Atmadharma magazine - Ank 263 (Original language). Page: 3.

PDF/HTML Page 41 of 45
single page version

: ૩૮ : આત્મધર્મ : ભાદરવો :

(પ૦) પ્રશ્ન:– સમ્યગ્દર્શનને સિદ્ધિનું મૂળ કેમ કહ્યું? ચારિત્રને કેમ ન કહ્યું?
ઉત્તર:– ચારિત્રનો તો અપાર મહિમા છે, તે તો મોક્ષનું સાક્ષાત્ કારણ છે. તે દશા તો

ઘણી વીતરાગી ને મહા આનંદરૂપ છે. પણ, જેને સમ્યગ્દર્શન હોય તેને જ આવી

ચારિત્રદશા પ્રગટે છે. પહેલાં આખાય આત્મસ્વભાવનો સ્વીકાર સમ્યગ્દર્શનવડે થાય છે;

સમ્યગ્દર્શનવડે આત્મસ્વભાવનો સ્વીકાર કર્યા પછી જ તેમાં લીનતારૂપ ચારિત્રદશા હોય

છે; માટે સમ્યગ્દર્શનને સિદ્ધિનું મૂળ કહ્યું છે. ‘चरितं खलु धम्मो’ એટલે કે ચારિત્ર તે

સાક્ષાત્ ધર્મ છે, પણ સાથે સાથે ‘दंसणमूलो धम्मो’ એટલે તે ધર્મનું મૂળ સમ્યગ્દર્શન

છે,–એ પણ ન ભૂલવું જોઈએ. આ બંને વચન કુંદકુંદસ્વામીનાં જ છે. મૂળમાં સમ્યગ્દર્શન

ન હોય ત્યાં ચારિત્રની શાખા ફૂટતી નથી ને મોક્ષફળ પાકતાં નથી, માટે સમ્યગ્દર્શન

મોક્ષનું મૂળ છે. અને સમ્યગ્દર્શન પછી જ્યારે શુદ્ધોપયોગરૂપ ચારિત્રદશા પ્રગટ કરે ત્યારે

જ મુનિપણું ને મોક્ષદશા પ્રગટે છે–માટે ચારિત્ર તે સાક્ષાત્ ધર્મ છે. આમ સમ્યક્ ચારિત્ર

ને સમ્યગ્દર્શન બંનેનો મહિમા સમજીને ભક્તિપૂર્વક તેની આરાધનાનો ઉદ્યમ કરવો

(આ અંકની તત્ત્વચર્ચા પૂરી) जयजिनेन्द्र

આનંદનો માર્ગ પણ આનંદરૂપ છે. મોક્ષ

ને પરમ આનંદધામ છે ને તેનો માર્ગ પણ

આનંદધામમાં જ છે. રાગ તો આકુળતાનું
ધામ છે, તે કાંઈ આનંદનું ધામ નથી, તેથી

તેમાં મોક્ષમાર્ગ નથી. જેમ મોક્ષ આનંદસ્વરૂપ

છે તેમ તેનો માર્ગ પણ આનંદસ્વરૂપ છે,
એમાં આકુળતાનું સ્થાન નથી, એમાં રાગનું

સ્થાન નથી. રાગ રાગમાં છે પણ મોક્ષ

માર્ગમાં નથી. જે ભાવ મોક્ષમાર્ગરૂપ છે તેમાં
રાગનો અભાવ છે. રાગ તે આનંદદાતા નથી,

પણ દુઃખદાતા છે; મોક્ષમાર્ગ તો આનંદદાતા

છે, તે દુઃખદાતા નથી.

PDF/HTML Page 42 of 45
single page version

: ભાદરવો : આત્મધર્મ : ૩૯ :

જરા ઈસકો ભી પઢિયે જી!

આત્મધર્મ.....સર્વ જિજ્ઞાસુઓનું પ્રિય માસિક....
આત્મધર્મ....ગુરુદેવનો સંદેશ ઘરઘર પહોંચાડતું માસિક...
આત્મધર્મ....શુદ્ધ અધ્યાત્મની પ્રેરણા આપતું માસિક...
આત્મધર્મ....આત્માર્થિતાને પોષતું અધ્યાત્મ માસિક...
આત્મધર્મ....વાત્સલ્યભાવનાને વિસ્તારતું માસિક....
આત્મધર્મ....દેવગુરુધર્મની સેવાને અપનાવતું માસિક...

