Atmadharma magazine - Ank 158
(Year 14 - Vir Nirvana Samvat 2483, A.D. 1957).

< Previous Page  


Combined PDF/HTML Page 2 of 2

PDF/HTML Page 21 of 25
single page version

background image
: ૨૦ : આત્મધર્મ : ૧૫૮
કારતક વદ એકમના રોજ પાટણા ગામાં પૂ. ગુરુદેવનું પ્રવચન
આત્મ–ધર્મની આ વાત છે. વિષય અંતરનો જરાક સૂક્ષ્મ છે, પણ મોંઘા કાળે આ મનુષ્ય અવતાર મળ્‌યો
તેમાં આ સમજવા જેવું છે. અનંત અનંત કાળથી આ આત્મા અજ્ઞાનને લીધે ભવચક્રમાં રખડી રહ્યો છે. હવે
આવો મનુષ્ય અવતાર પામીને પણ જો ભવચક્રનો આંટો ન ટળે–તો મનુષ્ય ભવ પામીને હે જીવ! તેં શું કર્યું?
શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી માત્ર સોળ વર્ષની વયે કહે છે કે–
“બહુ પુણ્યકેરા પુંજથી શુભ દેહ માનવનો મળ્‌યો, તોયે અરે! ભવચક્રનો આંટો નહિ એકે ટળ્‌યો;
સુખ પ્રાપ્ત કરતાં સુખ ટળે છે લેશ એ લક્ષે લહો, ક્ષણક્ષણ ભયંકર ભાવમરણે કાં અહો! રાચી રહો?”
ભાઈ! તારા આત્માને ભૂલીને બહારમાં ક્યાંય રંચમાત્ર પણ સુખ માનતાં તારું વાસ્તવિક સુખ ટળી
જાય છે. વાસ્તવિક સુખ તારા આત્મામાં છે. પણ આત્માના ભાન વગર તું ક્ષણે ક્ષણે સંસારમાં ભાવમરણ કરી
રહ્યો છે. તે ભાવમરણ કઈ રીતે ટળે–તેનો વિચાર કર.
શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર જ્યારે સાત આઠ વર્ષના બાળક હતા ત્યારે વવાણિયામાં એક માણસનું સર્પદંશથી મૃત્યુ
થયું ને લોકો તેને સ્મશાનમાં લઈ જઈને બાળતા હતા; ત્યારે એ દ્રશ્ય દેખીને શ્રીમદ્ રાજચંદ્રને અંદરથી વિચાર
ઊગ્યો કે આ શું કરે છે? શા માટે આને બાળી દે છે? આના શરીરમાંથી એવું કયું તત્ત્વ ચાલ્યું ગયું કે હવે એને
બાળી મૂકે છે? એમ વિચાર કરતાં કરતાં તેમને પૂર્વના ભવોનું જાતિ–સ્મરણ જ્ઞાન થયું. તેઓ સોળ વર્ષની
વયમાં કહે છે કે–
લક્ષ્મી અને અધિકાર વધતાં શું વધ્યું તે તો કહો? શું કુટુંબ કે પરિવારથી વધવાપણું એ નય ગ્રહો?
વધવાપણું સંસારનું નરદેહને હારી જવો, એનો વિચાર નહિ અહોહો! એક પળ તમને હવો.
અરે જીવો! એક પળ વિચાર તો કરો કે આ લક્ષ્મી કે કુટુંબના વધવાથી આત્મામાં શું વધ્યું? એને
વધારવાની તૃષ્ણામાં તો જીવ આ મનુષ્યઅવતારને હારી જાય છે, માટે એમ વિચાર કરો કે મારું હિત શેમાં છે?
આ દેહ અને લક્ષ્મી વગેરેનો સંયોગ તો ક્ષણિક છે, તે તો ક્ષણમાં ફૂ થઈ જશે. તો તે શરીરાદિથી ભિન્ન હું કોણ
છું? આવું દેહથી ભિન્ન આત્માનું ભાન કરવું તે ધર્મ છે, અને તે જ ભવથી છૂટવાનો ઉપાય છે.
