PDF/HTML Page 1710 of 1906
single page version

મુમુક્ષુઃ- પ્રત્યેક પર્યાયકા પરિણમન સ્વતંત્ર હૈ. વહ સંસ્કાર આગે-પીછે...

સમાધાનઃ- પરિણમન સ્વતંત્ર હૈ, પરન્તુ સંસ્કાર, વસ્તુ અપેક્ષા-સે સંસ્કાર નહીં હૈ, પરન્તુ પર્યાય અપેક્ષા-સે સંસ્કાર હૈ. જો પ્રત્યભિજ્ઞાન હોતા હૈ યા પૂર્વકા જો યાદ આતા હૈ, વહ સબ પ્રત્યભિજ્ઞાન હૈ, અતઃ વહ સંસ્કાર હી હૈ. ઇસલિયે સંસ્કાર ઇસ પ્રકાર કામ કરતે હૈં. સ્વયં અન્દર જ્ઞાયકકા બાર-બાર, બાર-બાર અભ્યાસ કરે તો વહ સંસ્કાર પર્યાય અપેક્ષા-સે ઉસે કામ કરતે હૈં. પર્યાય નહીં હૈ, સર્વથા નહીં હૈ, ઐસા નહીં હૈ.

વસ્તુમેં વહ સંસ્કાર વસ્તુ અપેક્ષા-સે નહીં કહ સકતે, પરન્તુ પર્યાય અપેક્ષા-સે સંસ્કાર હૈ. ઔર પર્યાય સર્વથા હૈ હી નહીં ઐસા નહીં હૈ. ઇસલિયે સંસ્કાર કામ કરતે હૈં. જ્ઞાયક સ્વયં શુદ્ધાત્મા હૈ. જૈસે વિભાવકે સંસ્કાર પડતે હૈં, જો અનાદિકે (હૈં), જૈસે ક્રોધકા સંસ્કાર ઔર વિભાવકા સંસ્કારકા જૈસે ચલા આતા હૈ, ઐસે સ્વભાવ તરફકે સંસ્કાર ડાલે તો વહ સંસ્કાર ભી જીવકો કામ આતે હૈં. જૈસે મૈં જ્ઞાયક હૂઁ, જ્ઞાયક હૂઁ, ઐસે જો સંસ્કાર અન્દર ગહરાઈ-સે ડલે હો તો વહ સંસ્કાર ઉસે પ્રગટ હોનેકા કારણ બનતા હૈ.

ગુરુદેવને તો અપૂર્વ ઉપકાર કિયા હૈ. બારંબાર આત્માકા સ્વરૂપ સમઝાયા હૈ. ગુરુદેવ તો ઇસ જગતમેં એક પ્રભાતસ્વરૂપ સૂર્ય સમાન થે. ઉન્હોંને જ્ઞાયક સ્વરૂપકી પહચાન કરવાયી. ઔર બારંબાર ઉપદેશકી જમાવટ કી હૈ. વહ તો કોઈ અપૂર્વ હૈ. વહ સંસ્કાર સ્વયં અન્દર ડાલે, અંતરમેં-સે જિજ્ઞાસાપૂર્વક અન્દર બારંબાર ઉસકા અભ્યાસ કરકે (ડાલે) તો વહ સંસ્કાર સર્વ અપેક્ષા-સે કામ નહીં કરતે હૈં, ઐસા નહીં હૈ.

મુમુક્ષુઃ- ... ઉસમેં ધર્મકી અશાતના બહુત કી હો, ઐસા કારણ હોતા હૈ? બહુત બાર તો ઐસા હોતી હૈ કિ સત્પુરુષકો પ્રાપ્ત કરનેકી અર્થાત મિલનેકી બહુત ઇચ્છા હો ઔર સંયોગ ભી ઐસે હી હો કિ બન નહીં પાતા. તો ઉસમેં પુરુષાર્થકી કમી તો નહીં હૈ, ઉસકી ઇચ્છા તો હૈ કિસી ભી પ્રકાર-સે આનેકી.

સમાધાનઃ- સત્પુરુષકો મિલનેકી?

મુમુક્ષુઃ- ... પરન્તુ સત્પુરુષ નહીં મિલ સકતે ઉસમેં ઐસે હી કોઈ કારણ બન જાતે હૈં કિ ઉસમેં પુરુષાર્થકા ...