આવું આત્મધર્મ માસિક ૨૨ વર્ષથી આપ નિયમિત વાંચો છો? આવતા

અંકે આત્મધર્મનું ૨૨ મું વર્ષ પૂર્ણ થશે ને ત્યાર પછીના અંકે ૨૩મા વર્ષનો પ્રારંભ

થશે.
બધા ગ્રાહકોનું લવાજમ આવતા અંકે પૂરૂં થશે તો....નવા વર્ષનું લવાજમ

રૂા. ચાર વેલાસર ભરીને વ્યવસ્થામાં સહકાર આપવા વિનંતી.

–શ્રી દિ. જૈન સ્વાધ્યાય મંદિર ટ્રસ્ટ

સોનગઢ (સૌરાષ્ટ્ર)

વૈરાગ્ય સમાચાર:

અમદાવાદના મોંઘીબેન જીવરાજ શાહ

અષાડ વદ ૧૪ના રોજ સ્વર્ગવાસ પામ્યા

છે. તેમને ગુરુદેવ પ્રત્યે ઘણો ભક્તિભાવ

હતો, બંને યાત્રામાં તેઓ સાથે હતા;

સોનગઢ પણ અવારનવાર આવતા; દેવ–

ગુરુના શરણે ધર્મસંસ્કારમાં આગળ

વધીને તેઓ આત્મહિત સાધે એ જ

ભાવના.

PDF/HTML Page 43 of 45
single page version

: ૪૦ : આત્મધર્મ : ભાદરવો :

આરાધનાની ભાવના

ધન્ય છે તે સન્તોને...કે જેમનું જીવન રત્નત્રયની આરાધનામાં સદા તત્પર છે. એવા

સંતોને નમસ્કાર કરીને ઉત્તમક્ષમાદિ દશધર્મોની આરાધનાની ભાવના ભાવીએ છીએ–

(૧) નિંદા, ઉપસર્ગ વગેરે ક્રોધના બાહ્યપ્રસંગો ઉપસ્થિત થવા છતાં,

આત્મસ્વરૂપની દ્રઢ ભાવનાના બળે ક્રોધની ઉત્પત્તિ થવા ન દઉં ને વીતરાગી

ક્ષમાભાવવડે રત્નત્રયની આરાધનામાં નિશ્ચલ રહું.–એ રીતે ઉત્તમ ક્ષમાધર્મને આરાધું.

(૨) ભેદજ્ઞાનવડે જગતથી ભિન્ન આત્મતત્ત્વને જાણીને તેની આરાધનામાં તત્પર

રહું ને દેહાદિ પરનો ગર્વ થવા ન દઉં. પંચપરમેષ્ઠી પાસે મારી અત્યંત દીનતા જાણીને નિર્માન

રહું ને ધર્માત્મા–ગુણીજનો પ્રત્યે પરમ વિનયથી વર્તું.–એ રીતે ઉત્તમ માર્દવધર્મને આરાધું.

(૩) નિર્દોષ સ્વરૂપની ભાવનામાં વર્તતો થકો, અત્યંત સરળપણે નિજદોષોનું

અવલોકન કરું ને સંતગુરુના શરણમાં તેને છેદવાનો ઉદ્યમ કરું.–એ રીતે ઉત્તમ

આર્જવધર્મને આરાધું.

(૪) ભેદજ્ઞાનવડે જગતને અને દેહને ભિન્ન જાણીને સર્વત્ર નિર્લોભ બનું,

શુદ્ધસ્વરૂપની આરાધના વડે પવિત્ર પરિણામ પ્રગટ કરીને, ઉત્તમ શૌચધર્મની આરાધના કરું.

(પ) તત્ત્વથી વિરુદ્ધ એવા અસત્યને છોડીને, સમ્યગ્જ્ઞાન વડે સત્ય

વસ્તુસ્વભાવની આરાધના કરું, અને વાણીથી પણ સમ્યગ્જ્ઞાનના હેતુભૂત એવા

વીતરાગી સત્યનું જ પ્રતિપાદન કરું.–એ રીતે ઉત્તમ સત્યધર્મને આરાધું.

(૬) નિજસ્વરૂપમાં ઉપયોગને એવો લીન કરું કે ગમે તેવા પ્રસંગે પણ સંયમથી ન

ડગે, ને વિષય–કષાયરૂપ અસંયમપ્રવૃત્તિ ન થાય. આવા ઉત્તમ સંયમધર્મની આરાધના કરું.

(૭) બાહુબલિ મુનિરાજ, પાંડવ મુનિરાજ વગેરેની જેમ ચૈતન્યધ્યાનનું પ્રતપન

કરીને ઉત્તમ તપધર્મને આરાધું; ઉપસર્ગોમાં પણ ડગું નહિ.

