Atmadharma magazine - Ank 103
(Year 9 - Vir Nirvana Samvat 2478, A.D. 1952).

< Previous Page  


Combined PDF/HTML Page 2 of 2

PDF/HTML Page 21 of 23
single page version

background image
ઃ ૧૪૬ઃ આત્મધર્મઃ ૧૦૩
ગુણસ્થાન વૃદ્ધિ
અર્થાત્ ધર્મવૃદ્ધિની રીત
(અભેદ આત્મસ્વભાવના આશ્રયે જ ધર્મની ધીકતી ધારા)
અભેદ આત્મસ્વભાવના આશ્રયે જ વીતરાગી ધર્મ પ્રગટે છે, એના આશ્રયે જ ધર્મ વધે છે ને એના
આશ્રયે જ પૂર્ણતા થાય છે; આ સિવાય શરીરાદિની કોઈ ક્રિયાથી કે વ્રત વગેરેના શુભ પરિણામથી ધર્મની
શરૂઆત થતી નથી, તેનાથી ધર્મની વૃદ્ધિ પણ થતી નથી ને પૂર્ણતા પણ થતી નથી. ધર્મની શરૂઆતથી માંડીને
પૂર્ણતા સુધી પોતાના શુદ્ધ આત્મદ્રવ્ય સિવાય બીજા કોઈનું અવલંબન નથી. વચ્ચે સાધક દશામાં પરના
અવલંબનનો ભાવ આવી જાય પણ તે ધર્મ નથી–એમ ધર્મી સમજે છે.
જ્યાં સુધી નિમિત્ત ઉપર, રાગ ઉપર કે ભેદ ઉપર દ્રષ્ટિ રહે ત્યાં સુધી આત્માનું સમ્યક્દર્શન થતું નથી.
જ્યારે નિમિત્ત, રાગ અને ભેદ એ ત્રણેની ઉપેક્ષા કરીને અભેદ આત્મસ્વભાવની સન્મુખ થાય ત્યારે જ નિર્વિકલ્પ
સમ્યગ્દર્શન વગેરે પ્રગટે છે. ભેદ ઉપરની દ્રષ્ટિથી નિર્વિકલ્પદશા થતી નથી પણ રાગ થાય છે; તેથી જ્યાં સુધી
રાગાદિક મટે નહિ ત્યાંસુધી ભેદને ગૌણ કરીને અભેદ આત્મસ્વરૂપનો નિર્વિકલ્પ અનુભવ કરાવવામાં આવ્યો છે.
અભેદની મુખ્યતા ને ભેદની ગૌણતા કરીને સ્વભાવ તરફ ઢળતાં શુદ્ધ આત્માની પ્રાપ્તિ થાય છે. ગુણસ્થાનની
વૃદ્ધિ અભેદ સ્વભાવના આશ્રયે જ થાય છે. જો દ્રષ્ટિમાંથી એક ક્ષણ પણ અભેદસ્વભાવનો આશ્રય છૂટે તો
ધર્મદશા ટકતી નથી.
પ્રથમ ચોથું ગુણસ્થાન અભેદ નિર્વિકલ્પ અનુભવથી જ પ્રગટે છે. ત્યારપછી ચોથું પલટીને પાંચમું
