ-गुण-सहियउ वुत्तु ।
स्ते अप्पा मुणि जीव तुहुं जिम परु होहि पवत्तु ।।७९।।
चतुः कषाय संज्ञारहितः चतुर्गुणसहितः उक्त : ।
स आत्मा (इति) मन्यस्व जीव त्वं यथा परः भवसि पवित्रः ।।७९।।
kaṣhāy sañgnā chār viṇ, je guṇ chār sahit;
he jīv! nijarūp jāṇ e, thaīsh tun param pavitra. 79.
anvayārthaḥ — [जीव] he jīv! je [चतुः कषायसंज्ञारहितः]
chār kaṣhāy ane chār sañgnāthī rahit chhe ane [चतुर्गुणसहितः उक्त :]

Page 43 of 58
PDF/HTML Page 53 of 68
single page version

background image
chār guṇothī (anantadarshan, gnān, sukh ane vīrya e chār guṇothī)
yukta chhe [सः आत्मा] te ātmā chhe; em [त्वं मन्यस्व] tun jāṇ, [यथा]
ke jethī tun [पवित्रः परः भवसि] pavitra paramātmā thaīsh. 79.
dash guṇ sahit ātmāne dhyāveḥ —
बे-पंचहं रहियउ मुणहि बे-पंचहं संजुत्तु ।
बे-पंचहं जो गुणसहिउ सो अप्पा णिरु वुत्तु ।।८०।।
द्विपञ्चानां (पञ्चभिः) रहितः (इति) मन्यस्व द्विपञ्चानां संयुक्त : ।
द्विपञ्चानां यः गुणसहितः स आत्मा निश्चयेन उक्त : ।।८०।।
dash virahit, dashathī sahit, dash guṇathī sanyukta;
nishchayathī jīv jāṇavo, em kahe jinabhūp. 80.
anvayārthaḥ — [यः] je [द्विपञ्चानां रहितः] dashathī rahit,
[द्विपञ्चानां संयुक्त :] dashathī sahit ane [द्विपञ्चानां गुणसहितः मन्यस्व]
dash guṇothī sahit chhe, [सः आत्मा निश्चयेन उक्त :] tene nishchayathī
ātmā kahyo chhe. 80.
ātmā tap tyāgādi chheḥ —
अप्पा दंसणु णाणु मुणि अप्पा चरणु वियाणि ।
अप्पा संजमु सील तउ अप्पा पच्चक्खाणि ।।८१।।
आत्मानं दर्शनं ज्ञानं मन्यस्व आत्मानं चरणं विजानीहि ।
आत्मानं संयमं शीलं तपः आत्मानं प्रत्याख्यानम् ।।८१।।
ātmā darshan – gnān chhe, ātmā chāritra jāṇ;
ātmā sanyam – shīl – tap, ātmā pratyākhyān. 81.
anvayārthaḥ — [आत्मानं दर्शनं ज्ञानं मन्यस्व] ātmāne darshan

Page 44 of 58
PDF/HTML Page 54 of 68
single page version

background image
ane gnān jāṇo; [आत्मानं चरणं विजानीहि] ātmāne chāritra jāṇo;
[आत्मानं] ātmāne [संयमं शीलं तपः] sanyam, shīl, ane tap jāṇo,
[आत्मानं प्रत्याख्यानं] ātmāne pratyākhyān jāṇo. 81.
sva-parane jāṇavānun prayojanaḥ —
जो परियाणइ अप्प परु सो परु चयइ णिभंतु ।
सो सण्णासु मुणेहि तहुं केवल णाणिं उत्तु ।।८२।।
यः परिजानाति आत्मानं परं स परं त्यजति निर्भ्रान्तम् ।
तत् संन्यासं मन्यस्व मन्यस्व त्वं केवलज्ञानिना उक्तं ।।८२।।
je jāṇe nij ātmane, par tyāge nirbhrānta;
te ja kharo sannyās chhe, bhākhe shrī jinanāth. 82.
anvayārthaḥ — [यः] je [परं आत्मानं] paramātmāne
[परिजानाति] jāṇe chhe [सः] te [परं] parane [निर्भ्रान्तं] nissanshay
[त्यजति] chhoḍe chhe. [तत्] tene ja [त्वं] tun [संन्यासं] kharo sannyās
[मन्यस्व] jāṇ [केवलज्ञानिना उक्तं ] em kevalagnānī kahe chhe. 82.
ratnatrayayukta jīv uttam tīrtha chheḥ —
रयणत्तय-सजुत्त जिउ उत्तिमु तित्थु पवित्तु ।
मोक्खहं कारण जोइया अण्णु ण तंतु ण मंतु ।।८३।।
रत्नत्रयसंयुक्त : जीवः उत्तमं तीर्थं पवित्रम् ।
मोक्षस्य कारणं योगिन् अन्यः न तन्त्रः न मन्त्रः ।।८३।।
ratnatrayayut jīv je, uttam tīrtha pavitra;
he yogī! shivahetu e, anya na tantra na mantra. 83.
anvayārthaḥ — [योगिन्] he yogī! [रत्नत्रयसंयुक्त : जीवः]
ratnatrayayukta jīv je [उत्तमं पवित्रं तीर्थं] uttam pavitra tīrtha chhe te

