PDF/HTML Page 21 of 25
single page version
શિવકુમાર પણ વૈરાગ્યથી દીક્ષા લેવા તત્પર થાય છે; પરંતુ માતાપિતા રજા નથી આપતા; માતાપિતાના અતિ
આગ્રહને વશ ઘરમાં જ વિરક્તજીવન ગાળે છે, તેનું દ્રશ્ય.
ફરીને ત્રણ વખત કેમ પધાર્યા? નેમિનાથ ભગવાનની સભામાં તેની એ શંકાનું સમાધાન થાય છે; તેનું દ્રશ્ય.
શહેર, સુરેન્દ્રનગર, જોરાવરનગર, રાણપુર, લાઠી, સાવરકુંડલા, રાજકોટ, વાંકાનેર, મોરબી, પોરબંદર,
ગોંડલ, જેતપુર, જામનગર, વડીઆ, પાલેજ અને મુંબઈ આટલા ગામોના જિનમંદિરો આ ચિત્રમાં
દેખાડવામાં આવ્યા છે.)
સીતા સહિત મહાન ભક્તિ કરે છે. મુનિવરોને કેવળજ્ઞાન થાય છે...રામ-લક્ષ્મણ-સીતા થોડા દિવસો તે જ પર્વત
ઉપર રહે છે, ને ત્યાં અનેક જિનમંદિરો બંધાવે છે. (આ ઉપરથી તે પર્વતનું “રામગિરિ” નામ પડે છે.)
મુનિ શ્રી પદ્મપ્રભમલધારિદેવ-વગેરે આચાર્ય ભગવંતોને શ્રી કાનજીસ્વામી અતિ ભક્તિપૂર્વક વંદના કરી રહ્યા છે,
અને તે આચાર્યોના શાસ્ત્રોની સ્વાધ્યાય કરી રહ્યા છે-તેનું ભક્તિપૂર્ણ દ્રશ્ય.
PDF/HTML Page 22 of 25
single page version
આવીને બાલતીર્થંકર માતાપિતાને સોંપ્યા...અને પછી પૂજન તથા તાંડવ નૃત્યાદિ કરીને ઇન્દ્રાદિ દેવો સ્વસ્થાનકે
પાછા ગયા..જતાં જતાં ઇન્દ્રમહારાજ કેટલાક દેવોને ત્યાં મૂકતા ગયા અને આજ્ઞા કરી કેઃ હે દેવો! તમે આ
બાલતીર્થંકર પ્રભુને ખેલાવવા માટે અહીં જ રહેજો..ભક્તિપૂર્વક તેમને ખેલાવજો..નાના બાળકનું રૂપ ધારણ કરીને
તમે પણ તેમની સાથે ખેલજો..ને તેમની સંભાળ રાખજો..
કોઈ સૂક્ષ્મ તત્ત્વ સંબંધમાં તેમને સંદેહ રહેતો હતો. ગગનમાં વિચરતા વિચરતા એક વાર તે બંને મુનિવરો,
સિદ્ધાર્થ મહારાજાના મહેલ સમીપ આવ્યા; તે વખતે નાનકડા વર્દ્ધમાનકુંવર દેવની પાસે ખેલી રહ્યા હતા..એ
બાલતીર્થંકરની મુદ્રા નીહાળતાં જ સંજય અને વિજય એ બંને મુનિવરોનો સંદેહ દૂર થઈ ગયો..અને તેમને
શ્રુતની વિશેષ નિર્મળતા પ્રગટ થઈ.. બાલતીર્થંકરના નિમિત્તે પોતાની મતિની નિર્મળતા થઈ તેથી તે
મુનિવરોએ વર્દ્ધમાનકુમારનું “સન્મતિનાથઃ” એવું નામ પાડયું...ને પ્રમોદથી તેઓએ કહ્યું કેઃ આ બાળક
સન્મતિના નાથ એટલે કેવળજ્ઞાનના સ્વામી થશે.
ઇન્દ્ર મહારાજાએ કહ્યુંઃ દેવો! ભરતક્ષેત્રમાં અત્યારે અંતિમ તીર્થંકર શ્રી વર્દ્ધમાનકુમાર જન્મી ચૂકયા છે, અને
બાલવય હોવા છતાં તેઓ સૌથી વિશેષ બળવાન છે. ત્રણ જ્ઞાનના ધારક એ બાલતીર્થંકરનું બળ
PDF/HTML Page 23 of 25
single page version
આવ્યો..
ઉપરથી નીચે જમીન પર કૂદી કૂદીને જેમતેમ ભાગ્યા. મહાન ભય ઉપસ્થિત થતાં મહાન પુરુષ સિવાય બીજું કોણ
ટકી શકે છે? વર્દ્ધમાનકુંવર તો નિર્ભયપણે ખેલી રહ્યા..એટલું જ નહિ પણ લસલસતી સો જીભવાળા તે ભયંકર
સર્પની ફેણ ઉપર ચઢીને તેમણે નિર્ભયપણે ક્રીડા કરી...જાણે કે પોતાની માતાના પલંગ ઉપર જ ખેલતા હોય એવી
રીતે નિર્ભયપણે તેમણે તે સર્પની ફેણો ઉપર ક્રીડા કરી.
કરીને પરીક્ષા કરી રહ્યો હતો..બાલ્યાવસ્થામાં પણ ભગવાનનું આવું મહાન પરાક્રમ દેખીને તે દેવ ઘણો જ
હર્ષિત થયો..અને ભગવાનની સ્તુતિ કરી...તથા ભગવાનની આવી મહાન વીરતાથી આશ્ચર્ય પામીને તે દેવે
તેમનું “મહાવીર” નામ પાડયું.