ગુણસ્થાન પણ અભેદસ્વભાવના જ વિશેષ અનુભવથી પ્રગટે છે. કોઈ વ્રતાદિના શુભ પરિણામથી પંચમ
ગુણસ્થાન પ્રગટી જતું નથી પણ અભેદસ્વભાવના નિર્વિકલ્પ અનુભવથી જ ચોથું પલટીને પાંચમું
ગુણસ્થાન પ્રગટી જાય છે. ત્યારપછી આગળ વધતાં સાતમું, આઠમું–નવમું–દસમું બારમું વગેરે
ગુણસ્થાનો પણ એવા જ અભેદ અનુભવથી પ્રગટે છે. આ રીતે અભેદ સ્વભાવના આશ્રયે જ ધર્મની
ધારા ચાલી જાય છે. ધર્મના નાનામાં નાના અંશથી માંડીને પૂર્ણતા સુધીના જેટલા પ્રકારો પડે તે
બધાયમાં અભેદસ્વભાવનું એકનું જ અવલંબન છે, એ સિવાય ભેદનું–વિકારનું કે નિમિત્તોનું અવલંબન
ધર્મમાં કદી છે જ નહિ.
સૌથી પહેલાં આત્મસ્વભાવનો જેવો અચિંત્ય મહિમા છે તેવો ઓળખીને, તે સ્વભાવના જ
અવલંબને નિર્વિકલ્પ અનુભવથી સમ્યગ્દર્શનરૂપ ચોથું ગુણસ્થાન પ્રગટે છે, ત્યાંથી ધર્મની અપૂર્વ શરૂઆત
થાય છે, એટલે કે સાધકભાવ શરૂ થાય છે. ત્યાર પછી આગળ–આગળની સાધકદશા પણ તે
અભેદસ્વભાવના જ નિર્વિકલ્પ અનુભવથી પ્રગટે છે. ચોથા ગુણસ્થાને વ્રતાદિના ઘણા શુભ પરિણામ કરે
તેથી પાંચમુ ગુણસ્થાન પ્રગટી જાય–એમ નથી, પણ આત્માના અભેદસ્વભાવનું ઉગ્ર અવલંબન લેવાથી જ
ગુણસ્થાનની વૃદ્ધિ થાય છે. ગુણસ્થાનની વૃદ્ધિ કહો, ધર્મની વૃદ્ધિ કહો, સાધકભાવની વૃદ્ધિ કહો કે મોક્ષમાર્ગ
કહો–તેની રીત એક જ છે કે અખંડ આત્મસ્વભાવનું અવલંબન કરવું. માટે શરૂઆતથી માંડીને જ્યાં સુધી
રાગાદિક મટીને કેવળજ્ઞાન થાય ત્યાં સુધી તે અભેદ સ્વભાવને મુખ્ય કરીને તેના જ નિર્વિકલ્પ અનુભવનો
ઉપદેશ શ્રી ગુરુઓએ કર્યો છે.
વીર સં. ૨૪૭૭ અષાડ વદ ૪
શ્રી સમયસાર ગા. ૭ ભાવાર્થ ઉપરના પ્રવચનમાંથી
*