સમાધાનઃ- ઉસમેં પુરુષાર્થકા કારણ નહીં હૈ. સત્પુરુષ બાહર-સે મિલના વહ પુણ્યકા

PDF/HTML Page 1711 of 1906
single page version

કારણ હૈ. વહ બાહર-સે નહીં મિલતે. વહ પુરુષાર્થ-સે નહીં મિલતા. અપને ચૈતન્યમેં પુરુષાર્થ કામ કરતા હૈ. ક્યોંકિ ચૈતન્ય સ્વયં સ્વતંત્ર હૈ, ઉસમેં સ્વભાવ પ્રગટ કરના વહ અપને હાથકી બાત હૈ. સત્પુરુષ મિલના વહ પુણ્યકા પ્રકાર હૈ. વહ વસ્તુ પર હોતી હૈ. ઇસલિયે ઉસ જાતકે પુણ્ય હો તો સત્પુરુષ મિલતે હૈં.

સ્વયં ભાવના ભાતા રહે, ઉસમેંં ઐસા પુણ્ય બઁધ જાય તો સત્પુરુષ મિલતે હૈં. વહ પુણ્ય-સે મિલતા હૈ, પુરુષાર્થ-સે નહીં મિલતા હૈ. સ્વયં ભાવના ભાતા રહે કિ મુઝે સત્પુરુષ મિલે, મિલે, પરન્તુ ઐસા કોઈ પુણ્યકા યોગ હો તો મિલતે હૈં. પુરુષાર્થ-સે નહીં મિલતે. પુણ્ય હૈ વહ અલગ વસ્તુ હૈ ઔર અન્દર પુરુષાર્થ-સે આત્માકી પ્રાપ્તિ કરની વહ અલગ હૈ ઔર સત્પુરુષ મિલના વહ પુણ્યકા કારણ હૈ.

મુમુક્ષુઃ- સત્પુરુષ નહીં મિલના વહ પાપકા કારણ હૈ?

સમાધાનઃ- હાઁ, વહ પાપકા કારણ હૈ. નહીં મિલતે હૈં વહ અપના ઉસ જાતિકા પુણ્યકા યોગ નહીં હૈ અથવા ઉસ જાતિકા પાપકા ઉદય હૈ. પંચમકાલમેં જન્મ હો ઔર જિનેન્દ્ર દેવ, ગુરુ, શાસ્ત્રકી દુર્લભતા હો, સચ્ચે ગુરુ મિલને, જિનેન્દ્ર દેવ સાક્ષાત મિલને, સચ્ચે શાસ્ત્ર હાથમેં ક્વચિત હી મિલે, ઐસા સબ હો ઉસમેં અપની ક્ષતિ હૈ. દુષમકાલમેં જન્મ હુઆ વહ ભી અપને પુણ્યકી ક્ષતિ હૈ. ઉસ જાતકા પાપકા ઉદય હૈ કિ ઇસ કાલમેં જન્મ હોતા હૈ. વહ પુણ્ય-પાપકા સંયોગ હૈ, અપને હાથકી બાત નહીં હૈ. પરન્તુ અપની ભાવના હો તો ઉસ જાતકા પુણ્ય બઁધ જાતા હૈ કિ ઉસ પુણ્ય-સે સત્પુરુષ મિલતે હૈં.

મુમુુક્ષુઃ- પુરુષાર્થ સિર્ફ ચેતનમેં-અપનેમેં કરે. સમાધાનઃ- અપનેમેં પુરુષાર્થ કામ કરતા હૈ. બાહ્ય વસ્તુએઁ પ્રાપ્ત હોની વહ સબ પુણ્યકા કારણ હૈ. વહ સ્વયં નહીં કર સકતા.

ઇસ કાલમેં-પંચમકાલમેં ગુરુદેવ પધારે વહ મહાપુણ્યકા યોગ થા. ઇસલિયે સબકો ઉસ જાતકા ગુરુદેવકા યોગ પ્રાપ્ત હુઆ, સત્પુરુષકા યોગ પ્રાપ્ત હુઆ. ઉનકી વાણી મિલની, દર્શન મિલના, સાન્નિધ્ય મિલના, સતસમાગમ મિલના વહ સબ પુણ્યકા પ્રકાર હૈ. લેકિન વહ ઐસી શુભભાવના ભાયે તો વૈસા પુણ્ય બઁધતા હૈ.