Page 45 of 58
PDF/HTML Page 55 of 68
single page version

background image
[मोक्षस्य कारणं] mokṣhanun kāraṇ chhe, [अन्यः न तन्त्रः न मन्त्रः] anya
tantra ke mantra mokṣhanun kāraṇ nathī. 83.
ratnatrayanun svarūpaḥ —
दंसणु जं पिच्छियइ बुह अप्पा विमल महंतु ।
पुणु पुणु अप्पा भावियए सो चारित्त पवित्तु ।।८४।।
दर्शनं यत् प्रेक्ष्यते बुधः (बोधः) आत्मा विमलः महान् ।
पुनः पुर्न आत्मा भाव्यते तत् चारित्रं पवित्रम् ।।८४।।
darshan je nij dekhavun, gnān je vimaḷ mahān;
pharī pharī ātamabhāvanā, te chāritra pramāṇ. 84.
anvayārthaḥ — [आत्मा विमलः महान्] ātmā nirmal
mahān paramātmā chhe. [यत् प्रेक्ष्यते] em shraddhavun te [दर्शनं] samyak
darshan chhe [बुधः] ane em jāṇavun te samyaggnān chhe tathā
[आत्मा पुनः पुनः भाव्यते] ātmānī vāramvār bhāvanā karavī [तत्]
te [पवित्रं चारित्रं] pavitra chāritra chhe. 84.
jyān chetan tyān guṇaḥ —
जहिं अप्पा तहिं सयल-गुण केवलि एम भणंति ।
तिहिं कारणए जोइ फु डु अप्पा विमलु मुणंति ।।८५।।
यत्र आत्मा तत्र सकलगुणाः केवलिनः एवं भणन्ति ।
तेन (?) कारणेन योगिनः स्फु टं आत्मानं विमलं मन्यंते ।।८५।।
jyān chetan tyān sakal guṇ, kevaḷī em vadant;
tethī yogī nishchaye, shuddhātmā jāṇant. 85.
anvayārthaḥ — [यत्र आत्मा] jyān ātmā chhe, [तत्र सकल
गुणाः] tyān samasta guṇo chhe. [एवं] em [केवलिनः भणन्ति] kevalī

Page 46 of 58
PDF/HTML Page 56 of 68
single page version

background image
kahe chhe; [तेन कारणेन] tethī [योगिनः] yogīlok [स्फु टं] nishchayathī
[विमलं आत्मानं] nirmaḷ ātmāne [मन्यंते] jāṇe chhe. 85.
ek ātmāne jāṇoḥ —
एक्कलउ इदिय रहियउ मण-वय-काय-ति-सुद्धि ।
अप्पा अप्पु मुणेहि तुहुं लहु पावहि सिवसिद्धि ।।८६।।
एकाकी इन्द्रियरहितः मनोवाक्काय त्रिशुद्धया ।
आत्मन् आत्मानं मन्यस्व त्वं लघु प्राप्नोषि शिवसिद्धिम् ।।८६।।
ekākī, indriyarahit, karī yogatray shuddha;
nij ātmāne jāṇīne, shīghra laho shivasukh. 86.
anvayārthaḥ — [आत्मन्] he ātmā! [एकाकी इन्द्रियरहितः
त्वं] ekākī indriyarahit evo tun [मनोवाक्कायत्रिशुद्धया] man, vachan,
ane kāyanī shuddhithī [आत्मानं] ātmāne [मन्यस्व] jāṇ; to tun [लघु]
shīghra ja [शिवसिद्धिं] mokṣhasiddhine [प्राप्नोषि] pāmīsh. 86.
sahaj svarūpamān ramaṇ karaḥ —
जइ बद्धउ मुक्क उ मुणहि तो बधियहि णिभंतु ।
सहज-सरूवइ जइ रमहि तो पावहि सिव सन्तु ।।८७।।
यदि बद्धं मुक्तं मन्यसे ततः बध्यसे निर्भ्रान्तम् ।
सहजस्वरूपे यदि रमसे ततः प्राप्नोषि शिवं शान्तम् ।।८७।।
bandh – mokṣhanā pakṣhathī nishchay tun bandhāy;
sahaj svarūpe jo rame, to shivasukharūp thāy. 87.
anvayārthaḥ — [यदि] jo tun [बद्धं मुक्तं मन्यसे] bandh mokṣhanī
kalpanā karīsh (ātmā bandhāyo, ātmā chhūṭyo evā vikalpa karīsh)

