Page 374 of 388
PDF/HTML Page 401 of 415
single page version
तारागणैः परिवृतं सकलेन्दुबिंबम् ।
स्थेयात्सतां विपुलचेतसि तावदेव ।।३११।।
करनेवाले ) सूर्यने ललित पदसमूहों द्वारा रचे हुए इस उत्तम शास्त्रको जो विशुद्ध आत्माका आकाँक्षी जीव निज मनमें धारण करता है, वह परमश्रीरूपी कामिनीका वल्लभ होता है ।३०८।
[श्लोकार्थ : — ] पद्मप्रभ नामके उत्तम समुद्रसे उत्पन्न होनेवाली जो यह उर्मिमाला — कथनी (टीका), वह सत्पुरुषोंके चित्तमें स्थित रहो ।३०९।
[श्लोकार्थ : — ] इसमें यदि कोई पद लक्षणशास्त्रसे विरुद्ध हो तो भद्र कवि उसका लोप करके उत्तम पद करना ।३१०।
[श्लोकार्थ : — ] जबतक तारागणोंसे घिरा हुआ पूर्णचन्द्रबिम्ब उज्ज्वल गगनमें विराजे (शोभे), ठीक तबतक तात्पर्यवृत्ति (नामकी यह उज्ज्वल टीका) — कि जिसने हेय वृत्तियोंको निरस्त किया है (अर्थात् जिसने छोड़नेयोग्य समस्त विभाववृत्तियोंको दूर फें क दिया है) — वह सत्पुरुषोंके विशाल हृदयमें स्थित रहो ।३११।
Page 375 of 388
PDF/HTML Page 402 of 415
single page version
इति सुकविजनपयोजमित्रपंचेन्द्रियप्रसरवर्जितगात्रमात्रपरिग्रहश्रीपद्मप्रभमलधारिदेव - विरचितायां नियमसारव्याख्यायां तात्पर्यवृत्तौ शुद्धोपयोगाधिकाराे द्वादशमः श्रुतस्कन्धः ।।
इसप्रकार, सुकविजनरूपी कमलोंके लिये जो सूर्य समान हैं और पाँच इन्द्रियोंके फै लाव रहित देहमात्र जिन्हें परिग्रह था ऐसे श्री पद्मप्रभमलधारिदेव द्वारा रचित नियमसारकी तात्पर्यवृत्ति नामक टीकामें (अर्थात् श्रीमद्भगवत्कुन्दकुन्दाचार्यदेव- प्रणीत श्री नियमसार परमागमकी निर्ग्रंथ मुनिराज श्री पद्मप्रभमलधारिदेवविरचित तात्पर्यवृत्ति नामकी टीकामें ) शुद्धोपयोग अधिकार नामका बारहवाँ श्रुतस्कन्ध समाप्त हुआ ।
इसप्रकार (श्रीमद्भगवत्कुन्दकुन्दाचार्यदेवप्रणीत श्री निमयसार परमागमकी निर्ग्रन्थ मुनिराज श्री पद्मप्रभमलधारिदेवविरचित ) तात्पर्यवृत्ति नामक संस्कृत टीकाके श्री हिंमतलाल जेठालाल शाह कृत गुजराती अनुवादका हिन्दी रूपान्तर समाप्त हुआ ।
Page 376 of 388
PDF/HTML Page 403 of 415
single page version
आता; औदयिक भाव तो बहिर्मुख हैं और पारिणामिक स्वभाव तो
अन्तर्मुख है
द्वारा वह पारिणामिक भाव यद्यपि पकड़में आता है, तथापि उन
औपशमिकादि भावोंके लक्षसे वह पकड़में नहीं आता
हैं
Page 377 of 388
PDF/HTML Page 404 of 415
single page version
अइथूलथूल थूलं
अणुखंधवियप्पेण दु
अण्णणिरावेक्खो जो
अत्तागमतच्चाणं
अत्तादि अत्तमज्झं
अप्पसरूवं पेच्छदि
अप्पसरूवालंबण
अप्पाणं विणु णाणं
अप्पा परप्पयासो
अरसमरूवमगंधं
अव्वाबाहमणिंदिय
असरीरा अविणासा
अंतरबाहिरजप्पे
आउस्स खयेण पुणो
आदा खु मज्झ णाणे
आराहणाइ वट्टइ
आलोयणमालुंछण
आवासं जइ इच्छसि
आवासएण जुत्तो
आवासएण हीणो
ईसाभावेण पुणो
ईहापुव्वं वयणं
उक्किट्ठो जो बोहो
उत्तमअट्ठं आदा
Page 378 of 388
PDF/HTML Page 405 of 415
single page version
गामे वा णयरे वा
घणघाइकम्मरहिया
चउगइभवसंभमणं
चउदहभेदा भणिदा