બાહ્ય સંયોગ મિલના, શરીરમેં ફેરફાર હોના, બાહ્યકા કુછ મિલના, નહીં મિલના વહ સબ પુણ્યકે કારણ હૈ. શાતા વેદનીય (હોની) વહ પુણ્યકા પ્રકાર હૈ. અંતરમેં પુરુષાર્થ કરના ઔર આત્માકો પહિચાનના વહ સબ પુરુષાર્થકા કાર્ય હૈ. પરન્તુ અનન્ત કાલ- સે જીવકો સચ્ચા મિલા નહીં હૈ અથવા યથાર્થ ગુરુકા યોગ નહીં મિલા હૈ, ઉસકા કારણ અપની ઉસ જાતકી ભાવના, જિજ્ઞાસા, ઐસા પુણ્ય નહીં થા. ઉપાદાન તૈયાર હો તો ઉસે નિમિત્ત મિલે બિના રહતા હી નહીં. ઐસી યદિ અપની જિજ્ઞાસા તૈયાર હો તો બાહરકા ઐસા પુણ્ય હો જાતા હૈ કિ જિસસે ઐસા યોગ પ્રાપ્ત હો જાતા હૈ.

PDF/HTML Page 1712 of 1906
single page version

ઔર અનાદિ કાલસે સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત નહીં હુઆ હૈ. પ્રથમ સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત કરે ઉસમેં કોઈ ગુરુકા વચન યા દેવકા વચન, વાણી ઉસે પ્રાપ્ત હોતી હૈ ઔર અંતરમેં આત્મા જાગૃત હો જાતા હૈ. અપને ઉપાદાનકી તૈયારી હો તો વહ નિમિત્ત બનતે હૈં. ઐસા નિમિત્ત- નૈમિત્તિક સમ્બન્ધ હૈ. જિનેન્દ્ર દેવ અનેક બાર મિલે હૈં, પરન્તુ સ્વયંને પહચાના નહીં.

ભગવાનકી વાણી મિલી, ગુરુ મિલે ઔર અપના ઉપાદાન તૈયાર હો તો ઉપાદાન- નિમિત્તકા ઐસા સમ્બન્ધ હૈ કિ સ્વયંકો અંતરમેં ઐસી દેશનાલબ્ધિ હોતી હૈ. અનાદિ- સે સમઝા નહીં, ઐસેમેં ઉસે ઐસે ગુરુ યા દેવ મિલે તબ ઉસકી તૈયારી હો. ઐસા ઉપાદાન- નિમિત્તકા સમ્બન્ધ હૈ. પુરુષાર્થ અપને-સે કરતા હૈ. પરન્તુ ઐસા નિમિત્ત ઉસે મિલતા હૈ. ઐસા નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સમ્બન્ધ હૈ. પુરુષાર્થ કરે અપને-સે, પરન્તુ ઉસે ઐસા પુણ્ય બઁધતા હૈ કિ ઐસે જિનેન્દ્ર દેવ અથવા ગુરુ, ગુરુ-સત્પુરુષ મિલે વહ અન્દર જાગૃત હો જાતા હૈ, ઐસા નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સમ્બન્ધ હૈ. પ્રત્યેક દ્રવ્ય સ્વતંત્ર હોને પર ભી ઐસા નિમિત્ત- નૈમિત્તિક સમ્બન્ધ હૈ. ઉસકી વૈસી શુભભાવના-સે ઐસે ગુરુકા યોગ હો જાતા હૈ ઔર અપને પુરુષાર્થ-સે જાગૃત હોતા હૈ.

મુમુક્ષુઃ- અનન્ત કાલ હુઆ, અનન્ત બાર ભગવાનકે સમવસરણમેં ગયા. જૈસે ગુરુદેવ કહતે થે, ઐસા હુઆ ફિર ઐસા હી કોરા રહ ગયા?

સમાધાનઃ- હાઁ, ભગવાનકો પહચાના નહીં. ભગવાન બહુત અચ્છે હૈં. ઉનકી વાણીકા રહસ્ય ક્યા હૈ ઉસે પહચાના નહીં. ભગવાન સમવસરણમેં બૈઠે હૈં, ઇન્દ્ર આતે હૈં, સબ બાહર- સે દેખા.

મુમુક્ષુઃ- અન્દર-સે નહીં.

