PDF/HTML Page 21 of 25
single page version
ત્યારે એ પવિત્ર આત્માઓદ્વારા થતી પવિત્ર ધામની શુદ્ધિના ઉલ્લાસમાં મંદિરનું વાતાવરણ ગૂંજી રહ્યું હતું.
દ્વારા માતાની સેવા વગેરે દ્રશ્ય હતું.
જવાબ આપે છે–એ વગેરે દ્રશ્યો થયા હતા.
દેવીઓ ભગવાનના જન્મની વધાઈ આપે છે, મંગળ ગીત ગાય છે, ચારે બાજુ મંગળ નાદ ગાજી ઊઠે છે.
પ્રભુજન્મના ઉત્સાહમાં દેવાંગનાઓ નૃત્ય કરે છે. ઈન્દ્ર–ઈન્દ્રાણી જન્મોત્સવ કરવા આવે છે, અને બાળ ભગવાન
ચંદ્રપ્રભુને મેરુ પર્વત ઉપર લઈ જાય છે. જન્માભિષેક કરવા માટે ભગવાનને મેરુ ઉપર લઈ જતી વખતનો
મહાન ભવ્ય વરઘોડો નીકળ્યો હતો. એક સુંદર હાથી ઉપર બાલ–પ્રભુજી બિરાજતા હતા, ચારે બાજુ ઈન્દ્ર–
ઈન્દ્રાણી ભક્તિ કરતા હતા. અને સાથે હજારો મુમુક્ષુઓનો સંઘ આનંદથી પાંડુક શીલા તરફ જઈ રહ્યો હતો. આ
પ્રસંગે અજમેરની ભજન મંડળીએ પ્રભુ સન્મુખ ભક્તિ અને નૃત્ય દ્વારા સારાય શહેરમાં શ્રી જિનેન્દ્ર જન્મ
કલ્યાણકાનો મહિમા ફેલાવી દીધો હતો. જ્યુબીલી બાગમાં એક ઊંચા મેરુ પર્વતની રચના કરવામાં આવી હતી.
ભગવાનને તે મેરુપર્વત ઉપર બિરાજમાન કરીને ઈન્દ્રોએ જન્માભિષેક શરૂ કર્યો. અભિષેક કરવા માટે ભક્તોનાં
ટોળાં ઉલ્લસી રહ્યાં હતાં, એ દ્રશ્ય સુંદર હતું. ભગવાનના આત્માએ જન્મ પૂરા કરી લીધા, હવે એને ફરીથી આ
સંસારમાં જન્મ નહિ થાય. એક છેલ્લો જન્મ હતો તે પૂરો કરી ભગવાન જન્મરહિત થઈ ગયા. અપૂર્વ
આત્મદર્શનના પ્રતાપે તેમને જન્મમરણનો અંત આવ્યો. એવા ભગવાનના ભવરહિતપણાનો આ મહોત્સવ
ઉજવાય છે. જન્માભિષેક બાદ ઈન્દ્રાણીએ બાલપ્રભુને વસ્ત્રાલંકાર પહેરાવ્યા અને રથયાત્રા પાછી ફરી.
હતું કે અહા! આ પારણે ઝૂલતા બાળકનો આત્મા જ્ઞાની છે, એ મોટો થઈને મુનિ થશે ને આત્માના આનંદમાં
ઝૂલતાં ઝૂલતાં સંસારથી મુક્ત થશે.
રાજ્ય દરબાર ભરાયો. રાજદરબારમાં દેશોદેશના મહારાજાઓ આવ્યા હતા અને ઉત્તમ ઉત્તમ વસ્તુઓ લાવીને
ભક્તિપૂર્વક ભેટ કરતા હતા.
લૌકાંતિક દેવો આવીને પ્રભુની સ્તુતિ કરે છે અને તેમના વૈરાગ્યની પુષ્ટિ કરે છે કે ‘અહો વૈરાગ્યમૂર્તિ ભગવાન!
