PDF/HTML Page 21 of 29
single page version
આપે જેવું અનુભવ્યું છે તે અનુપમ છે પણ બહારમાં શરીરનું રૂપ પણ ઉત્કૃષ્ટ સુંદર છે. હજાર નેત્રથી પણ
તૃપ્તિ થતી નથી એમ ભક્તિભાવ વડે અશુભમાં ન જવા માટે એવો રાગ ધર્મી જીવને આવે છે પણ તે રાગ
કરવા જેવો છે એમ તે માનતા નથી.
કરવા યોગ્ય માને નહિ અને ચિદાનંદ મારો પૂર્ણ સ્વભાવ છે તેના મહાત્મ્ય આગળ પુણ્ય–પાપનું મહાત્મ્ય તેને
આવતું નથી. ચૈતન્ય સ્વભાવમાં લીન થવું તેમાં પુણ્ય–પાપની વરાળ નથી. જેને જ્ઞાયક સ્વભાવની અધિકતા
ન થઈ–રાગની અધિકતા થઈ તેને જ્ઞાતાસ્વભાવ ઉપર ક્રોધ છે.
માનતાં સ્વભાવનું સામર્થ્ય ચૂકી આડાઈ કરવી, હમણાં તો રાગ કરવો જોઈએ. તે આડોડાઈ અનંતાનુબંધીનું
કપટ (માયા) છે. શુભ રાગ (પુણ્ય) ને હિતકારી માનવો તે અનંતાનુબંધી લોભ છે. આ વાત આગળ
કેટલીક વાર આવી ગઈ છે પણ આજે ફરી સ્પષ્ટતા કરી છે.
ઉપાદેયપણે, એકમેકપણે જાણનારો ક્ષણિક વિકારીભાવોને પોતાના તરીકે ભાળતો નથી. ક્રોધાદિ આસ્રવનો
આદર અને જ્ઞાતાસ્વભાવનો અનાદર એવું અંતરમાં તેને ભાસતું નથી.
થતાં સાચું સમાધાન થશે જ; બહારમાં જોયા કરે કે આ અમારા કામ અને હું તેનો કર્ત્તા તેને કદી દુઃખનો
આરો (અંત) આવશે નહિ.
ભેદજ્ઞાની થઈ આત્માનું થડ પકડે તે ધીમે ધીમે સાચા સુખને અનુભવે છે અને જે ઉગ્ર પુરુષાર્થ કરે તે
પોપટની જેમ શીઘ્ર ઉગ્રસુખ અનુભવે છે. તેમાં ફેર પડતો નથી. માટે હે જીવો, તમે પ્રથમ સાચું સમજો.
૩૬. સંયોગો લેવા, મૂકવા, ફેરવવા તે જીવના હાથની વાત નથી. કાં તો સાચું જ્ઞાન કરે, કાં તો
તેનું જ્ઞાન કરી શકે છે. રોગ કે નિરોગરૂપ શરીરની અવસ્થા છે તેને જીવે પકડેલ નથી કે તેને છોડી શકે. તે તો
અજ્ઞાનભાવમાં રાગ, દ્વેષ, ક્રોધાદિ વિકારને પકડે છે તે કેમ છૂટે? તે અહીં કહેવાય છે કે હું તે રૂપે નથી, શુદ્ધ
ચૈતન્ય અમૃત છું, વિકાર મારું કર્તવ્ય નથી. પણ હું શુદ્ધ ચૈતન્યમય જ્ઞાતા સ્વભાવ છું એમ દ્રષ્ટિથી સ્વભાવને
પકડે તો તેને જ્ઞાનનું થવું–પરિણમવું થાય;
PDF/HTML Page 22 of 29
single page version
વિભાવથી ભિન્નપણે અનુભવમાં આવે છે.
ધણી તેઓ થતા નથી. ધર્મી જીવ રાગની લીલામાં ફસાતા નથી. રાગમાં એકતા તે વ્યભિચાર છે.
આ તો સમ્યગ્દ્રષ્ટિની વાત છે ત્યાર પછી ઉગ્ર પુરુષાર્થ થતાં ચારિત્રની ઋદ્ધિ શું તે અલૌકિક વાત છે.
આણે આ કર્યું એવું જ્ઞાન ક્યાંથી લાવ્યો? માત્ર અજ્ઞાનીની માનેલી વાત છે.
