PDF/HTML Page 21 of 25
single page version
आभारी हैं।
सराहनीय है।
अभिनव रुचि उत्पन्न होती है। गूढ़ से गूढ़ तत्वों को सरल स्पष्टीकरण द्वारा बुद्धिगम्य बना देना
आपकी अनुपम विशेषता का परिचायक है।
विषयों पर आपकी न्यायसङ्गत तथा युक्तियुक्त विवेचना सर्वत्र हृदय–ग्राही सिद्ध हुई है। भगवान
कुन्दकुन्द के मंतव्यानुकूल पदाथ निर्देशन की ओर सतत समुद्यत रहते है।
अभिनन्दन करते हुए कामना करते हैं कि भगवान महावीर के दिव्य संदेश को विश्व–व्यापी बनाने
में आप उत्तरोत्तर अग्रसर रहेंगे।
PDF/HTML Page 22 of 25
single page version
सम्मेदशिखरजी के यात्रा प्रसंग से इस छोटी सी नगरी के समाज के विशेष आग्रह पर एक
दिवसीय विराम लेना स्वीकार किया है, यह हम सब के परम सौभाग्य का विषय हैं। अतः
इस शुभ वेला में हम आपके प्रति श्रद्धाभाव प्रकट करते हुए अपने आपको गौरवान्वित अनुभव
करते हैं।
रख दिया है। इस भौतिक युग के विनाशकारी वातावरण के विरुद्ध आध्यात्मिकता का प्रसार कर
आपने सहस्रों मानवों का समस्त जीवन ही परिवर्तित कर दिया हैं। आपके सतत प्रयत्नों से
आपका आत्मज्ञान सोनगढ़
देश को जहां आप जैसे आत्मिक ज्ञानी संतपुरुष का आविर्भाव हुआ है, जिसकी ज्ञान–ज्योति
सौराष्ट्र को ही नहीं वरन् समस्त भारत को आध्यात्मिक मार्गप्रदर्शन कर रही हैं।
तत्त्व की प्रतिष्ठा की है। आपके इस सिंहनाद से कि “प्रभुत्व शक्ति प्राणि मात्र के अन्तर में अनादि
काल से पड़ी है अतः उस ओर अन्तर्दृष्टि करे तो प्रत्येक प्राणी प्रभु हो सकता हैं” हमारे भीतर
की सुषुप्त प्रभुत्व शक्ति को प्रभावपूर्ण आह्वानन मिला है। हमारे अन्तर में एक अभूतपूर्व जागृति
हुई है। आगे हम आत्मोन्नति के पथ पर बराबर अग्रसर होकर अपने स्वरूप–प्राप्ति के लिए सतत
प्रयत्नशील रहेंगे–ऐसा हमारा द्रढ़ निश्चय हैं।
PDF/HTML Page 23 of 25
single page version
हम आप को अपने बीच पाकर अत्यन्त प्रमुदित हो रहे हैं। चिरसंचित अभिलाषा आज हमारी
पूर्ण हुई।
उपादेय हैं। ऐसे परोपकारी सत्पुरुष का समागम पाकर आज हम अतिशय गौरव का अनुभव कर
रहे हैं।
की है–वह महान है। प्राणी का कल्याण आत्म–निरीक्षण द्वारा ही संभव है, मोह माया में फंसे
हुए प्राणी का हित बहिर्मुखी वृत्ति से हटकर अन्तर्मुखी द्रष्टि प्राप्त करने में ही है। इसी मार्ग का
आपने हमें उपदेश दिया है।
संहार को रोक सकता है। भारत सदा से सन्त साधुओंको जन्म देकर विश्व को शान्ति का पाठ
पढ़ाता आया है। आज भारत में आप सरीखे अध्यात्म–प्रचारक की महान् आवश्यकता है। इस
महान प्रचार–कार्य में आप जो सहयोग दे रहे हैं वह स्तुत्य है।
में ही जैन शासन की महत्ता हैं। सम्यग्दर्शन, ज्ञान एवं चारित्र ये तीनों मिलकर ही इहलौकिक
और पारलौकिक कल्याण के हेतु हैं। इनको जीवन में अपनाने से ही धर्म की सच्ची प्रभाबना
होती हैं।
PDF/HTML Page 24 of 25
single page version
તો ત્યાં કેવું ચાનક ચડાવીને વિરોધ કરે! પુરુષ હોય તેનાથી નપુંસકતાની વાત સાંભળી ન જાય,–અંદરથી
ઝણઝણાટ કરતો નકાર આવે.–તેમ અહીં પુરુષાર્થવંત એવો ભગવાન આત્મા પુરુષ, તેને કોઈ કુગુરુઓ કહે કે
‘કર્મો અને કાળ તારા પુરુષાર્થને રોકે’––તો એમ કહેનારે આત્માને પુરુષાર્થહીન–નપુંસક કહ્યો છે. પુરુષાર્થી–
આત્માર્થી જીવ એવી વાત સાંભળી શકે નહિ, તેનો આત્મા પુરુષાર્થહીનતાની વાત જીરવી શકે નહિ, અંદરથી
બેધડક નકાર આવે; તે વખતે તેને એમ ન થાય કે ‘શાસ્ત્રમાં શું કહ્યું છે તે જોઉં. ’ જેના આત્મામાં મોક્ષ
માટેના પુરુષાર્થનો ઝણઝણાટ જાગ્યો છે તે પુરુષાર્થહીનતાની વાત સાંભળી શકે નહિ. ‘કર્મો પુરુષાર્થને રોકે
અથવા તો ગમે તેટલો પુરુષાર્થ કરવા છતાં મુક્તિ ન થાય’ એવા પ્રકારનું કથન જે કહેતા હોય તે શાસ્ત્રો
ખોટાં, તે ગુરુ ખોટા, તે સંપ્રદાય ખોટો,–એવા કુગુરુ, કુશાસ્ત્ર કે કુમાર્ગને ધર્મી જીવ આદરે નહિ, બેધડકપણે
તેમની શ્રદ્ધા છોડી દ્યે.