આ ભવ, તન અને ભોગને અનિત્ય જાણીને આત્માના ચિદાનંદ સ્વભાવમાં પૂર્ણપણે સમાઈ જવા માટે આપ શ્રી
જે પવિત્ર ભાવના ભાવી રહ્યા છો તેને શીઘ્ર અમલમાં મૂકો....ભગવતી જિનદિક્ષા ધારણ કરીને અપ્ર્રમત્ત અને
પ્રમત્ત ભાવમાં ઝૂલતી પવિત્ર દશા પ્રગટ કરો...અને અપ્રતિહત ભાવે કેવળજ્ઞાન પ્રગટાવી આપના દિવ્યધ્વનિ
PDF/HTML Page 22 of 25
single page version
ચોગાનમાં થયું હતું.) ભગવાન દીક્ષા લેવા માટે તપોવનમાં જઈ રહ્યા હતા તે વખતના દીક્ષાયાત્રાના વરઘોડાનું
દ્રશ્ય ઘણું ભાવના ભરેલું હતું. ભગવાનની સાથે સાથે વૈરાગ્ય ભાવનામાં મગ્ન ભક્તજનો તપ કલ્યાણકનું
થાયે જિન દિગંબર મુદ્રાધારી દેવ... શ્રી ચંદ્રપ્રભુજી તપોવનમાં સંચરે રે...
લીન થયા અને તરત જ મનઃપર્યયજ્ઞાન પ્રગટ્યું. પછી એ મુનિરાજ તો વનમાં વિહાર કરી ગયા...
બપોરે લગભગ ૧૧ વાગે પ્રભુશ્રી ચંદ્રપ્રભ મુનિરાજ આહાર માટે શહેરમાં પધાર્યા. પ્રભુશ્રીને પ્રથમ
પ્રતિમાઓ પૂજનિક બન્યા. એ રીતે અંકન્યાસ વિધિ પ્રતિષ્ઠા વિધાનમાં ઘણી મહત્ત્વની છે. તે અંકન્યાસ વિધિ
છે. આ પ્રસંગે સમવસરણની સુંદર રચના થઈ હતી. સમવસરણમાં ભગવાનના દિવ્યધ્વનિ તરીકેનું ખાસ
પ્રવચન ફાગણ સુદ ૧૧ ના રોજ પૂ. ગુરુદેવશ્રીએ કર્યું હતું.
અને અગ્નિકુમાર વગેરે દેવો આવીને નિર્વાણ કલ્યાણક વિધિ કરે છે. ઈત્યાદિ દ્રશ્યો થયા હતા.
ત્યારબાદ પૂ. ગુરુદેવશ્રીના પુનિત પ્રતાપે પ્રતિષ્ઠિત થયેલા શ્રી સીમંધર ભગવાન વગેરે જિનબિંબોની શ્રી
બિરાજમાન કર્યા. એ વખતે મંગળ જયનાદથી મંદિર ગાજી ઊઠયું હતું. મૂળનાયક ભગવાનશ્રી સીમંધર પ્રભુજી
છે. તેઓશ્રીની જમણી બાજુ શ્રી આદિનાથ પ્રભુ અને ડાબી બાજુ શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુજી બિરાજમાન છે. એ
ઉપરાંત શ્રી ચંદ્રપ્રભ ભગવાન (ચાંદીના), શ્રી મહાવીર ભગવાન, શ્રી અરનાથ ભગવાન તેમ જ શ્રી સિદ્ધ
ભગવાનના પ્રતિમાજી છે. અને ઉપરના ભાગમાં શ્રી નેમનાથ પ્રભુજી છે તથા તેઓશ્રીની જમણી બાજુ શ્રી
પદ્મપ્રભુજી અને ચંદ્રપ્રભુજી છે. તથા ડાબી બાજુ શ્રી શાંતિનાથ પ્રભુ અને કુંથુનાથ પ્રભુ બિરાજમાન છે.
PDF/HTML Page 23 of 25
single page version
ભગવંતોની પ્રતિષ્ઠા થઈ. રાજકોટ શહેરનું જિનમંદિર ઘણું ભવ્ય છે. જિનમંદિરનું શિખર ૬૫ ફૂટ ઊંચું છે, અને
ઉપર સુવર્ણ કલશથી શોભી રહ્યું છે. આ જિનમંદિરમાં પ્રતિષ્ઠિત શ્રી જિનબિંબોની મુદ્રા ઘણી ભવ્ય અને ઉપશમ
ભાવમાં નિમગ્ન છે.