(૮) ભેદજ્ઞાનના બળે, સર્વત્ર મમત્વના ત્યાગવડે ચૈતન્યમાં લીન થાઉં;

મુનિવરોને ભક્તિથી દાન દઉં, સાધર્મીઓને આદરપૂર્વક શાસ્ત્રદાનાદિ દઉં,–એ રીતે ઉત્તમ

ત્યાગધર્મને આરાધું.

(૯) મારા શુદ્ધ આત્મા સિવાય અન્ય કિંચિત માત્ર પણ મારું નથી–એવી

અકિંચનભાવનામાં પરિણમીને ઉત્તમ આકિંચન્યધર્મને આરાધું.

(૧૦) બ્રહ્મસ્વરૂપ મારો આત્મા તેમાં લીન થઈને, અને જગતના સમસ્ત

વિષયોથી ઉદાસીન થઈને, ભગવાન મહાવીર, શેઠ સુદર્શન વગેરે મહાપુરુષોની જેમ

ઉત્તમ બ્રહ્મચર્યધર્મની આરાધના કરું.

આ રીતે રત્નત્રયસંયુક્ત એવા આ ઉત્તમ દશધર્મોની પરિપૂર્ણ ઉપાસનામાં

આત્માને જોડવો અને એના આરાધક સન્તો પ્રત્યે પરમ વિનય–બહુમાનથી વર્તવું, એ

જ સાચી ‘પર્યુષણા’ છે. હે જીવ! તું સર્વ ઉદ્યમથી તારા આત્માને આવી આરાધનામાં

જોડ–ને સંસારથી મુખ મોડ.

PDF/HTML Page 44 of 45
single page version

સમ્યક્ત્વ–દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્ર સદા ચાહું ભાવસોં દસલક્ષણી મૈં ધર્મ ચાહૂં મહા હર્ષ

ઉછાવસોં; મૈં સાધુજનકે સંગચાહું, પ્રીતિ મનવચકાયજી, આરાધના ઉત્તમ સદાચાહૂં

સુનો જિનરાયજી

PDF/HTML Page 45 of 45
single page version

ATMADHARMA Regd No. 182

સોળકારણભાવના

ષોડશકારણ ગુણ કરે, હરે ચતુરગતિવાસ;
પાપ–પુણ્ય સબ નાશકે, જ્ઞાનભાનપરકાશ.

(૧) દરશવિશુદ્ધિ ધરે જો કોઈ, તાકો આવાગમન ન હોઈ;
(૨) વિનય મહા ધારે જો પાણી, શિવવનિતાકી સખી વખાણી.
(૩) શીલ સદા દ્રિઢ જો નર પાલે. સૌ ઔરનકી આપદ ટાલેં;
(૪) જ્ઞાનાભ્યાસ કરે મનમાંહી, તાકે મોહ મહાતમ નાંહી.
(પ) જો સવેગ ભાવ વિસ્તારે, સ્વર્ગ મુક્તિપદ આપ નીહારે;
(૬) દાન દેય મન હરખ વિશેષે, ઈહ ભવ જશ પરભવ સુખ દેખે.
(૭) જો તપ તપે ખપે અભિલાષા, ચૂરે કમરશિખર ગુરુ ભાષા;
(૮) સાધુસમાધિ સદા મન લાવે, તિહું જગ ભોગ ભોગી શિવ જાવે.
(૯) નિશદિન વૈયાવૃત્ય કરૈયા, સો નિશ્ચૈ ભવનીર તિરૈયા;
(૧૦) જો અરહંતભક્તિ મન આને, સો જન વિષયકષાય ન જાને
(૧૧) જો આચારજભક્તિ કરે હૈ, સો નિર્મલ આચાર ધરે હૈ;
(૧૨) બહુશ્રુતવન્તભક્તિ જો કરે, સો નર સંપૂરન શ્રુત ધરે.
(૧૩) પ્રવચનભક્તિ કરે જો જ્ઞાતા, લહે જ્ઞાન પરમાનન્દ દાતા;
(૧૪) ષટ આવશ્યક કાલ જો સાધે, સો હી રત્નત્રય આરાધે.
(૧પ) ધર્મપ્રભાવ કરે જો જ્ઞાની, તિન શિવમારગ રીતિ પિછાની;
(૧૬) વત્સલ અંગ સદા જો ધ્યાવે, સો તીર્થંકર પદવી પાવે.

ત્રિકાળવર્તી તીર્થંકર ભગવંતોને નમસ્કાર હો.

_________________________________________________________________

શ્રી દિગંબર જૈન સ્વાધ્યાય મંદિર ટ્રસ્ટ વતી પ્રકાશક અને

મુદ્રક: અનંતરાય હરિલાલ શેઠ, આનંદ પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ–ભાવનગર.

< Previous Page