Page 47 of 58
PDF/HTML Page 57 of 68
single page version

background image
[ततः] to [निर्भ्रान्तं] niḥsanshay [बध्यसे] tun bandhāīsh; [यदि] jo
[सहजस्वरूपे] sahajasvarūpamān [रमसे] tun ramaṇ karīsh to tun [शांतं शिवं]
shānt ane shiv evā paramātmāne [प्राप्नोषि] pāmīsh. 87
samyagdraṣhṭine nirjarā thāy chheḥ —
सम्माइट्ठी-जीवडहं दुग्गइ-गमणु ण हइ ।
जइ जाइ वि तो दासु णवि पुव्व-क्किउ खवणेइ ।।८८।।
सम्यग्द्रष्टिजीवस्य दुर्गतिगमनं न भवति ।
यदि याति अपि तर्हि (ततः?) दोषः नैव पूर्वकृतं क्षयपति ।।८८।।
samyagdraṣhṭi jīvane durgati gaman na thāy;
kadī jāy to doṣh nahi, pūrvakarma kṣhay thāy. 88.
anvayārthaḥ — [सम्यग्द्रष्टिजीवस्य दुर्गतिगमनं न भवति]
samyagdraṣhṭi jīv durgatimān jatā nathī. [यदि अपि याति] jo kadāchit
jāy [तर्हि] to [दोषः न एव] doṣh nathī, (hāni nathī) (kāraṇ ke)
[पूर्वकृतं क्षपयति] te pūrve bāndhelā karmano kṣhay kare chhe. 88.
je svarūpamān rame te ja shīghra bhavapār pāmeḥ —
अप्प-सरूवहं (-सरूवइ?) जो रमइ छंडिवि सहु ववहारु ।
सो सम्माइट्ठी हवइ लहु पावइ भवपारु ।।८९।।
आत्मस्वरूपे यः रमते त्यक्त्वा सर्व व्यवहारम् ।
स सम्यग्द्रष्टिः भवति लघु प्राप्नोति भवपारम् ।।८९।।
ātma svarūpe je rame, tajī sakaḷ vyavahār;
samyagdraṣhṭi jīv te, shīghra kare bhavapār. 89.
anvayārthaḥ — [यः] je [सर्वं व्यवहारं त्यक्त वा] sarva vyavahārane
tyāgīne [आत्मस्वरूपे रमते] ātmasvarūpamān rame chhe, [सः सम्यग्द्रष्टिः

Page 48 of 58
PDF/HTML Page 58 of 68
single page version

background image
भवति] te samyagdraṣhṭi chhe ane te [लघु] shīghra ja [भवपारं प्राप्नोति]
bhavapārane pāme chhe. 89.
samyagdraṣhṭi ja kharo paṇḍit chheḥ —
जो सम्मत्त-पहाण बुहु सो तइलोय-पहाणु ।
केवल-णाण वि लहु लहइ सासय-सुक्ख विहाणु ।।९०।।
यः सम्यक्त्वप्रधानः बुधः स त्रिलोकप्रधानः ।
केवलज्ञानमपि लघु लभते शाश्वतसौख्यनिधानम् ।।९०।।
je samyaktva pradhān budh, te ja trilok pradhān;
pāme kevalagnān jhaṭ, shāshvat saukhyanidhān. 90.
anvayārthaḥ — [यः] je [सम्यक्त्वप्रधानः बुधः] samyaktvapradhān
paṇḍit chhe [सः] te [त्रिलोकप्रधानः बुधः] traṇ lokamān pradhān chhe; te
[लघु] shīghra ja [शाश्वतसौख्यनिधानं केवलज्ञानं अपि] shāshvatasukhanā
nidhān evā kevalagnānane paṇ [लभते] pāme chhe. 90.
ātmasthiratā te samvar nirjarānun kāraṇ chheḥ —
अजरु अमरु गुण-गण-णिलउ जहिं अप्पा थिरु ढाइ ।
सो कम्मेहिं ण बधियउ संचिय पुव्वं विलाइ ।।९१।।
अजरः अमरः गुणगणनिलयः यत्र आत्मा स्थिरः तिष्ठति ।
स कर्मभिः न बद्धः संचितपूर्वं विलीयते ।।९१।।
ajar, amar, bahu guṇanidhi, nijarūpe sthir thāy;
karmabandh te nav kare, pūrvabaddha kṣhay thāy. 91.
anvayārthaḥ — [अजरः अमरः गुणगणनिलयः आत्मा यत्र]
ajar, amar, ane guṇonā bhaṇḍārarūp je ātmā ātmāmān [स्थिरः
तिष्ठति] sthir rahe chhe [सः] te [कर्मभिः न बद्धः] karmothī bandhāto