નાની વયના કુમારી દીક્ષા લઈને અર્જિકા થવા તૈયાર થયા છે, તેમની સાથે તેમની બીજી બહેનોને તત્ત્વચર્ચા
થાય છે–ઈત્યાદિ પ્રસંગ ઉપર સંવાદ હતો. આધ્યાત્મિક તત્ત્વચર્ચા અને જિનભક્તિથી સંવાદ શોભતો હતો.
શરૂઆતમાં દ્રવ્ય–સંગ્રહની મૂળ ગાથાઓનું ભવ્ય મંગળાચરણ–એ સંવાદની એક વિશિષ્ટતા હતી. સંવાદ કરનારા
બહેનોને શ્રી રાજકોટસંઘ તરફથી લગભગ ૨૦૦/– રૂા. નું ઈનામ આપવામાં આવ્યું હતું. બાલિકાઓએ તે
ઈનામની રકમ શ્રી રાજકોટના જિનમંદિરમાં ભેટ આપી દીધી હતી.
અવલોકનાર્થે તથા રથયાત્રા જોવા માટે પધાર્યા હતા. અજમેરની ભજનમંડળીએ વારંવાર ભક્તિ વગેરે સુંદર
કાર્યક્રમ વડે પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવને વિશેષ દીપાવ્યો હતો. આ બદલ રાજકોટ સંઘ તરફથી અજમેરમંડળીના દરેક
ભાઈઓને એકેક ચાંદ અર્પણ કર્યા હતા, તેમજ ભાઈ શ્રી નેમિચંદજી પાટની તરફથી બે સુવર્ણચાંદ અર્પણ
એકેક રજત–ચાંદ ભેટ આપવામાં આવ્યો હતો.
ઉપર ફરકતો ધર્મધ્વજ આજે આખા સૌરાષ્ટ્રમાં શ્રી જિનશાશનના જયકાર લલકારી રહ્યો છે.
સૌરાષ્ટ્રદેશમાં ફરીથી પવિત્ર જિનેન્દ્રશાસનની સ્થાપના થઈ છે. પૂ. ગુરુદેવશ્રીના મંગળ હસ્તે આવા પવિત્ર
શાસન પ્રભાવનાના સેંકડો મહાન કાર્યો થાઓ અને શ્રી જિનેન્દ્ર ધર્મચક્ર સર્વત્ર સર્વદા પ્રવર્તમાન રહો.
કલ્યાણમૂર્તિ શ્રી સદ્ગુરુદેવનો પ્રભાવના ઉદય જગતનું કલ્યાણ કરો.
PDF/HTML Page 24 of 25
single page version
છે, બીજો કોઈ ઉપાય નથી. જેમ ઘણા કાળના અંધારાને ટાળવા માટે પાવડા ને કોદાળી ન હોય, પણ પ્રકાશ વડે
જ તે ટળે છે. તેમ આત્મામાં અનાદિનો જે મિથ્યાત્વરૂપી અંધકાર છે તે સમ્યગ્જ્ઞાનરૂપી પ્રકાશથી જ ટળે છે. વસ્તુ
સ્વભાવના સાચા નિર્ણય વગર કદી મિથ્યાત્વનો કે રાગ–દ્વેષનો અભાવ થાય જ નહિ. આત્મસ્વભાવના
નિર્ણયદ્વારા જ મિથ્યાત્વનો અને વિકલ્પોનો નાશ થાય છે. ખરેખર તે મિથ્યાત્વાદિનો નાશ કરવાની વાત
ઉપચારથી છે. તે મિથ્યાત્વાદિ ભાવો હતા અને તેનો નાશ કર્યો એમ નથી પણ જીવ પોતાના સ્વભાવ તરફ
એકાગ્ર થયો ત્યાં મિથ્યાત્વાદિ ભાવોની ઉત્પત્તિ જ થઈ નહિ, તો નાશ કોનો કરે? મિથ્યાત્વાદિ ભાવની ઉત્પત્તિ
ન થઈ તે અપેક્ષાએ તેનો નાશ કર્યો–એમ કહ્યું.