સમાધાનઃ- અન્દર-સે નહીં. યે ભગવાન કુછ અલગ કહતે હૈં. ઉનકા આત્મા કુછ અલગ હૈ ઔર કુછ અલગ સ્વરૂપ બતાતે હૈં, કુછ અપૂર્વ બતાતે હૈં, ઐસે પહિચાના નહીં. ભગવાન અંતર ચૈતન્યમેંં ક્યા કરતે હૈં? ઐસે અંતર-સે ભગવાનકો પહચાના નહીં. બાહર-સે ભગવાન સમવસરણમેં બૈઠે હૈં, વાણી બરસાતે હૈં, ઇન્દ્ર આતે હૈં, ઐસે બાહર- સે દેખા.

ભગવાન કુછ વીતરાગી માર્ગ કહતે હૈં, આત્માકી કોઈ અપૂર્વ બાત કહતે હૈં, ભગવાન આત્મામેં સ્થિર હો ગયે હૈં, વીતરાગ દશા પ્રાપ્ત કી હૈ, જગત-સે ભિન્ન હૈં, ઐસા કુછ પહચાના નહીં. મેરા આત્મા.. અન્દર કુછ અલગ કરનેકો કહતે હૈં, ઐસા કુછ ગહરી દૃષ્ટિ-સે દેખા નહીં. ઇસલિયે ઐસે હી વાપસ આ ગયા.

મુમુક્ષુઃ- અવ્યક્તમેં બહુત સૂક્ષ્મ બાત કરી. ચિતસામાન્યમેં ચિતવ્યક્તિયાઁ અંતરનિમગ્ન હૈ. ભૂત, ભાવિ પર્યાય અન્દર નિમગ્ન હૈ.

સમાધાનઃ- નિમગ્ન હૈ. ચિતસામાન્યકે અન્દર, વહ ચિતસ્વરૂપ સામાન્ય હોને પર

PDF/HTML Page 1713 of 1906
single page version

ભી ઉસકી ભૂતકી, ભવિષ્યકી સબ યોગ્યતા હૈ. વહ પર્યાયરૂપ પરિણમતી નહીં, પરન્તુ ઉસકી શક્તિઓંમેં વહ સબ હૈ. સામાન્ય સ્વરૂપ-સે હૈ.

મુમુક્ષુઃ- પર્યાય દ્રવ્યમેં-સે આતી હૈ ઐસા કહનેમેં આતા હૈ, વહ બરાબર હૈ?

સમાધાનઃ- હાઁ, પર્યાય દ્રવ્યમેં-સે આતી હૈ. દ્રવ્યમેં-સે અર્થાત દ્રવ્ય પરિણમકર હી પર્યાય હોતી હૈ. પર્યાય કહીં ઊપર-સે નહીં આતી હૈ. પર્યાય ઉસમેં પરિણમનરૂપ નહીં હૈ, સામાન્યરૂપ હૈ, પરન્તુ દ્રવ્ય પરિણમકર હી પર્યાય હોતી હૈ. દ્રવ્ય સ્વયં પરિણમિત હોકર પર્યાય હોતી હૈ. પર્યાય નિરાધાર નહીં હોતી, દ્રવ્યકે આશ્રય-સે પર્યાય હોતી હૈ.

મુમુક્ષુઃ- પૂજ્ય ગુરુદેવ ઇસ બાર સુપ્રભાતકે દિન બહુત સુન્દર બાત લેતે થે ઔર અન્દરમેં અનન્ત જ્ઞાન, અનન્ત દર્શન, અનન્ત સુખ, અનન્ત વીર્ય કૈસે પ્રગટ હો, ઉસકા સુન્દર કલશ લેતે થે. પરન્તુ આજ દેખા, પીછલે કલશમેં જિસે જ્ઞાનનય ઔ ક્રિયાનયકી પરસ્પર મૈત્રી હો, ઉસકો હી ઐસા પરિણમન હોતા હૈ, ઐસી બાત લી. તો જ્ઞાનનય ઔર ક્રિયાનયકા મૈત્રીકા સમ્બન્ધ ક્યા હોગા?