અત્યારે આ પદ્મનંદી પચ્ચીસી–શાસ્ત્રનો બીજો શ્લોક વંચાય છે; તે ‘પદ્મનંદી’ નામના મુનિએ હજાર વર્ષ
પહેલાંં બનાવેલું છે; જેઓ વન–જંગલમાં રહેતા હતા અને આત્માના આનંદનું શોધન કરીને તેના વેદનમાં
જિંદગી ગાળતા હતા એવા મુનિ કહે છે કે–
खादिपंचकनिर्मुक्तं कर्माष्टकविवर्जितम्।
चिदात्मकं परं ज्योतिः वन्दे देवेन्द्रपूजितम्।। २।।
આકાશ વગેરે પાંચ જડ દ્રવ્યોથી જે ભિન્ન છે અને આઠ કર્મોથી જે રહિત છે, તથા દેવેન્દ્રોથી જે પૂજ્ય
છે એવી ચૈતન્યસ્વરૂપ પરમજ્યોતિને અમારા નમસ્કાર હો! આ ઉત્કૃષ્ટ ચૈતન્યજ્યોતિ ભવદુઃખોથી અમારી
રક્ષા કરો!
આત્માનું સ્વરૂપ જ પરમ ચૈતન્યજ્યોત છે, તેની સન્મુખ જ અમારી એકાગ્રતા રહ્યા કરો ને બાહ્યમાં
અમારું વલણ ન જાઓ–એવી ભાવનાપૂર્વક અહીં ચૈતન્ય–જ્યોતિને નમસ્કાર કર્યો છે.
સંતો કહે છે કે અહો! અમને અમારું ચૈતન્યપદ જ પરમ પ્રિય છે. ચૈતન્યસ્વરૂપના આનંદની વાર્તા
સાંભળવા માટે સ્વર્ગના દેવો પણ તલસે છે. આ મનુષ્ય અવતાર પામીને ચૈતન્યસ્વરૂપને સમજવાનો પ્રયત્ન
કરવો જોઈએ. ચૈતન્યસ્વરૂપની સમજણ જ અનંત જન્મ–મરણના દુઃખોથી રક્ષા કરનાર છે, એ સિવાય બીજું કોઈ
રક્ષક નથી. કીડી પણ પોતાના દેહના પોષણ ખાતર જીવન વીતાવે છે ને મનુષ્ય થઈને પણ જેઓ દેહને અર્થે જ
જીવન વીતાવે છે ને આત્માની દરકાર કરતા નથી, તો તેમના જીવનમાં અને કીડીના જીવનમાં શો ફેર પડ્યો?
હમણાં એક હૃષ્ટપુષ્ટ બળદને પાણી પાવા માટે અહીં લાવ્યા હતા... બળદ પાણી પીતો હતો. ત્રણચાર
ડોલ પાણી પીધું... પાણી પીતો જાય ને માથું ઊંચું કરતો

PDF/HTML Page 22 of 25
single page version

background image
: માગશર: ૨૪૮૩ : ૨૧ :
જાય...શું એને કાંઈ ખબર છે કે ‘હું આ બળદના શરીરથી જુદો આત્મા છું?’ એને તો એમ જ છે કે હું આ
બળદનું શરીર જ છું, મને તરસ લાગી છે ને હું પાણી પીઉં છું. –પણ દેહથી ભિન્ન આત્માનો તેને કાંઈ વિચાર
નથી. તેમ જે જીવો આવો મનુષ્ય અવતાર પામીને પણ દેહથી ભિન્ન આત્માનો વિચાર નથી કરતા તેઓ પણ...
ઢોર જેવા છે...
ભાઈ રે! આવો મનુષ્ય અવતાર મળ્‌યો, તો હવે આત્માના સ્વરૂપનો જરાક વિચાર તો કરો.... કે–
“હું કોણ છું... ક્યાંથી થયો... શું સ્વરૂપ છે મારું ખરું?”
અરે જીવ! બીજા તો બધાય કામ કરવા માટે તને નવરાશ મળે છે ને ત્યાં તો હોંસ કરે છે; તો હે ભાઈ!