PDF/HTML Page 22 of 23
single page version

background image
* માનસ્થંભ *
પરમ પૂજ્ય ગુરુદેવશ્રીના પુનિત પ્રતાપે સૌરાષ્ટ્રમાં દિન–પ્રતિદિન મહાન ધર્મપ્રભાવના થઈ રહી છે; તે
ધર્મપ્રભાવનાના મહાન પ્રતીકરૂપે સૌરાષ્ટ્રમાં સર્વપ્રથમ સોનગઢમાં ૬૨ ફૂટ ઊંચો ભવ્ય માનસ્થંભ તૈયાર કરવાનું
નક્કી થયું છે. તેનું શિલાન્યાસ વૈશાખ વદ સાતમ ને શુક્રવારે થવાનું છે.
સ્વર્ગાદિમાં શાશ્વતા માનસ્થંભો છે, ભગવાનના સમવસરણમાં ચારે બાજુ માનસ્થંભ હોય છે અને
અત્યારે ભારતમાં પણ શ્રી સમ્મેદશિખરજી, મહાવીરજી, પાવાગઢ, અજમેર, તારંગા, આરા, ચિત્તોડ, દક્ષિણ કન્નડ,
મુલબિદ્રી, કારકલ, શ્રવણ બેલગોલ, મૈસુર વગેરે અનેક ઠેકાણે માનસ્થંભ છે; પરંતુ સૌરાષ્ટ્રમાં ઘણા લાંબા
વખતથી માનસ્થંભ નહિ હોવાથી કેટલાક લોકોને પ્રશ્ન થાય છે કે ‘માનસ્થંભ તે શું છે?’ માનસ્થંભ તે
જૈનધર્મની એક અગત્યની વસ્તુ છે, જેમ જિનમંદિર એક જરૂરી વસ્તુ છે તેમ માનસ્થંભ પણ જરૂરી વસ્તુ છે.
માનસ્થંભ ઉપર ચાર બાજુ શ્રી જિનપ્રતિમા બિરાજમાન હોય છે. દૂરથી જ માનસ્થંભને દેખતાં માનથી યુક્ત
એવા મિથ્યાદ્રષ્ટિ લોકોનું અભિમાન ગળી જાય છે તેથી તેને ‘માનસ્થંભ’ કહેવાય છે; ઈંદ્રદ્વારા તેની પૂજા થતી
હોવાથી તેને ‘ઈંદ્રધ્વજ’ પણ કહેવાય છે. માનસ્થંભ તે જૈનધર્મનો વૈભવ દેખાડનાર છે તેથી તેને ‘ધર્મવૈભવ’
પણ કહેવાય છે.
સોનગઢમાં જૈનધર્મના વૈભવરૂપ માનસ્થંભ તૈયાર કરવાના મંગલકાર્યને મુમુક્ષુ ભક્તજનોએ ઘણા
ઉલ્લાસપૂર્વક વધાવી લીધું છે. ગયા અંકમાં જાહેર કરેલ માનસ્થંભ–ફંડમાં નીચે મુજબ નવી રકમો આવી છે–
૮૯૧૨૨) ગયા અંકમાં જણાવ્યા મુજબ.૧૦૧) મગનલાલ ત્રિભુવનદાસ સોનગઢ
૧૦૦૧) શેઠ જગતપ્રસાદ જૈન. મુંબઈ૧૦૧) વિજયાબેન (હરજીવન નાગજી વોરાના ધર્મપત્ની)
૧૦૭૮) આફ્રિકા (મોસી) મંડળ તરફથી નીચે પ્રમાણે પ૧) ચંચળબેન ચત્રભુજ ચૂડા
પ૦૧) ભાઈ રાયશી ધરમશી (ચેલાવાળા) પ૧) શાહ પેથરાજ ધરમશી
પ૦૧) વીરચંદ જેઠાલાલ (ચેલાવાળા) પ૧) કંકુમા ગોસળીઆ
પ૧) ભાઈ રણમલ વીરજીની કંપની (ચેલાવાળા) પ૧) શાહ કેશવલાલ મહીજી (બોરસદવાળા)
૨પ) મણીબેન જેઠાલાલ (ચેલાવાળા) પ૧) ડી. ટી. શાહ મુંબઈ
૨પ૧) શેઠ છગનલાલ લધુભાઈ જામનગર પ૧) ભાઈ રામજી રૂપશી સોનગઢ
૨૦૧) શાહ વાડીલાલ જગજીવન કલોલ ૨પ) પ્રેમીબેન લાઠીવાળા
૧૦૧) શાહ ચુનીલાલ લક્ષ્મીચંદ વઢવાણ શહેર૨પ) કંચનબેન (પ્રેમીબેનના પુત્રી)
૧૦૧) શેઠ અમૃતલાલ હંસરાજ ઈંદોર૨પ) કામદાર જગજીવન ગોપાળજી
૧૪૪) આફ્રિકા–નાઈરોબી મંડળ તરફથી શિલિંગ
૨૧૬ નીચે મુજબ૨પ) ઘડિયાળી પ્રેમચંદ મોતીચંદ મોરબી.
૧પ૧) દલીચંદ ત્રીભોવન ખારા ૯૨૬૦૭)
૪૦) શાન્તાબેન (બાણું હજાર, છસો સવાસાત)
૨પ) કસ્તુરબેન
૨૧૬ શિલિંગ તેના રૂા. ૧૪૪
(ગયા અંકમાં નાઈરોબી મુમુક્ષુ મંડળ (આફ્રિકા) તરફથી આવેલી રકમો જાહેર કરેલ તેમાં એક નામ
છાપવું બાકી રહી ગયેલ છે તે આ પ્રમાણે છે–શેઠ ભગવાનજી કચરાભાઈ તરફથી શિલિંગ ૭પ૧ આ રકમ
સરવાળામાં આવી ગઈ છે.)