સમાધાનઃ- ગુરુદેવ તો કુછ અલગ (થે), ઉનકી બાત તો અલગ હૈ. જ્ઞાનનય ઔર ક્રિયાનય, જો ઉસકી મૈત્રી કરે કિ મૈં જ્ઞાયક હૂઁ, ઐસે અંતરમેં-સે જિસને ગ્રહણ કિયા, અપના અસ્તિત્વ જિસને ગ્રહણ કિયા, વહ અન્દર-સે રાગ-સે નિવૃત્ત હો ઔર સ્વયં અપનેમેં લીનતા કરે કિ મૈં જ્ઞાયક હૂઁ, જ્ઞાયકરૂપ પરિણમન કરે તો વહ જ્ઞાનનય ઔર ક્રિયાનયકી મૈત્રી હૈ. જ્ઞાયકકી જ્ઞાયકરૂપ પરિણતિ ન કરે ઔર માત્ર મૈં જ્ઞાયક હૂઁ, સબ ઉદયાધીન હૈ, સબ વિભાવ હૈ, ઐસે માત્ર વહ બોલતા રહે ઔર અંતરમેં-સે યદિ ભેદજ્ઞાન ન હો ઔર જ્ઞાયક હૂઁ (ઐસી) જ્ઞાયકરૂપ પરિણતિ ન હો, જ્ઞાયકરૂપ પરિણતિ ન હો તો માત્ર વહ જ્ઞાન બોલનેરૂપ હોતા હૈ. ઔર ક્રિયામેં શુભ પરિણામ કરકે ઉસમેં સંતુષ્ટ હો જાય તો ભી વહ ક્રિયામેં રુક જાતા હૈ. પરન્તુ અપના અસ્તિત્વ ગ્રહણ કરકે મૈં જ્ઞાયક હૂઁ, જ્ઞાયક હૂઁ, ઐસા જાનકર રાગસે ભિન્ન પડકર જ્ઞાયકકા જ્ઞાયકરૂપ પરિણમન કરે તો વહ જ્ઞાનનય ઔર ક્રિયાનયકી મૈત્રી હૈ. તો અનેકાન્તપને ઉસને યથાર્થ આત્માકો ગ્રહણ કિયા હૈ.

મૈં ચૈતન્યદ્રવ્ય અખણ્ડ શાશ્વત હૂઁ. જૈસા જ્ઞાયક હૈ ઉસ રૂપ પરિણતિ કરનેકા પર્યાયમેં ભી વૈસા અભ્યાસ કરતા હૈ. રાગ-સે નિવર્તતા હૈ ઔર અપનેમેં સ્વરૂપકી પરિણતિ પ્રગટ કરતા હૈ. તો ઉસે વાસ્તવમેં ભેદજ્ઞાન ઔર જ્ઞાયકકી પરિણતિ પ્રગટ હુયી હૈ. માત્ર અકેલી ક્રિયામેં સંતુષ્ટ હો જાય ઔર બોલનેમેં મૈં જ્ઞાયક હૂઁ, જ્ઞાયક હૂઁ, ઐસા કરતા રહે ઔર સબ ઉદયાધીન હૈ ઔર અંતરમેં રાગ-સે નિવર્તતા નહીં ઔર ભેદજ્ઞાનકી પરિણતિ કરતા નહીં હૈ તો ઉસે જ્ઞાનનય ઔર ક્રિયાનયકી મૈત્રી નહીં હૈ.

દ્રવ્યદૃષ્ટિ ઉસે કહતે હૈં કિ સ્વયં ચૈતન્યકા અસ્તિત્વ ગ્રહણ કરકે જ્ઞાયકકી પરિણતિ

PDF/HTML Page 1714 of 1906
single page version

પ્રગટ કરે તો ઉસને દ્રવ્યદૃષ્ટિ યથાર્થ પ્રગટ કી હૈ. ઐસી જ્ઞાયકકી પરિણતિ અંતરમેં-સે પ્રગટ કરે તો વહ જ્ઞાનનય ઔર ક્રિયાનયકી મૈત્રી હૈ. તો ઉસમેં-સે ઉસે આત્માકા સ્વરૂપ જો આનન્દ સ્વરૂપ હૈ, આનન્દ જિસકા રૂપ હૈ, ઐસા જો ચૈતન્ય જો અનન્ત જ્ઞાન, અનન્ત દર્શનસ્વરૂપ હૈ ઐસા જો આત્મા, ઉસમેં ઉસે વહ પ્રગટ હોતા હૈ. ઐસી ભેદજ્ઞાનકી જિસે પ્રગટ હો, બારંબાર મૈં જ્ઞાયક હૂઁ, જ્ઞાયક હૂઁ, ઐસા અભ્યાસ અંતર-સે પરિણતિ પ્રગટ કરકે વિકલ્પ ટૂટકર અંતરમેં જ્ઞાયક હૂઁ ઉસ રૂપ લીનતા કરે, તો આનન્દ જિસકા રૂપ હૈ, આનન્દસ્વરૂપ જિસકા એક રૂપ હૈ, ઐસા જ્ઞાનસ્વભાવ ઉસે ખીલ ઉઠતા હૈ. વહ સ્વયં નિર્વિકલ્પ સ્વરૂપમેં લીન હો તો ઉસમેં-સે ખીલ ઉઠતા હૈ.