આત્માનું કલ્યાણ કરવા માટે એક વાર તેના વિચાર માટે અવકાશ લે... ને તેની હોંશ કર. આવો મનુષ્ય અવતાર
વારંવાર નથી મળતો... દેવોને પણ દુર્લભ એવો આ મનુષ્ય અવતાર છે, દેવો પણ મનુષ્ય અવતારને ઝંખે છે કે
“ક્યારે મનુષ્ય અવતાર પામીને અમે અમારી મુક્તિ પામીએ ને આ ભવચક્રમાંથી આત્માને છોડાવીએ!’ આ રીતે
દેવોને પણ પ્રિય એવો મનુષ્ય–અવતાર પામેલા હે દેવાનુપ્રિય! દેહથી ભિન્ન તારું જ્ઞાનાનંદસ્વરૂપ છે તેનો તું
વિચાર કર. આત્માની ઓળખાણ વગર આ ભવચક્રથી ઊગરવાનો બીજો કોઈ આરો નથી.
જેમ ચણો સેકાઈ જાય પછી તે ઊગતો નથી ને મીઠો લાગે છે, તેમ જેણે પોતાના આત્માનું સમ્યક્ ભાન
કર્યું છે તે જીવ ફરીફરીને આ ભવભ્રમણમાં પડતો નથી ને આત્માના આનંદનો સ્વાદ તેને આવે છે.
જેમ અફીણમાં કડવાસ છે, સાકરમાં ગળપણ છે, તેમ આત્મામાં આનંદ છે; આત્મા પોતે જ આનંદસ્વરૂપ
છે. આનંદસ્વરૂપ આત્માની વાત સાંભળવા પણ જીવોને નવરાશ નથી મળતી! અરે, ઈન્દ્રો અને દેવો પણ જે
વાત સાંભળવા માટે સ્વર્ગમાંથી અહીં આવે છે તે વાત સાંભળવા અહીંના જીવોને નવરાશ પણ મળતી નથી, –
આત્માના હિતની દરકાર પણ કરતા નથી, ને સંસારના ધંધામાં અવતાર એળે ગુમાવે છે. સત્ સમજવા ટાણે
તેની જેઓ દરકાર કરતા નથી અને માંસ–શિકાર–દારૂ–પરસ્ત્રીલંપટપણું વગેરે મહાપાપ કરે છે તેઓ અહીંથી
મરીને નરકમાં જાય છે. નરકમાં મહાતીવ્ર દુઃખવેદના હોય છે. ત્યાં પણ કોઈ જીવને એવો વિચાર ઊગે કે અરેરે!
મેં પૂર્વે આત્માની દરકાર કરી નહિ ને મહાપાપમાં જીવન વીતાવ્યું... સંતો જ્ઞાનીઓ મને કહેતા હતા કે ‘તું દેહથી
ભિન્ન જ્ઞાનઆનંદસ્વરૂપ છો–તેની ઓળખાણ કર.’ –પણ તે વખતે મેં તેની દરકાર કરી નહિ. –આમ વિચાર
કરતાં કરતાં, પૂર્વે આત્માનું જે સ્વરૂપ સાંભળ્‌યું હતું તે લક્ષમાં લઈને તેની ઓળખાણ કરે છે. શ્રેણિક રાજા
અત્યારે નરકમાં છે, પણ તેમને ત્યાં પણ આત્માના જ્ઞાનાનંદસ્વરૂપનું ભાન છે... ને ત્યાંથી નીકળીને તેઓ
તીર્થંકર થવાના છે.
ભાઈ! સત્સમાગમે શાંતિથી શ્રવણ–મનન કરીને આત્માનું ભાન કરવા જેવું છે. જેણે આત્માનું ભાન ન
કર્યું તેણે કાંઈ કર્યું નથી; ભલે વ્રત–તપ કે દયા–દાન કરે તો પણ આત્માના હિત માટે તેણે ખરેખર કાંઈ કર્યું નથી.