ભોગવવા યોગ્ય ક્ષેત્ર અહીં ક્્યાંય જોવામાં આવતું નથી પણ તે નરકનું ક્ષેત્ર છે અને તે નીચે છે.
PDF/HTML Page 23 of 29
single page version
આવીને, કોઈ સ્વર્ગથી આવીને તીર્થંકર થાય છે. ગર્ભ, જન્મ, દીક્ષા (–તપ) કેવળજ્ઞાન અને મોક્ષ (–નિર્વાણ)
એ પાંચે કલ્યાણકવાળા તીર્થંકરોએ તો ત્રીજે ભવે (આગળથી) તીર્થંકર નામકર્મ બાંધેલું હોય છે સમ્યગ્દર્શનની
ભૂમિકામાં શુભરાગથી તે કર્મ બંધાય છે. અહો! આવો પૂર્ણસ્વતંત્રતાનો માર્ગ બધા પામે અને હું પૂર્ણ થાઉં, એવા
પ્રકારના રાગના નિમિત્તે કર્મ બંધાણું તે રાગ અને કર્મ બેઉ અનિત્ય છે, તીર્થંકરનો દેહ પણ અનિત્ય છે. તે
જીવોને તીર્થંકર પદ તો કેવળજ્ઞાન પ્રગટ થતાં થાય છે પણ ગૃહસ્થદશામાં વૈરાગ્ય થતાં તેમને જાતિસ્મરણજ્ઞાન
થાય છે અને વિશેષ વૈરાગ્યવંત થઈ નિર્ગ્રંથદશા ધારણ કરે છે. જગતથી સર્વ પ્રકારે ઉદાસ થઈ એવી ભાવના
તીર્થંકર પણ ભાવે છે કે હું દેહ નહિ, વાણી નહિ, મન નહિં તેમનું કારણ નથી કર્તા કરાવનાર પ્રેરક પણ નથી.
શરીર અનિત્ય છે, પુણ્યપાપ રાગદ્વેષ મોહ આસ્રવો અનિત્ય છે, મલિન છે, આત્મા નિત્ય નિર્મળ છે.
વિશેષપણે વૈરાગ્ય અર્થે જ્ઞાનીજીવ ભાવના ભાવે છે. નક્કી તે જ ભવે મોક્ષ જાય છે છતાં સર્વ તીર્થંકરો
અનિત્યાદિ બાર પ્રકારની ભાવના ભાવે છે.
ક્યારે થઈશું બાહ્યાંતર નિર્ગ્રંથ જો;
સર્વ સંબંધનું બંધન તીક્ષણ છેદીને,
વિચરશું કવ મહત પુરુષને પંથ જો.
માત્ર દેહ તે સંયમ હેતુ હોય જો;
અન્ય કારણે અન્ય કશું કલ્પે નહિ.
દેહે પણ કિંચિત્ મૂર્છા નવ જોય જો.
PDF/HTML Page 24 of 29
single page version
બેસે છે ને તુર્ત જ ચોથું જ્ઞાન–મનઃપર્યયજ્ઞાન પ્રગટે છે. જ્યાં સુધી કેવળજ્ઞાન પ્રગટ ન કરે ત્યાં સુધી વારંવાર
છઠા સાતમા ગુણસ્થાનમાં આવે છે અને અતીન્દ્રિય નિર્વિકાર ચિદાનંદ સ્વરૂપમાં વારંવાર લિનતાનો સ્વાદ
લેતાં આનંદના ઝુલામાં ઝુલે છે.
નગ્ન દેહ હોવા છતાં, દેહને સંયમનો હેતુ જાણી આહાર દેવાનો રાગ આવે છે. પણ કોઈ મુનિને વસ્ત્ર પાત્રાદિ
લેવા–રાખવાનો રાગ ન આવે કેમકે તે ગૃહસ્થ દશાના રાગના નિમિત્તો છે. જેથી મુનિ દશામાં (સાધુ પદમાં)
વસ્ત્ર પાત્ર સંયમનો હેતુ ત્રણ કાળમાં કદિ પણ હોય નહિ.