ગુરુદેવ વહી કહતે થે કિ ઉસમેં જ્ઞાયક પ્રકાશિત હો ઉઠે, ઉસ પ્રકાર-સે ઉસકી જ્ઞાનનય, ક્રિયાનયકી મૈત્રી-સે ચૈતન્યકો ઉસ તરહ વહ ગ્રહણ કરતા હૈ ઔર ઉસ પ્રકાર વહ અભ્યાસ કરતા હૈ તો વહ પ્રગટ હોતા હૈ. ઐસા અનન્ત જ્ઞાન જિસકા સ્વરૂપ હૈ, અચલ જિસકી જ્યોત હૈ, કિ જિસકી જ્યોત, જિસકા વીર્ય અનન્ત હૈ, જો અન્દરમેં સુસ્થિતપને સંયમરૂપ વર્તે ઐસા આત્મા પ્રગટ હોતા હૈ.

પહલે અંશ પ્રગટ હો, સ્વાનુભૂતિ હો, ઉસકા પ્રભાત હો ઔર ફિર સ્વયં અખણ્ડ અનન્ત શક્તિયોઁ-સે ભરપૂર પૂર્ણ સ્વરૂપ હૈ. પરન્તુ ઉસકા પ્રભાત હોને-સે પૂર્ણ કેવલજ્ઞાન પ્રગટ હોતા હી હૈ. ઇસલિયે પૂર્ણ કેવલજ્ઞાન ઉસમેં-સે પ્રગટ હોતા હૈ. અનન્ત જ્ઞાન, અનન્ત દર્શન, અનન્ત બલ, ઔર આનન્દ જિસકા રૂપ હૈ, જિસકા રૂપ આનન્દ હૈ ઐસા આત્મા પ્રગટ હોતા હૈ. સ્વાનુભૂતિમેં ભી જિસકા આનન્દ રૂપ હૈ ઐસા આત્મા પ્રગટ હોતા હૈ. ઔર પૂર્ણ દશામેં જિસકા આનન્દ રૂપ હૈ, વૈસા આત્મા પ્રગટ હોતા હૈ. અનન્ત જ્ઞાન- સે ભરા આત્મા હૈ કિ જિસકા કોઈ પાર નહીં હૈ ઐસા અનન્ત જ્ઞાન હૈ, ઐસા અનન્ત દર્શન હૈ, ઐસા અનન્ત બલ હૈ, ઐસા અનન્ત વીર્ય હૈ. ઐસા અનન્ત-અનન્ત ઉસે પ્રગટ હોતા હૈ.

બાકી પ્રગટ નહીં હોતા હૈ, (ક્યોંકિ) વહ બાહરમેં રુક ગયા હૈ. જ્ઞાતા ઔર જ્ઞેયકી એકતાબુદ્ધિ (કર રહા હૈ). જો જ્ઞેય જ્ઞાત હોતા હૈ ઔર મૈં, ઉસે ભિન્ન નહીં કરતા હૈ. એકતામેં રુક ગયા હૈ. બાહરમેં કર્તાબુદ્ધિમેં, બાહ્ય ક્રિયાઓઁમેં માનોં મૈંને બહુત કિયા, ઉસમેં રુક ગયા હૈ. ઐસે સબમેં રુક ગયા હૈ. રાગકી ક્રિયાઓંમેં રાગ ઔર મૈં દોનોં એક હૈં, ઐસે રુક ગયા હૈ. ઉસસે ભિન્ન પડે કિ મૈં જ્ઞાયક હૂઁ. જો જ્ઞેય જ્ઞાત હો ઉસસે ભિન્ન મૈં જ્ઞાયક હૂઁ. જો રાગ હોતા હૈ ઉસસે ભેદજ્ઞાન કરતા હૈ. મૈં પરપદાર્થકા કુછ કર નહીં સકતા, પરન્તુ મૈં તો જ્ઞાયક હૂઁ. જ્ઞાયકમેં મેરી પરિણતિ હો, જ્ઞાયકરૂપ મૈં પરિણતિ કરુઁ વહી મેરી ક્રિયા હૈ. યે બાહરકા કરના વહ મેરી ક્રિયા નહીં હૈ, વહ તો પરદ્રવ્યકી હૈ. ઉસસે ભિન્ન પડતા હૈ તો ઉસમેં-સે અનન્ત જ્ઞાન, અનન્ત દર્શન, આનન્દરૂપ