चक्खु अचक्खू ओही
चत्ता ह्यगुत्तिभावं
चलमलिणमगाढत्त-
छायातवमादीया
छुहतण्हभीरुरोसो
जं किंचि मे दुच्चरित्तं
जदि सक्कदि कादुं जे
जस्स रागो दु दोसो दु
जस्स सण्णिहिदो अप्पा
जाइजरमरणरहियं
जाणंतो पस्संतो
जाणदि पस्सदि सव्वं
जा रायादिणियत्ती
जारिसिया सिद्धप्पा
जिणकहियपरमसुत्ते
जीवाण पुग्गलाणं
जीवादिबहित्तच्चं
जीवादीदव्वाणं
जीवादु पुग्गलादो
Page 379 of 388
PDF/HTML Page 406 of 415
single page version
णाणं परप्पयासं
णाणं परप्पयासं
णाणं परप्पयासं
णाणाजीवा णाणा-
णाहं कोहो माणो
णाहं णारयभावो
णाहं बालो बुड्ढो
णाहं मग्गणठाणो
णाहं रागो दोसो
णिक्कसायस्स दंतस्स
णिग्गंथो णीरागो
णिद्दंडो णिद्दंद्दो
णियभावणाणिमित्तं
णियभावं णवि मुच्चइ
णियमं णियमस्स फलं
णियमं मोक्खउवाओ
णियमेण य जं कज्जं
णिव्वाणमेव सिद्धा
णिस्सेसदोसरहिओ
णोकम्मकम्मरहियं
णो खइयभावठाणा
णो खलु सहावठाणा
णो ठिदिबंधट्ठाणा
तस्स मुहग्गदवयणं
तह दंसणउवओगो
थीराजचोरभत्तक-
Page 380 of 388
PDF/HTML Page 407 of 415
single page version
मदमाणमायलोहवि-
ममत्तिं परिवज्जामि
माणुस्सा दुवियप्पा
मिच्छत्तपहुदिभावा
मिच्छादंसणणाण-
मुत्तममुत्तं दव्वं
मोक्खपहे अप्पाणं
मोक्खंगयपुरिसाणं
मोत्तूण अट्टरुद्दं
मोत्तूण अणायारं
मोत्तूण वयणरयणं
मोत्तूण सयलजप्पम-
मोत्तूण सल्लभावं
रयणत्तयसंजुत्ता
रागेण व दोसेण व
रायादीपरिहारे
लद्धूणं णिहि एक्को
लोयायासे ताव
लोयालोयं जाणइ
वट्टदि जो सो समणो
वण्णरसगंधफासा
Page 381 of 388
PDF/HTML Page 408 of 415
single page version
अक्षय्यान्त-
अखंडितमनारतं
अचेतने पुद्गल-
अत एव भाति नित्यं
अतितीव्रमोहसंभव-
अत्यपूर्वनिजात्मोत्थ-
अथ जिनपतिमार्गा-
अथ जिनमतमुक्ते-
अथ तनुमनोवाचां
अथ नययुगयुक्तिं
अथ निजपरमानंदै
अथ नियतमनोवा-
अथ भवजलराशौ
अथ मम परमात्मा
अथ विविधविकल्पं
अथ सकलजिनोक्त-
अथ सति परभावे
अथ सति परमाणो-
अथ सुललितवाचां
अद्वन्द्वनिष्ठमनघं
अध्यात्मशास्त्रा-
अनवरतमखण्डा-
अनवरतमखण्ड-
अनशनादि-
अनशनादि-
अनशनादि-
अनादिममसंसार-
Page 382 of 388
PDF/HTML Page 409 of 415
single page version
आत्मा ज्ञानं भवति
आत्मा ज्ञानं भवति
आत्मा तिष्ठत्य-
आत्मा धर्मी भवति
आत्मानमात्मनात्मायं
आत्मानमात्मनि
आत्मा नित्यं तपसि
आत्मानं ज्ञानदृग्रूपं
आत्मा भिन्नो भवति
आत्माराधनया हीनः
आत्मावश्यं सहज-
आत्मा स्पष्टः
आत्मा ह्यात्मानमा-
आत्मा ह्यात्मानमा-
आद्यन्तमुक्तमनघं
आलोचनाभेद-
आलोचना सतत-
आलोच्यालोच्य
आसंसारादखिल-
इति जिनमार्गाम्भोधे-
इति जिनपतिमार्गाद्
इति जिनपतिमार्गाम्भो-
इति जिनशासनसिद्धं
इति निगदितभेद-
इति परगुणपर्या-
इति ललितपदाना-
इति विपरीतविमुक्तं
इति विरचितमुच्चै-
Page 383 of 388
PDF/HTML Page 410 of 415
single page version
क्वचिद्व्रजति कामिनी-
क्वचिल्लसति निर्मलं
क्वचिल्लसति सद्गुणैः
क्षमया क्रोधकषायं
गलनादणुरित्युक्तः
गुणधरगणधररचितं
गुप्तिर्भविष्यति सदा
घोरसंसृति-
चित्तत्त्वभावनासक्त-
जगदिदमजगच्च
जयति जगति वीरः
जयति नियमसार-
जयति परमतत्त्वं-