ઝણઝણી ઊઠયો છે તે જીવ જ “પુરુર્ષાથવડે ભવનો નાશ ન થાય”–એવી પુરુષાર્થહીનતાની વાત સાંભળી શકે
નહિ, તેને એમ થાય કે અરે! આવી પુરુષાર્થહીનતાની વાત જગતના કોઈ જીવોને સાંભળવા મળશે નહિ.
અસત્ને છોડી દઈશું તો પ્રતિકૂળતા આવી પડશે ને લોકો ગાંડો ગણશે, માટે હમણાં આ વાત ચોકખી ન
કરવી” –આમ જે માને છે તે સંયોગની અનુકૂળતા ખાતર આત્માને વેચી નાંખે છે, તેને ખરેખર આત્માનો
મહિમા ભાસ્યો જ નથી, સત્ની ઓળખાણ તેને થઈ જ નથી; તેને આત્માનો પ્રેમ નથી પણ સંયોગનો પ્રેમ છે,
તેથી તે પુરુષાર્થહીનપણાની વાતો કરે છે. જેને આત્માનો પ્રેમ જાગ્યો છે... જેને પુરુષાર્થનો રંગ લાગ્યો છે...
જેને સત્નો મહિમા ભાસ્યો છે તેને તો એમ થાય કે અરે! ત્રણ કાળ ત્રણ લોક એક સાથે પ્રતિકૂળ થઈ જાય
તો પણ હું મારા સ્વભાવની રુચિ કેમ છોડું? જગત ભલે ગાંડો કહે–પણ હું સત્ને છોડીને અસત્ને કેમ
આદરું? સંયોગ ખાતર સ્વભાવને કેમ વેચી નાંખું? અજ્ઞાની મૂઢ જીવોનો સ્વભાવ સત્નો વિરોધ અને નિંદા
કરવાનો છે, તેમના ઊંધા સ્વભાવને તે અજ્ઞાનીઓ નથી છોડતા, તો મારા સવળા સ્વભાવને હું કેમ છોડું?
સ્વભાવને કોઈ સંયોગની કે બીજાના ટેકાની જરૂર નથી. સંયોગ ખાતર હું મારા સ્વભાવના આદરમાં જરાય
હીણપત નહીં આવવા દઉં. મારી ચૈતન્યસત્તા સ્વતંત્ર છે, પરતંત્ર નથી; મારો આત્મા પુરુષાર્થવંત છે, નપુંસક
નથી. આત્માર્થી જીવને તો સ્વભાવની વાત સાંભળતાં પુરુષાર્થનો પાનો ચડે છે, પણ અજ્ઞાની–મૂઢજીવો
પુરુષાર્થહીન–નપુંસક છે, તેમને સ્વભાવની વાત સાંભળીને પાનો ચડતો નથી–અંદરથી જોર ઊછળતું નથી,
તેઓ તો પુરુષાર્થહીનતામાં જ અટકી ગયા છે. પુરુષાર્થ વંત જીવો તો સ્વભાવની વાત સાંભળતાં ઊછળી પડે
છે કે વાહ! આવો મારો સ્વભાવ!! તેને હવે પ્રાપ્ત કર્યે જ છૂટકો... હવે અમારા પુરુષાર્થને જગતમાં કોઈ રોકી
નહિ શકે... અમારા પુરુષાર્થમાં હવે કોઈ વિઘ્ન છે જ નહીં.
નહિ... પુરુષાર્થ વડે સ્વભાવની રુચિનું પાણી ચડયું તે ચડયું, હવે તે ઊતરે નહિ, અલ્પકાળમાં પોતાનું કાર્ય
પૂરું જ કરે.
PDF/HTML Page 25 of 25
single page version
ભગવાન આત્મા, પોતાને ભૂલીને, મૃતક–કલેવર જડપિંડમાં મૂર્ચ્છાઈ પડ્યો!
જ અનુભવે છે. અજ્ઞાની તો મૃતકકલેવરમાં એવો મૂર્છાઈ ગયો છે કે તેનાથી જુદો ચૈતન્યસ્વભાવ તેને દેખાતો
જ નથી.
નથી. તે ધર્માસ્તિકાય કે ઝાડ વગેરે અન્ય પદાર્થોની જેમ જ કર્મો પણ જીવથી જુદી જ વસ્તુ છે; તેથી તે કર્મો પણ
જીવના જ્ઞાનને કાંઈ કરતા નથી. જીવ જ્યારે પોતાના જ્ઞાનસ્વરૂપથી ખસે છે ત્યારે જ તેને રાગ–દ્વેષ–મોહ થાય
છે, પણ કર્મો કાંઈ તેને રાગ–દ્વેષ–મોહ કરાવતાં નથી. જીવ જો પોતાના જ્ઞાનસ્વરૂપમાં રહે તો તેને રાગ–દ્વેષ–મોહ
થતા નથી.–આમ જાણીને, હે જીવ! તું સ્વસમયમાં પ્રવૃત્તિ કર એટલે કે દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રસ્વરૂપ તારા
આત્માને ઓળખીને તેમાં એકાગ્ર થા; અને પરસમયથી નિવૃત્તિ કર એટલે કે કર્મ વગેરેનું લક્ષ છોડી દે.