આત્માના ભાન વગર એકેય ભવ ઘટતો નથી. પૂર્વે અનંતકાળમાં બીજું બધું કર્યું, પુણ્ય કરીને અનંતવાર
સ્વર્ગનો દેવ પણ થયો, –પણ પૂર્વે આત્માની સમજણ એક ક્ષણ પણ કરી નથી તેથી સંસારમાં જ રખડયો, માટે
આવો મનુષ્ય ભવ પામીને હવે જીવનમાં આત્માની સમજણ કરી લેવા જેવું છે.
(અનુસંધાન પૃષ્ઠ ૮ થી શરૂ)
કહ્યું કે: ‘હે જીવ! તીર્થંકર ભગવાનનો ટેલિફોન આવ્યો છે કે જેવો અમારો આત્મા છે તેવો જ જ્ઞાન ને
આનંદસ્વરૂપ તારો આત્મા છે, તેને તું ઓળખ, વળી સમ્યગ્જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરીને આત્મામાં મંગલ–સાથિયા પૂરવાની
બહુ સરસ વાત પૂ. ગુરુદેવે કરી હતી.
આ રીતે જૈનધર્મનો મંગલસંદેશ ફેલાવતા ફેલાવતા અને પુનિત પગલાવડે પૃથ્વીને પાવન કરતા કરતા
પૂ. ગુરુદેવ શાશ્વત તીર્થ સમ્મેદશિખરજી ધામની યાત્રા અર્થે વિચરી રહ્યા છે. પૂ. ગુરુદેવનો મંગલ વિહાર ભવ્ય
જીવોને કલ્યાણકારી હો... જયવંત હો.
(પૂ. ગુરુદેવના મંગલ વિહારના સોનગઢથી ધંધુકા સુધીના સમાચાર અહીં પ્રસિદ્ધ કર્યાં છે... ત્યાર
પછીના સમાચારો હવે પછી પ્રસિદ્ધ થશે.)

PDF/HTML Page 23 of 25
single page version

background image
: ૨૨ : આત્મધર્મ : ૧૫૮
સોનગઢમાં નેમિનાથ ભગવાની વેદીપ્રતિષ્ઠાનો ભવ્ય મહોત્સવ
તીર્થધામ સોનગઢમાં શ્રી
દિગંબર જિનમંદિરનો પુનરોદ્ધાર
કરીને લગભગ સવાલાખ રૂા. ના
ખર્ચે જે ભવ્ય–ઉન્નત જિનમંદિર તૈયાર
થયું છે, તેમાં ઉપરના ભાગમાં
ભગવાન શ્રીનેમિનાથ પ્રભુની
વેદીપ્રતિષ્ઠાનો મહોત્સવ કારતક સુદ
૯ થી ૧૨ સુધી ધામધૂમ પૂર્વક
ઊજવાયો. મહોત્સવની વિધિ માટે
મંડપ શ્રીજિનમંદિરના મંડપમાં જ
કરવામાં આવ્યો હતો. મંડપમાં શ્રી
નેમિનાથ ભગવાન તેમજ મહાવીર
ભગવાન બહુ જ શોભતા હતા.
ઝંડારોપણ વિધિ બાદ પ્રથમ
અઢીદ્વીપમંડલની રચના કરીને
ઉલ્લાસપૂર્વક વીસ વિહરમાન
ભગવંતોનું પૂજન કરવામાં આવ્યું
હતું. ત્યારબાદ ઈન્દ્રોની પ્રતિષ્ઠા અને
યાગમંડલ પૂજનવિધાન થયું હતું.
વેદીશુદ્ધ–કલશશુદ્ધિ–ધ્વજશુદ્ધિ વગેરે
કાર્યક્રમો પણ ભક્તિપૂર્વક થયા હતા.
તેમાં કેટલીક અગત્યની વિધિઓ પૂ.
બેનશ્રીબેનના પવિત્ર હસ્તે થઈ હતી.