Page 49 of 58
PDF/HTML Page 59 of 68
single page version

background image
nathī ane [संचितपूर्वं विलीयते] pūrve sañchit karelā karmano ja nāsh
thāy chhe. 91.
ātmasvabhāvamān rat jīv karmathī bandhāto nathīḥ —
जह सलिलेण ण लिप्पियइ कमलणि-पत्त क्या वि ।
तह कम्मेहिं ण लिप्पियइ जइ रइ अप्प-सहावि ।।९२।।
यथा सलिलेन न लिप्यते कमलिनी पत्रं कदा अपि ।
तथा कर्मभिः न लिप्यते यदि रतिः आत्मस्वभावे ।।९२।।
paṅkaj jyam pāṇī thakī, kadāpi nahi lepāy;
lipta na thāye karmathī, je līn ātmasvabhāv. 92.
anvayārthaḥ — [यथा] jevī rīte [कमलिनी पत्रं] kamalapatra
[कदा अपि] kadī paṇ [सलिलेन न लिप्यते] jalathī lepātun nathī, [तथा]
tevī rīte [यदि आत्मस्वभावे रतिः] jo ātmasvabhāvamān rati hoy to
[कर्मभिः] karmothī jīv [न लिप्यते] lepāto nathī. 92.
vāramvār ātmāmān ramanāro shīghra nirvāṇane pāme chheḥ —
जो सम-सुक्ख-णिलीणु बुहु पुण पुण अप्पु मुणेइ ।
कम्मक्खउ करि सो वि फु डु लहु णिव्वाणु लहेइ ।।९३।।
यः शमसौख्यनिलीनः बुधः पुनः पुनः आत्मानं मन्यते ।
कर्मक्षयं कृत्वा स अपि स्फु टं लघु निर्वाणं लभते ।।९३।।
sham sukhamān līn je kare pharī pharī nij abhyās;
karmakṣhay nishchay karī, shīghra lahe shivavās. 93.
anvayārthaḥ — [शमसौख्यनिलीनः] sham ane sukhamān līn
thaīne [यः बुधः] je gnānī [पुनः पुनः] vāramvār [आत्मानं मन्यते]

Page 50 of 58
PDF/HTML Page 60 of 68
single page version

background image
ātmāne jāṇe chhe, [सः अपि] te paṇ [स्फु टं] nishchayathī [कर्मक्षयं कृत्वा]
karmano kṣhay karī [लघु] shīghra ja [निर्वाणं लभते] nirvāṇane pāme chhe.
ātmāne anantaguṇamay dhyāvoḥ —
पुरिसायार-पमाणु जिय अप्पा एहु पवित्तुं ।
जोइज्जइ गुण-गण णिलउ णिम्मल तेय – फु रंनु ।।९४।।
पुरुषाकारप्रमाणः जीव आत्मा एष पवित्रः ।
द्रश्यते गुणगणनिलयः निर्मलतेजः स्फु रन् ।।९४।।
puruṣhākār pavitra ati, dekho ātamarām;
nirmaḷ tejomay ane anant guṇagaṇadhām. 94
anvayārthaḥ — [जीव] he jīv! [एषः आत्मा] ā ātmā
[पुरुषाकारप्रमाणः] puruṣhākārapramāṇ, [पवित्रः] pavitra, [गुणगणनिलयः]
guṇonā bhaṇḍārarūp ane [निर्मलतेजः स्फु रन्] nirmal tejathī sphurāyamān
[द्रश्यते] dekhāy chhe. 94.
bhedavignānī sarvashāstrono gnātā chhe.
जो अप्पा सुद्धु वि मुणइ असुइ-सरीर-विभिन्नु ।
सो जाणइं सत्थइं सयल सासय-सुखहं लीणु ।।९५।।
यः आत्मानं शुद्धं अपि मन्यते अशुचिशरीरविभिन्नम् ।
स जानाति शास्त्राणि सकलानि शाश्वतसौख्ये (?) लीनः ।।९५।।
je jāṇe shuddhātmane, ashuchi dehathī bhinna;
te gnātā sau shāstrano, shāshvat sukhamān līn. 95.
anvayārthaḥ — [यः] je [शुद्धं आत्मानं] shuddha ātmāne
[अशुचिशरीरविभिन्नं अपि] ashuchi sharīrathī bhinna ja [मन्यते] jāṇe chhe,
[सः] te [सकलानि शास्त्राणि] sakal shāstrone [जानाति] jāṇe chhe ane
te [शाश्वत सौख्यं लीनः] shāshvat sukhamān līn thāy chhe. 95.