PDF/HTML Page 23 of 23
single page version

background image
Atmadharm Regd. No. B. 4787
______________________________________________________________________________
પરમાત્મ ભાવના
સૌરાષ્ટ્રના તીર્થરાજ ગીરનારજી ઉપર
શ્રી નેમનાથ પ્રભુના ત્રણ કલ્યાણક થયા છે.
ગીરનારજી સહસ્રાવનમાં ભગવાનનો દીક્ષા
કલ્યાણક થયો, ગીરનાર ઉપર જ ભગવાન
કેવળજ્ઞાન પામ્યા અને ગીરનારની પાંચમી
ટૂંકેથી ભગવાને સિદ્ધગમન કર્યું. આ રીતે
ભગવાનના ત્રણ કલ્યાણકોથી પાવન થયેલા
શ્રી ગીરનારજી તીર્થની યાત્રા માટે વીર સં.
૨૪૬૬ માં પૂજ્ય ગુરુદેવશ્રી સંઘસહિત પધાર્યા
હતા. તે વખતે એ ગિરિરાજની પાંચમી ટૂંકે–
નિર્વાણભૂમિ સ્થાનમાં દોઢ કલાક સુધી ભક્તિ
ચાલી હતી; તેમાં શ્રી ગુરુદેવશ્રીએ
અધ્યાત્મભાવનામાં મસ્ત બનીને ‘હું એક શુદ્ધ
સદા અરૂપી.......જ્ઞાન દર્શનમય ખરે’ ઇત્યાદિ
ધૂન ગવડાવી હતી અને ભક્તો તે ઝીલતા
હતા. અહો! એ ગિરિરાજની ટોચ ઉપર જામી
ગયેલી ધૂન, અને તે વખતનું શાંત
આધ્યાત્મિક વાતાવરણ..... એનાં સ્મરણો હજી
પણ ભક્તજનોના હૈયામાં ગૂંજી રહ્યા છે.
ગયા વર્ષે માગસર સુદ બારસના રોજ
સવારમાં એ ગાથાનું ફરી ફરી રટણ કરતાં પૂ.
ગુરુદેવશ્રીએ કહ્યું કે આ ગાથા ગીરનારની
ટોચ ઉપર બોલાણી હતી. જ્યાંથી શ્રી નેમનાથ પ્રભુ પરમાત્મદશાને પામ્યા ત્યાં જ આ ‘પરમાત્મભાવના’ ની
ધૂન ગવડાવી હતી જુઓ તો ખરા.....પરમાત્મભાવના...!
ગીરનારની ટોચ ઉપર....શુદ્ધાત્માની ધૂન
‘હું એક શુદ્ધ સદા અરૂપી જ્ઞાનદર્શનમય ખરે
કંઈ અન્ય તે મારું જરી પરમાણુ માત્ર નથી અરે’
‘પરમાત્મા’ માં ‘પરમાણુ’ નથી, પરમાણુ મા પરમાત્મા નથી. ‘હું’ માં ‘તું’ નથી....‘એક’ માં
અનેકતા નથી.....‘શુદ્ધ’ માં અશુદ્ધતા નથી. ‘સદા અરૂપી’ માં કદી રૂપીપણું નથી.....‘જ્ઞાનદર્શનમય’ માં જરા
પણ અચેતનપણું નથી. ‘કંઈ અન્ય જરાપણ–પરમાણુમાત્ર મારું નથી’ એટલે કે નિજ સ્વભાવથી જ પોતાની
પૂર્ણતા છે. એક બાજુ પોતે ચૈતન્ય પરમ–આત્મા અને બીજી બાજુ અચેતન પરમ–અણુ.
અહો! આવા પરમાત્માને ઓળખીને તેની ભાવના કરવા જેવી છે.
* * *
પ્રકાશકઃ શ્રી જૈન સ્વાધ્યાય મંદિર ટ્રસ્ટ વતી જમનાદાસ માણેકચંદ રવાણી, મોટા આંકડિયા, (જિલ્લા અમરેલી)
મુદ્રકઃ–રવાણી એન્ડ કંપની વતી જમનાદાસ માણેકચંદ રવાણી અનેકાન્ત મુદ્રણાલયઃ મોટા આંકડિયા, તા. ૨પ–૪–પ૨