આ મંગલ પ્રસંગે બહારગામથી હજાર જેટલા ભક્તજનોએ આવીને ઉલ્લાસથી ભાગ લીધો હતો. રાત્રે
જિનમંદિરમાં પૂજ્ય બેનશ્રીબેન ઉલ્લાસભરી વિધવિધ તરેહની ભક્તિ કરાવતા હતા. ક્યારેક બેઠા બેઠા સીમંધર
ભગવાનની અદ્ભુત ભક્તિ કરાવતા–સીમંધર ભગવાન કેવા વહાલા? –કે જેવા અંતરના જ્ઞાન વહાલા, એ
વાણીથી કેમ કહેવાય? –એમ અદ્ભુત ભક્તિ કરતા, તો વળી ક્યારેક ઊભા ઊભા નેમિનાથ ભગવાનને
સંબોધીને અદ્ભુત ભક્તિ કરતા... ‘મ્હારા નેમિપિયા ગીરનારી ચાલ્યા...” તથા “સાહેલી મારી નેમીશ્વર
બનડાનેં ગીરનારી જાતાં રોક લીજોયે...” ઈત્યાદિ સ્તવનથી અદ્ભુત ભક્તિ કરતા.
ભગવાનની પ્રતિષ્ઠાવિધિનો પ્રસંગ ઘણો જ અદ્ભુત હતો. જિનમંદિરના ઉપરના ભાગની નૂતનવેદીમાં
ગુરુદેવે અતિશય બહુમાનપૂર્વક પરમપૂજ્ય ત્રિલોકનાથ નેમિપ્રભુ ભગવાનને બિરાજમાન કર્યા... ને
જયજયનાદથી જિનમંદિર છવાઈ ગયું. ભક્તજનોએ અપાર હર્ષથી જિનેન્દ્રભગવાનના સ્વાગત કર્યા. પછી તરત
જ ઉપરના ભાગમાં કલશ તથા ધ્વજ ચડાવવા માટે પૂ. ગુરુદેવ શિખર ઉપર પધાર્યા. પૂ. બેનશ્રીબેન પણ શિખર
ઉપર પધાર્યા હતા. ભક્તોના મહાન જયજયકાર વચ્ચે પૂ. ગુરુદેવે ધર્મધ્વજને હાથ લગાડયો... ને જિનમંદિર
ઉપર આકાશમાં લગભગ ૭૫ ફૂટ ઊંચે એ જિનેન્દ્રદેવનો ધર્મધ્વજ ફરફરવા લાગ્યો. તથા ૪ા ફૂટ જેવડો મોટો
‘સુવર્ણકલશ’ ચડાવવામાં આવ્યો. ને સુવર્ણપુરીના

PDF/HTML Page 24 of 25
single page version

background image
: માગશર: ૨૪૮૩ : ૨૩ :
જિનમંદિર સુવર્ણકલશથી અતિશય શોભી રહ્યા.
જિનમંદિરના મૂળ શિખરની ચારે બાજુ નાની ચાર દેરીઓ છે, તેના ઉપર પણ કલશ તથા ધ્વજારોહણ
થયું.
જિનમંદિરના નીચેના ભાગમાં શ્રી સીમંધર ભગવાન, શાંતિનાથ ભગવાન અને પદ્મપ્રભુ ભગવાન
પૂર્વવત્ એમ ને એમ બિરાજમાન છે. તેમના ઉપર નવી સુંદર કલા–ભરેલી શિખર તથા ઘૂમટ સહિત આરસની
વેદિકા કરવામાં આવી છે; તેના ઉપર ત્રણ કળશ તથા ધ્વજ ચડાવવામાં આવ્યા છે. આ વેદિકા થતાં સીમંધરાદિ
ભગવંતોના જિનમંદિરની શોભા ઘણી જ વધી ગઈ છે.
ઉત્સવ દરમિયાન જિનમંદિર અનેકવિધ શણગારોથી અતિશય શોભતું હતું. ઉત્સવ પૂર્ણ થતાં શાંતિયજ્ઞ
થયો હતો. મંત્રજાપ, શાંતિયજ્ઞ વગેરેમાં પવિત્રાત્મા પૂ. બેનશ્રીબેને પણ ભાગ લીધો હતો.