એમ ધારી રાખ્યું છે તે અધર્મ છે. રાગ તે હું નહિ, એકરૂપ ચૈતન્યસ્વરૂપ હું છું–એમ શ્રદ્ધાગુણની વર્તમાન
બધું કર્યું પણ આવું સમ્યગ્દર્શન કદી એક સેકંડ પણ પ્રગટ કર્યું નથી. પોતાના સ્વભાવના ભાન વિના જીવોએ
બહારમાં–શરીરાદિની ક્રિયામાં ધર્મ માની લીધો છે. શ્રી આનંદઘનજી કહે છે કે–
જેતી મનનીરે દોડ... જિનેશ્વર,
પ્રેમ પ્રતીત વિચારો ઢૂંકડી,
તરફ દોડયા જ કરે છે. તેમ ચૈતન્ય તત્ત્વને ભૂલેલો અજ્ઞાની જીવ ભ્રમથી બહારમાં–શરીરની ક્રિયામાં ને
પૂજાભક્તિ–ઉપવાસ વગેરે પુણ્યમાં ધર્મ માનીને અનાદિથી રાગમાં દોડાદોડ કરી રહ્યો છે, પણ હજી ધર્મનો અંશ
પણ હાથ આવ્યો નહિ. કયાંથી ધર્મ થાય? તે દેહની ક્રિયામાં કે રાગમાં ધર્મ હોય તો થાય ને? જેમ મૃગજળમાં
ખરેખર પાણી નથી, તેમ અજ્ઞાનીએ માનેલી જડની ક્રિયામાં ને શુભરાગમાં ધર્મ નથી. અનાદિકાળથી જીવ વ્રત–
ઉપવાસાદિ શુભ ભાવ કરતો આવે છે, છતાં હજી આત્માની ભ્રમણા તો ટળી નથી. માટે ધર્મનો માર્ગ કાંઈક જુદો
છે. મૂઢ જીવો એટલું પણ વિચારતા નથી કે જો દેહની ક્રિયાથી કે પૂજાભક્તિ વગેરે શુભરાગથી ધર્મ થતો હોય તો,
તે ભાવ તો અનંતવાર કર્યા છતાં કેમ મુક્તિ ન થઈ? જે ભાવથી પૂર્વે ધર્મ ન થયો તે ભાવથી અત્યારે ધર્મ
ક્યાંથી થશે? મૃગજળ તરફ દોડતું હરણીયું એટલું પણ વિચાર કરતું નથી કે હું ઘણા વખતથી દોડું છું છતાં હજી
પાણીની ઠંડી હવા પણ દેખાતી નથી. માટે ત્યાં પાણી નહિ હોય. જો પાણી હોય તો કંઈક ઠંડી હવા તો આવવી
જોઈએ ને! મૃગજળની માફક દેહાદિની ક્રિયામાં અને શુભરાગમાં ધર્મ માનીને અનાદિથી વ્રતાદિ શુભરાગ
અનેકવાર કર્યા, છતાં હજી ભવભ્રમણનો આરો દેખાતો નથી, અને આત્માની ભ્રમણા પણ ટળતી નથી. તો
વિચાર કરવો જોઈએ કે માર્ગ કાંઈક બીજો છે. જો ધર્મનો યથાર્થ માર્ગ લ્યે તો પોતાને અંતરમાં વિશ્વાસ આવી
જાય કે હવે અલ્પકાળે મુક્તિ થવાની છે. જો પોતાને અંતરમાં મુક્તિનો વિશ્વાસ ન આવે તો તે ધર્મનો યથાર્થ
રસ્તો જ નથી.