PDF/HTML Page 1715 of 1906
single page version

હૈ વહ પ્રગટ હોતા હૈ. વહ માર્ગ ગુરુદેવને બતાયા હૈ. ઉસ ભેદજ્ઞાનકે માર્ગ પર ચૈતન્ય સ્વરૂપ અપૂર્વ હૈ, જિસકે સાથ કિસીકા મેલ નહીં હૈ, ઐસા અપૂર્વ (આત્મા હૈ).

મુમુક્ષુઃ- જ્ઞાયકકી પરિણતિ પ્રગટ કરે ઉસે જ્ઞાનનય ઔર ક્રિયાનયકી મૈત્રી હોતી હૈ.

સમાધાનઃ- હાઁ, જ્ઞાયકકી પરિણતિ પ્રગટ કરે તો જ્ઞાનનય ઔર ક્રિયાનયકી મૈત્રી હૈ. જ્ઞાયકકી પરિણતિ પ્રગટ નહીં હુઈ હૈ તો વહ મૈત્રી નહીં હૈ. વિકલ્પ-સે નક્કી કરે કિ યહ જ્ઞાન, યહ ક્રિયા. અન્દર પરિણતિ નહીં હૈ તો જ્ઞાનનય ઔર ક્રિયાનયકી મૈત્રી નહીં હૈ. કોઈ ક્રિયામેં રુક જાતા હૈ, કોઈ જ્ઞાનમેં રુક જાતા હૈ. ઔર કોઈ મુમુક્ષુ આત્માર્થી હો તો ઐસા માને કિ મુઝ-સે હોતા નહીં, પરન્તુ યહ જ્ઞાયકકી પરિણતિ હી પ્રગટ કરને યોગ્ય હૈ. વસ્તુ સ્વરૂપ ઐસા હૈ કિ દ્રવ્ય વસ્તુ સ્વભાવ-સે ભિન્ન હૈ. ઉસે ભિન્ન કરને-સે શુદ્ધ પર્યાય પ્રગટ હોતી હૈ. ઐસા વિકલ્પ-સે જ્ઞાન કરે. આત્માર્થી હો વહ ઐસા જ્ઞાન કરે પરન્તુ જ્ઞાન-ક્રિયાકી મૈત્રી તો અન્દર જ્ઞાયક દશા પ્રગટ હો તો હી જ્ઞાનનય ઔર ક્રિયાનયકી મૈત્રી હોતી હૈ.

પહલે વહ સમઝે કિ કરના યહ હૈ. બાકી જો નહીં સમઝતા હૈ વહ એકાન્તમેં ચલા જાતા હૈ. માત્ર બોલતા રહતા હૈ, આત્મા જ્ઞાયક હૈ. ઔર કોઈ થોડા શુભભાવ કરે તો મૈં બહુત કરતા હૂઁ, ઐસા માનતા હૈ. યથાર્થ આત્માર્થી હો, જિસે આત્માકા પ્રયોજન હૈ, વહ બરાબર સમઝતા હૈ કિ યહ દ્રવ્ય વસ્તુ સ્વભાવ-સે ભિન્ન હૈ. પરન્તુ યહ રાગ ઉસકા સ્વભાવ નહીં હૈ. લેકિન ઉસ જ્ઞાયકરૂપ મૈં કૈસે પરિણમૂઁ, ઐસી ઉસકી ભાવના રહતી હૈ. ઔર વહ ઐસા નિર્ણય કરતા હૈ કિ કરનેકા યહી હૈ.