શાંતિયજ્ઞ બાદ નૂતન રથમાં બિરાજમાન કરીને શ્રી જિનેન્દ્રદેવની મહા અદ્ભુત રથયાત્રા નીકળી હતી...
મહા અદ્ભુત ભક્તિવાળી આ રથયાત્રા કલકત્તાની રથયાત્રાનું સ્મરણ કરાવતી. નૂતન રથમાં જિનેન્દ્ર
ભગવાનને નીહાળી નીહાળીને ભક્તજનો નાચી ઊઠતા હતા. સોનગઢમાં રથયાત્રા માટે હાલમાં એક નવીન રથ
કરાવવામાં આવ્યો છે, રથ બહુ જ સુશોભિત કારીગરીવાળો છે, ને તેમાં ય જ્યારે ભગવાન બિરાજમાન થાય છે
ત્યારે તો તે નાની ગંધકૂટી જેવો લાગે છે. રથયાત્રામાં આ રથ પહેલવહેલો નીકળતો હોવાથી ભક્તોને વિશેષ
ઉલ્લાસ હતો ને આશ્ચર્યકારી ભક્તિ કરતા હતા. આ પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવમાં લગભગ રૂા. ૪૫૦૦૦–ની આવક થઈ
હતી. જિનમંદિરમાં કારીગરી વગેરેનું કેટલુંક કામ હજી બાકી છે તે પણ ટૂંક વખતમાં થઈ જશે. આ જિનમંદિરની
શોભા ઘણી જ અદ્ભુત બની છે; જ્યારે આ જિનમંદિર બંધાતું ત્યારે તેની ભવ્યતા જોઈને ભક્તોને મુળબિદ્રીનું
“ત્રિભુવનતિલક ચુડામણિ (હજાર થાંભલાવાળું) જિનમંદિર યાદ આવતું અને આ આપણું સૌરાષ્ટ્રનું
“ત્રિભુવનતિલક ચુડામણિ” છે–એમ ભક્તજનો કહેતા. આ જિન મંદિરની શોભા જોતાં તેને “સમ્યક્ત્વશિખર
ચુડામણિ” નામ આપવાનું મન થઈ જાય છે.
સમ્યક્ત્વના હેતુભૂત આ ‘સમ્યક્ત્વ–શિખર–ચુડામણિ’ અને તેમાં બિરાજમાન સર્વજ્ઞભગવંતો જયવંત
વર્તો. સમ્યક્ત્વના મહાન પ્રભાવક શ્રી સદ્ગુરુદેવ જયવંત વર્તો.
વૈરાગ્ય સમાચાર
એક ખાસ કાર્યકરની સોનગઢ – સંસ્થાને પડેલી મોટી ખોટ

ભાઈશ્રી અમૃતલાલ નરસીભાઈ શેઠ સુરેન્દ્રનગરમાં કારતક વદ સાતમના રોજ હાર્ટફેઈલથી અચાનક
સ્વર્ગવાસ પામ્યા. –આ વાત સાંભળતાં જ મુમુક્ષુ ભાઈ–બહેનોના હૃદય હચમચી જાય છે... ગામેગામના
મુમુક્ષુમંડળોમાં આઘાતની ઘેરી લાગણી છવાઈ ગઈ છે... અને સદ્ગત અમૃતલાલભાઈનું સ્મરણ થતાં આજે
પણ હૃદય ગદ્ગદ થઈ જાય છે.