અંતરમાં લિનતારૂપ આનંદ દશા જેને પ્રગટે તેની બાહ્ય તેવી જ દશા હોય, “નગ્નભાવ મુંડભાવ સહ
અસ્નાનતા” એ હોય જ છે. અંદરમાં નિર્મળાનંદ ચિદ્રૂપનો સ્પર્શ–અનુભવ નિરન્તર વેદે છે તેને બાહ્ય જળથી
સ્નાન કરી શરીરને ઉજળું કરવું એવો ભાવ હોતો નથી. તેમને તો એવી ભાવના હોય છે કે અંતરમાં
એકાગ્રતા દ્વારા આનંદની લહેરમાં એવા ઝુલીએ કે શક્તિરૂપે જે આનંદ ભર્યો છે તેનો સ્વાદ લેતાં તૃપ્ત તૃપ્ત
થઈ રહીયે–અતીન્દ્રિય આનંદમાં નિત્ય કેલી કરવી જેનો સહજ સ્વભાવ છે એવો અપૂર્વ અવસર ક્્યારે
આવશે, તેની જ્ઞાનીઓ ભાવના ભાવે છે. શ્રી બનારસીદાસજી કહે છે કે:–
મોહ કર્મ મમ નાંહિ, નાંહિ ભ્રમ કૂપ હૈ
શુદ્ધ ચેતના સિંધુ હમારા રૂપ હૈ”
૭. મોહ એટલે સ્વરૂપમાં અસાવધાની તે ક્ષણીક છે, મારૂં રૂપ એવું નથી. મારા ત્રિકાળી ધ્રુવ
માનવું પરનો કર્તા ભોક્તા અથવા સ્વામી છું એમ માનવું તે ભ્રમણા છે. તે મોહનો કૂવો છે. તેમાં અનાદિથી
જીવ પડતો આવે છે પણ જે જીવ સ્વ–પરનું ભાન કરી જાગ્યો અને અનાદિના ધ્રુવ નિર્મળ સ્વભાવને જાણ્યો
તે જીવ મલીનતાને પોતાનું સ્વરૂપ માને નહી. જ્ઞાનીઓને મુનિ દશામાં ઘોર તપશ્ચર્યા હોય છે પણ તેમના
મનને તાપ હોતો નથી “ઘોર તપશ્ચર્યામાં પણ મનને તાપ નહિ” એવું તેમનું સ્વરૂપ હોય છે.
ભંડારની અંદરમાંથી ધ્રુવ સ્વભાવની રુચિ કરી જે જાગ્યો તેને અતીન્દ્રિય સ્વભાવ મારામાં ભર્યો જ છે એવી
પ્રતીતિ હોય છે. તેવી પ્રતીતિ થયા પછી ચારિત્રમાં નિર્ગ્રંથ દશા થતાં બાહ્યમાં પ્રતિકૂળતાના ગંજ આવે તો તે
કોઈ વિઘનકર્તા બની શકવા સમર્થ નથી. તપનું લક્ષણ ઈચ્છા નિરોધ છે તેનું અસ્તિથી લક્ષણચૈતન્યના
આનંદમાં પ્રતાપવંતપણે શોભવું એ છે.
PDF/HTML Page 25 of 29
single page version
અડોલ આસન ને મનને નહિ ક્ષોભતા
પરમ મિત્રનો જાણ્યે પામ્યા યોગજો..’
આયુષ્ય તે તો જળના તરંગ;
પુરંદરી ચાપ અનંગ રંગ,
શું રાચિયે જ્યાં ક્ષણનો પ્રસંગ
PDF/HTML Page 26 of 29
single page version
તેના ગર્ભમાં પુત્ર રૂપે આવી જન્મ ધારણ કરે છે. અલ્પકાળના જીવન માટે અનેક પ્રકારના કલેશ, છળ
(કપટ) કરે છે અને પશુ યોનિમાં ઘોર કલેશ ભોગવે છે–ધિક્કાર છે સંસારને.
પણ એ ભાવના–ભાવતા હતા. એ ભાવનામાં શુભ વિકલ્પ (રાગ) હોય છે તે ધર્મ નથી પણ સાથે
સ્વસન્મુખતાથી જેટલી શુદ્ધદશા વર્તે છે તેટલો ધર્મ છે આમ જાણી–સંસાર–શરીર–ભોગથી; અને સર્વ આસ્રવોથી
ભેદજ્ઞાન કરી અંતર્મુખ થઈ ઠરવું અને એ જ કરવા જેવું છે એવી શ્રદ્ધા કરવી–જીવે તે કરવા જેવું છે.