PDF/HTML Page 24 of 25
single page version
* લબ્ધબુદ્ધિઓને જ-નહિ કે અલબ્ધબુદ્ધિઓને,
* ક્ષીણ કષાયપણામાં જ હોય છે,-નહિ કે કષાય સહિતપણામાં હોય છે.
-આમ આઠ પ્રકારે નિયમ અહીં દેખવો.
જુઓ, આ અનેકાન્ત; આમ જ હોય છે ને બીજી રીતે હોતું નથી-આવું મોક્ષમાર્ગનું અનેકાન્તસ્વરૂપ છે.
(૧) મોક્ષમાર્ગનું ચારિત્ર કેવું હોય? સમ્યક્્ત્વ અને જ્ઞાનથી યુક્ત જ હોય. અ સમ્યક્્ત્વ અને અજ્ઞાનથી
મોક્ષમાર્ગ છે, રાગ તે મોક્ષમાર્ગ નથી, રાગ તો બંધમાર્ગ છે. સરાગચારિત્રને (વ્યવહારરત્નત્રયને) વ્યવહારથી
મોક્ષમાર્ગ આ શાસ્ત્રમાં જ આગળ કહેશે,-પણ ત્યાં આ નિયમ લક્ષમાં રાખીને તેનો ભાવાર્થ સમજવો જોઈએ.
અહીં, તો સ્પષ્ટ નિયમ છે કે રાગદ્વેષસહિત ચારિત્ર તે મોક્ષમાર્ગ નથી પણ રાગદ્વેષરહિત એવું વીતરાગીચારિત્ર જ
મોક્ષમાર્ગ છે. આ ત્રીજો નિયમ કહ્યો.
માર્ગ છે તે બંધનો માર્ગ નથી. રાગ તો બંધનો માર્ગ છે, તો તે મોક્ષમાર્ગ કેમ હોય વીતરાગચારિત્ર કે જે મોક્ષનું
જ કારણ છે તે બંધનું કારણ જરા પણ થતું નથી.-આ ચોથો નિયમ છે.
આત્મામાં જેને પ્રગટે તેને માર્ગનો સંદેહ ટળી જાય, મોક્ષનો સંદેહ ટળી જાય, માર્ગની પોતાને નિઃશંકતા થઈ જાય
કે આ માર્ગ જ છે. મોક્ષનો આ માર્ગ હશે કે બીજો માર્ગ હશે-એવો સંદેહ ધર્મીને હોતો નથી. આ રીતે,
સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાનસહિત જે વીતરાગચારિત્ર છે તે મોક્ષનો માર્ગ જ છે, ને અમાર્ગ નથી. આ પંચમ નિયમ જાણવો.
નથી.-આ છઠ્ઠો નિયમ કહ્યો.
જ્ઞાનથી જે સહિત છે તે લબ્ધબુદ્ધિ છે, ને એવા લબ્ધબુદ્ધિઓને જ મોક્ષમાર્ગ હોય છે, જેઓ આત્માના સ્વસંવેદન
જ્ઞાનથી રહિત છે એવા અલબ્ધબુદ્ધિઓને મોક્ષમાર્ગ હોતો નથી.-આ સાતમો નિયમ જાણવો.
મોક્ષમાર્ગ નથી. કષાય કણ તો બંધનું કારણ છે. કષાય કણ હોવા છતાં ત્યાં પણ જેટલું વીતરાગી ચારિત્ર
(કષાયના અભાવરૂપ) છે તેટલો મોક્ષમાર્ગ છે, અને જે કષાયકણ છે તે મોક્ષમાર્ગ નથી, માટે ક્ષીણકષાયપણામાં જ
મોક્ષમાર્ગ હોય છે ને કષાયસહિતપણામાં મોક્ષમાર્ગ હોતો નથી.-એમ આઠમો નિયમ કહ્યો.
PDF/HTML Page 25 of 25
single page version
જાય છે કે તું તારા જ્ઞાયક ચિદાનંદસ્વરૂપની
સન્મુખ થા; પરને ફેરવવાની બુદ્ધિ મિથ્યા
છે. ગમે તે પડખેથી વાત કરી હોય, સર્વજ્ઞ
તરફથી વાત કરી હોય કે ક્રમબદ્ધ-પર્યાયની
વાત હોય, છ દ્રવ્યની વાત હોય કે
નવતત્ત્વની વાત હોય, નિશ્ચય-વ્યવહારની
વાત હોય કે ઉપાદાન-નિમિત્તની વાત હોય,
દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયની વાત હોય કે બાર
ભાવનાની વાત હોય.-બધી વાતમાં મૂળ
તાત્પર્ય તો સંતોને આ જ બતાવવું છે કે હે
જીવ! તારા જ્ઞાનસ્વભાવનો નિર્ણય કરીને
તે તરફ તું વળ! “હું તો જ્ઞાનપિંડ છું,
જ્ઞાન સિવાય અન્ય પદાર્થોનું કિંચિત્માત્ર
કર્તૃત્વ મારામાં નથી.”-જ્યાં સુધી જીવ
આવો નિર્ણય ન કરે ત્યાં સુધી તેને હિતનો
માર્ગ હાથ આવે નહિ, ને દિગંબર સંતોએ
શાસ્ત્રમાં શું કહ્યું છે તેની તેને ખબર પડે
નહિ.