ભાઈશ્રી અમૃતલાલભાઈ છેલ્લા દસ–બાર વર્ષોથી પૂ. ગુરુદેવના સમાગમમાં આવેલા... પૂ. ગુરુદેવના
સત્સમાગમથી તત્ત્વ સમજવાનો તેમને એવો રંગ લાગેલો કે છેલ્લા દસેક વર્ષોથી તેઓ લગભગ સોનગઢમાં જ
રહેતા. પૂ. ગુરુદેવ જે તત્ત્વ સમજાવે છે તે ખૂબ ખૂબ પ્રચાર પામે એવી તેમને ખાસ ભાવના હતી, –એટલું જ
નહિ પણ તે માટે તેઓ તન–મન–ધનથી સર્વ પ્રકારે અથાગ

PDF/HTML Page 25 of 25
single page version

background image
ATMADHARMA Regd. No. B. 4787
પ્રયત્ન કરતા છેલ્લા છ સાત વર્ષોથી સદ્ગુરુપ્રવચન–પ્રસાદ દૈનિક પ્રસિદ્ધ થાય છે તેના તેઓ તંત્રી હતા, અને તે
દૈનિકની પાછળ તેઓ રાતદિન તનતોડ મહેનત કરતા. આ ઉપરાંત પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવના કાર્યોમાં, મુંબઈ
જિનમંદિરના કામકાજમાં, તથા છેલ્લે છેલ્લે સમ્મેદ શિખરજી યાત્રાસંઘના પ્રોગ્રામ અને વ્યવસ્થા બાબતમાં તેઓ
ઘણી જ ચીવટ અને લાગણીપૂર્વક બધું કાર્ય સંભાળી રહ્યા હતા... આ બધા કાર્યોમાં આજે તેમની ઘણી મોટી
ખોટ પડી ગઈ છે. પ્રવચન–પ્રસાદ દૈનિકના તો તેઓ એવા પ્રાણ હતા... કે આજે હવે તેમના વિયોગમાં એ દૈનિક
બંધ કરી દેવાની પરિસ્થિતિ ઊભી થઈ છે. તેઓની વાંચનશૈલિ પણ ઘણી શાંત અને મીઠી હતી... જ્યાં જ્યાં
તેઓ વાંચન કરતા ત્યાં ત્યાં મુમુક્ષુમંડળમાં તેમનું વાંચન સૌને પ્રિય લાગતું.
સોનગઢથી કારતકી પુનમે પૂ. ગુરુદેવના વિહાર બાદ ત્રણચાર દિવસ પછી અમૃતલાલભાઈ સુરેન્દ્રનગર
ગયેલા... હજી સ્વર્ગવાસના આગલા દિવસે–શુક્રવારની સાંજે–તો તેઓ કામકાજ અંગે સ્ટેશન ગયેલા...
શનિવારની સવારમાં પાંચ વાગે તેઓ ઊઠયા ને હંમેશની ટેવ પ્રમાણે વાંચતા હતાં. તેમના ધર્મપત્ની જયાબેને
તેમને તબીયતના સમાચાર પણ પૂછેલા; ત્યારે કહે કે “મને ઠીક છે, તમે સુઈ જાઓ” હજી પાંચ વાગે તો આમ
વાતચીત થાય છે... ને પોણા છ વાગતાં તો હાર્ટફેઈલથી તેમનો સ્વર્ગવાસ થઈ ગયો. તેમની ઉમર માત્ર ૪૩
વર્ષની હતી... છ–સાત વર્ષ પહેલાંં તેમણે સજોડે પૂ. ગુરુદેવ પાસે આજીવન બ્રહ્મચર્યની પ્રતિજ્ઞા લીધી હતી. પૂ.
ગુરુદેવ તેમને ‘પંડિતજી’ તરીકે સંબોધન કરતા અને તેમને એક ‘મૂંગા સેવક’ તરીકે ઓળખાવતા. પૂ. ગુરુદેવ
પણ ઘણી વાર કહે છે કે તેઓ ઘણા પાત્ર જીવ હતા, રૂડા જીવ હતા; તેઓ આત્માર્થી, વૈરાગી, ઉદાર અને
ભક્તિવાળા હતા. ગામે ગામના મુમુક્ષુ મંડળને તેમના આકસ્મિક અવસાનથી ઘણું જ લાગી આવ્યું છે. આ
સમાચાર કાને પડતાં પ્રથમ તો તે માની શકાતા નથી... ને એમ થાય છે કે અરે! આ શું સાંભળીએ છીએ!