PDF/HTML Page 25 of 25
single page version
પર પદાર્થો આત્માથી તદ્ન જુદાં હોવા છતાં પરથી મને લાભ–નુકસાન થાય અને હું પરને લાભ–
જીવ એક તત્ત્વને બીજા તત્ત્વનો આશ્રય માને છે. હું મારા ચૈતન્યસ્વભાવથી પરિપૂર્ણ છું, મારી મુક્તિ માટે
બહારનો આશ્રય મને જરા પણ નથી–એમ પોતાની પૂર્ણતાનો વિશ્વાસ ન કરતાં, મારી મુક્તિ માટે કાંઈક પરની
કે પુણ્યની સહાય જોઈએ–એમ માનીને પરાશ્રયે અનંતકાળથી જીવ ભટકી રહ્યો છે. જેમ કસ્તૂરિયા મૃગની ડૂંટીમાં
જ સુગંધી કસ્તૂરી રહેલી છે. પણ તેને તેનો વિશ્વાસ નથી તેથી તે બહાર દોડે છે. ‘હું તો જંગલનું ઘાસ ખાઈને
જીવનાર અને જરાક અવાજ થતાં ડરનાર પ્રાણી, મારામાં આવી ઊંચી સુગંધ ક્યાંથી હોય?–એમ પોતાની
શક્તિનો અવિશ્વાસ જ તેને બહારમાં ભમાવે છે. તેમ જીવને મુક્ત થવું છે–સુખી થવું છે, પણ મુક્ત અને સુખી
થવાનું સામર્થ્ય પોતામાં ભર્યું છે તેનો વિશ્વાસ ન કરતાં, ક્યાંક નિમિત્તના આશ્રયે કે વ્યવહારના આશ્રયે મુક્તિ
થશે એમ માનીને બર્હિ બુદ્ધિથી સંસારમાં ભ્રમણ કરે છે. હું તો અલ્પજ્ઞ અને રાગી, મારે ચા વગર પણ ન
ચાલે, તો મારામાં સિદ્ધ પરમાત્મા થવાની તાકાત ક્યાંથી હોય?–એમ પોતાના સ્વભાવ સામર્થ્યનો અવિશ્વાસ જ
જીવને સંસારમાં રખડાવે છે. જગત પોતાની અંર્ત શક્તિને ભૂલીને બહારમાંથી સુખ અને શાંતિ લેવા મથે છે,
અને સુખ–શાંતિના રસ્તા ક્યાંથી હાથ આવે? જ્ઞાનીઓ કહે છે કે ‘સર્વ જીવ છે સિદ્ધ સમ, જે સમજે તે થાય.’ –
દરેક જીવ સિદ્ધ ભગવાન જેવા પરિપૂર્ણ સ્વભાવ સામર્થ્યવાળો છે. અવસ્થામાં રાગ–દ્વેષ અને અલ્પજ્ઞતા હોવા
છતાં સ્વભાવમાંથી સિદ્ધ થવાની તાકાત મટી ગઈ નથી. જે જીવો સિદ્ધ થયા તેમને પણ પહેલાંં તો અવસ્થામાં
રાગ–દ્વેષાદિ ભાવો હતા, અને સ્વભાવની શ્રદ્ધાના જોરે તે રાગ–દ્વેષનો નાશ કરીને સિદ્ધ થયા છે, તે સિદ્ધ દશા
ક્યાંથી આવી? બહારથી આવી નથી, પણ આત્મામાં જ શક્તિપણે હતી, તેમાંથી પ્રગટી છે. વર્તમાન અવસ્થામાં
રાગાદિ હોવા છતાં તેને મુખ્યતા ન કરતાં (રાગ–જેટલો જ પોતાને ન માનતા), સિદ્ધ ભગવાન જેવું જ સામર્થ્ય
મારા આત્મામાં ભર્યું છે, અનંત સિદ્ધ દશાઓ પ્રગટવાની તાકાત મારા સ્વભાવમાં છે–એમ જો સ્વસન્મુખ થઈને
પોતાના સ્વભાવ સામર્થ્યનો વિશ્વાસ કરે તો તેના આશ્રયે અલ્પકાળે અવસ્થામાંથી રાગાદિનો અભાવ થઈને
સિદ્ધ દશા પ્રગટ થાય. પણ જીવ પોતાના સ્વભાવની ઓળખાણ અને પ્રતીત કરતો નથી, ને રાગ–દ્વેષ તે જ હું–
એવી પક્કડ કરી છે. શ્રી આચાર્ય ભગવાન કહે છે કે હે જીવ! એ વિકારબુદ્ધિ છોડ, છોડ. પ્રભુ! હવે એકવાર
સ્વભાવબુદ્ધિ કર, કે વિકાર જેટલો હું નહિ પણ સિદ્ધ સમાન હું. અનાદિથી સ્વભાવને ભૂલીને વિકારની પક્કડ
કરી છે તેથી જ ભ્રમણ થયું છે, હવે તો તે મિથ્યા પક્કડને છોડ, છોડ.