PDF/HTML Page 27 of 29
single page version
પ. પૂ. ગુરુદેવના પુનિતપ્રભાવે સાવરકુંડલા શહેરમાં શ્રી શાન્તિનાથ ભગવાનનું ભવ્ય દિગમ્બર
ખૂબ જ આનંદ–ઉલ્લાસપૂર્વક ઉજવાયો, જિનમંદિર એવું સુંદર બન્યું છે કે જાણે જિનભક્તિના આનંદ તરંગ
ઉછાળવામાં નિત્ય મહોત્સવ દર્શાવી રહ્યું છે. ચાર માસ જેટલા ટૂંકા સમયમાં પંચાવન હજારના ખર્ચથી તે
તૈયાર થયું છે. તેમાં પડખે દીવાલ ઉપર ઊંચે માનસ્તંભનું સુંદર દ્રશ્ય છે.
પૂર્ણ થતાં જિનેન્દ્ર મહાભિષેક થયો. ફા. સુ. ૧૧ ઈન્દ્રપ્રતિષ્ઠા, નાંદીવિધાન, પૂજન, પૂ. ગુરુદેવનું પ્રવચન પછી
જલયાત્રા ઈન્દ્રપ્રતિષ્ઠાનું સરઘસ અને બપોરે યાગમંડળ વિધાન મહાપુજા તેમાં પંચપરમેષ્ઠી, ત્રણ ચોવીસીના
તીર્થંકરો, વિદેહક્ષેત્રમાં વર્ત્તમાન બિરાજતા શ્રી વીસ તીર્થંકરો વગેરેનું પૂજન થયું. સાંજે અતિ ઉલ્હાસપૂર્વક
જિનમંદિરમાં વેદી–કલશ અને ધ્વજશુદ્ધિ, સ્વસ્તિક વગેરે વિધિ થઈ હતી.
નરભેરામભાઈ વકીલ વગેરેનો અસાધારણ પ્રેમ અને પૂ. ગુરુદેવ પ્રત્યેની ભક્તિ વિશેષપણે યાદ રહે એવા
હતા. સાવરકુંડલા દિ. જૈન સંઘે જે ભક્તિ અને ઉલ્લાસથી આ ઉત્સવ ઉજવ્યો છે તે અતિ પ્રશંસનીય છે.
તથા બપોરે પદ્મનંદી ઋષભજિન સ્તોત્ર ઉપર સુંદર પ્રવચનો ચાલતાં ને ઘણી મોટી સંખ્યામાં જિજ્ઞાસુઓ
તેનો લાભ લેતા, આસપાસના ગામડાના જિજ્ઞાસુભાઈઓ પૂ. ગુરુદેવના ઉપદેશ ઉપરથી જૈનધર્મ પ્રત્યે પ્રેમ
થયાનું જાહેર કરતા હતા. પૂ. ગુરુદેવના પ્રતાપે કુંડલા શહેરમાં સુંદર ધર્મ પ્રભાવના થઈ. ત્યાંથી દામનગર તા.
૪–૩–૬૧ ના પધાર્યા ત્યાં શેઠ મુળજીભાઈ વગેરે દ્વારા ભવ્ય સ્વાગત થયું પછી મંગલ પ્રવચન તથા બપોરે
વિશાળ સભામાં જાહેર પ્રવચન હતું.
ગાથા ચાલે છે. બપોરના સમયસારજી પરિશિષ્ઠ અધિકાર ચાલે છે.
PDF/HTML Page 28 of 29
single page version
મુજબ બરોબર છે. તા. ૩૧–૩–૬૧
PDF/HTML Page 29 of 29
single page version
દાખલ કરવામાં આવે છે.
ઠરાવેલ છે.
સંસ્થામાં ખોરાક પોષ્ટિક, સાત્ત્વિક તથા સારો આપવામાં આવે છે.
અહીંની આબોહવા આરોગ્યપ્રદ તથા ખુશનુમા છે, વાતાવરણ શાંત, સુંદર તથા
સંસ્થામાં રહી અભ્યાસ કરતા વિદ્યાર્થીઓને હાઈસ્કૂલના વ્યવહારિક શિક્ષણ
અમૃતમય વ્યાખ્યાન–શ્રવણનો અપૂર્વ લાભ મળે છે.
સંસ્થામાં અમુક નિશ્ચિત સંખ્યામાં જ વિદ્યાર્થીઓને દાખલ કરવામાં આવે છે.
આથી જે વિદ્યાર્થીઓને અભ્યાસ અર્થે અહીં દાખલ થવા ઈચ્છા હોય તેમણે