સોનગઢ, મુંબઈ, સુરેન્દ્રનગર, વાંકાનેર વગેરે અનેક શહેરોના મંડળમાં આ સમાચારથી હાહાકાર છવાઈ ગયો
છે. પરંતુ આ દેહની અનિત્યતાના કુદરતના નિયમ આગળ સમાધાન સિવાય બીજો કોઈ ઉપાય નથી... આ
પ્રસંગ બન્યો તેના આગલા દિવસે તો પૂ. ગુરુદેવ પ્રવચનમાં એમ કહેતા હતા કે “આ દેહ તો આજ છે ને કાલ
નથી; આ મનુષ્ય જીવન ક્ષણભંગુર છે; તેમાં દેહથી ભિન્ન ચૈતન્યતત્ત્વનું સત્સમાગમે ભાન કરી લેવું–એ જ
શરણરૂપ છે.” એ વખતે કોને ખબર હતી કે બીજે જ દિવસે આવી ક્ષણભંગુરતાનો આવો મોટો પ્રસંગ બની
જશે!! વસ્તુસ્થિતિ જ એવી છે–ત્યાં બીજો શો ઉપાય!!
સ્વ. ભાઈશ્રી અમૃતલાલભાઈએ જીવનમાં પૂ. ગુરુદેવના સત્સમાગમથી આત્મામાં સુસંસ્કારો પાડ્યા છે,
તે સંસ્કારના બળે આગળ વધીને આત્મહિત સાધવાની તેમની ભાવના શીઘ્ર પૂર્ણ થાઓ... સમ્મેદશિખરજી
તીર્થધામની યાત્રા માટેની તેમની ઉગ્ર ભાવના પણ પૂર્ણ થાઓ. ટૂંકા વખતમાં પણ તેમણે પોતાના જીવનને સફળ
બનાવ્યું છે; અને બીજા મુમુક્ષુઓને પણ ઉદાહરણ આપતા ગયા છે કે ટૂંકા જીવનમાં પણ ઘણું કરી શકાય છે.
અમૃતલાલભાઈના સ્વર્ગવાસ પ્રસંગે તેમના ધર્મપત્ની જયાબેન પણ ત્યાં જ હતા... ને આવા તીવ્ર
આઘાતજનક પ્રસંગે પણ જયાબેને જે ધૈર્ય અને હિંમત રાખીને દેવ–ગુરુ–ધર્મનું શરણું લીધું છે–તે પણ આશ્ચર્ય
પમાડે તેવું છે. અમૃતલાલભાઈની સાથે સાથે તેમણે પણ સત્સમાગમે આત્મહિતની ભાવનાઓ ભાવીને આત્મામાં
સુસંસ્કારો પાડ્યા છે; ને તેના બળે અત્યારે તેઓ ઘણું ધૈર્ય રાખી શક્યા છે. –આ બધો સંતોના સત્સમાગમનો
પ્રતાપ છે. મહાભાગ્યે પ્રાપ્ત થયેલો આ મનુષ્ય અવતાર અને તેથી પણ મહાભાગ્યે પ્રાપ્ત થયેલ જ્ઞાનીઓનો
સત્સમાગમ, –તેમાં આવા પ્રસંગોનું ઉદાહરણ લઈને આત્માર્થી જીવોએ શીઘ્ર આત્મહિત સાધવા જેવું છે.
× × ×
મહાવૈરાગ્યના આ પ્રસંગે, સંતોએ શીખવેલી વૈરાગ્ય–ભાવનાઓ સૌએ ભાવવા જેવી છે–
આતમરામ અવિનાશી આવ્યો એકલો જ્ઞાન અને દર્શન છે તાહરું રૂપ જો...
બહિરભાવો સ્પર્શ કરે નહિ આત્મને ખરેખરો એ જ્ઞાયકવીર ગણાય જો...
આતમરામ! તમે ચેતો આતમહિતમાં...
મુદ્રક:– હરિલાલ દેવચંદ શેઠ, આનંદ પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ, ભાવનગર (સૌરાષ્ટ્ર)
પ્રકાશક:– સ્વાધ્યાય મંદિર ટ્રસ્ટવતી હરિલાલ દેવચંદ શેઠ–ભાવનગર (સૌરાષ્ટ્ર)