जयति विदितगात्रः
जयति विदितमोक्षः
जयति शान्त-
जयति सततं
जयति स परमात्मा
जयति समता नित्यं
जयति समयसारः
जयति समितिरेषा
जयति सहजतत्त्वं
जयति सहजतेजः-
जयति सहजतेजः-
जयति सहजतेजो-
Page 384 of 388
PDF/HTML Page 411 of 415
single page version
दुरघवनकुठारः
दृग्ज्ञप्तिवृत्त्यात्मक-
देवेन्द्रासनकम्पकारण-
देहव्यूहमहीजराजि-
ध्यानावलीमपि
नमामि नित्यं
नमोऽस्तु ते
न ह्यस्माकं
न ह्येतस्मिन्
नानानूननराधिनाथ-
नाभेयादिजिनेश्वरान्
निजात्मगुणसम्पदं
नित्यशुद्धचिदानन्द-
नियतमिह जनानां
निर्द्वन्द्वं निरुपद्रवं
निर्मुक्तसङ्गनिकरं
निर्यापकाचार्य-
निर्वाणस्थे प्रहतदुरित-
निर्विकल्पे समाधौ
निर्वृतेन्द्रियलौल्यानां
निश्चयरूपां समितिं
निःशेषदोषदूरं
नीत्वास्तान्
पदार्थरत्नाभरणं
पद्मप्रभाभिधानो
Page 385 of 388
PDF/HTML Page 412 of 415
single page version
भविनां भवसुखविमुखं
भविनि भवगुणाः स्युः
भवसम्भवविषभूरुह-
भव्यः समस्त-
भावकर्मनिरोधेन
भावाः पंच भवन्ति
भाविकालभव-
भीतिं विहाय पशुभि-
भुक्त्वा भक्तं
भेदवादाः कदाचित्स्यु-
भेदाभावे सतीयं
मत्स्वान्तं मयि
मदननगसुरेशः
मम सहजसुदृष्टौ
महानन्दानन्दो
मुक्तः कदापि
मुक्त्यङ्गनालि-
मुक्त्वा कायविकारं
मुक्त्वा जल्पं
मुक्त्वानाचारमुच्चै-
मुक्त्वा भव्यो वचनरचनां
मुक्त्वा मोहंकनक-
मोक्षे मोक्षे जयति
मोक्षोपायो भवति
यद्येवं चरणं निजात्म-
यस्मिन् ब्रह्मण्यनुपम-
यस्य प्रतिक्रमणमेव
यः कर्मशर्मनिकरं
Page 386 of 388
PDF/HTML Page 413 of 415
single page version
व्यवहारनयस्येत्थं
शतमखशतपूज्यः
शल्यत्रयं परित्यज्य
शस्ताशस्तमनो-
शस्ताशस्तसमस्त-
शीलमपवर्गयोषिद-
शुक्लध्यानप्रदीपोऽयं
शुक्लध्याने परिणतमतिः
शुद्धनिश्चयनयेन
शुद्धं तत्त्वं
शुद्धात्मानं निजसुख-
शुद्धाशुद्धविकल्पना
षटकापक्रमयुक्तानां
सकलकरणग्रामा-
सद्बोधपोतमधिरुह्य
सद्बोधमंडनमिदं
समयनिमिषकाष्ठा
समयसार-
समाधिना
समितिरिह यतीनां
समितिषु समीतीयं
Page 387 of 388
PDF/HTML Page 414 of 415
single page version
अनवरतमनन्तै-
अन्यूनमनतिरिक्तं
अभिमतफलसिद्धे-
अलमलमतिजल्पै-
अस्मिन्ननादिनि
अहिंसा भूतानां
आचारश्च तदेवैकं
आत्मकार्यं परित्यज्य
आत्मप्रयत्नसापेक्षा
आत्मा धर्मः
आत्मा भिन्न-
आलोच्य सर्वमेनः
आसंसारात्प्रतिपद-
इत्युच्छेदात्परपरिणतेः
इत्येवं चरणं
उत्सृज्य कायकर्माणि
उभयनयविरोध-
एकस्त्वमाविशसि
एयरसवण्णगंधं
एवं त्यक्त्वा बहिर्वाचं
कालाभावे न भावानां
कान्त्यैव स्नपयन्ति
Page 388 of 388
PDF/HTML Page 415 of 415
single page version
तेजो दिट्ठी णाणं
दर्शनं निश्चयः पुंसि
दंसणपुव्वं णाणं
द्रव्यानुसारि चरणं
नमस्यं च तदेवैकं
न हि विदधति
निषिद्धे सर्वस्मिन्
निष्क्रियं करणातीतं
पडिकमणं पडिसरणं
परियट्टणं च वायण
पंचाचारपरान्नकिंचन-
पुढवी जलं च छाया
प्रत्याख्याय भविष्य-
बन्धच्छेदात्कलयदतुलं
बहिरात्मान्तरात्मेति
भावयामि भवावर्ते
भेदविज्ञानतः सिद्धाः
भेयं मायामहागर्ता-
मज्झं परिग्गहो जइ
मुक्त्वालसत्व-
मोहविलासविजृम्भित-